veranderende maatschappij veranderende overheid Veranderend omgevingsrecht door Frans Tonnaer Toegevoegde notitie? Sheet 1

Centrale uitgangspunten Omgevingswet Bestuurlijke en ambtelijke cultuurverandering stimuleren Meer vrijheid en verantwoordelijkheid voor initiatiefnemers Vertrouwen tussen overheid en burgers centraal stellen Bestuur en ambtenaren moeten 'verbinders' worden Transitie naar een duurzame samenleving stimuleren Toegevoegde notitie? Sheet 2

Maatschappelijke horizontalisering Snelle en ingrijpende maatschappelijke ontwikkelingen vragen veranderingen rol overheid Individualisering, mobilisering, informatisering, kennisdemocratisering, flexibilisering arbeid, meer mondigheid burgers, egalisering, etc. Horizontalisering van maatschappelijke gezagsverhoudingen in gezin, school, kerk, werk, verenigingsleven, etc. Gelijkwaardigheid en wederkerigheid verhoudingen: netwerksamenleving Toegevoegde notitie? Sheet 3

Horizontaal botst met verticaal Verticale gezagsverhouding overheid – burgers (systematische ongelijkheid) botst met horizontalisering maatschappelijke verhoudingen Strikte regels/wetten: opgevat als manifestaties van georganiseerd wantrouwen van overheid in burgers Omgevingswet: 'paradigmawisseling' noodzakelijk (anders denken en doen, anders met elkaar omgaan) Oplossing spanning: wederkerigheid in verticale relatie / netwerken overheid – maatschappij 'positief verbinden' Wederkerigheid (positieve verbinding) aan inputkant (planning) en outputkant (besluitvorming) van het systeem Intensieve burgerparticipatie: burgers maken de plannen, overheid helpt Vergunningverlening: overheidsparticipatie: initiatiefnemers vragen aan, overheid helpt

De drie V's: Vertrouwen, Vrijheid en Verbinden Vertrouwen als basis Vrijheid als doel Verbinden als middel vrijheid Toegevoegde notitie? verbinden verbinden vertrouwen Sheet 5

Vrijheid: loslaten met verstand en creativiteit 'Overheidsparticipatieladder' Reguleren Regisseren Stimuleren Faciliteren Loslaten Bestuur moet participatieladder zo min mogelijk beklimmen! Regels kunnen bestuur 'trap op' dwingen (b.v. Europese milieurichtlijnen, nationale regelingen natuur, water, milieu) Ook omstandigheden: bestaanszekerheid – bestaanskwaliteit (verstand) Maar regels bieden vaak meer mogelijkheden dan verondersteld (creativiteit) Toegevoegde notitie? Sheet 6

Omgevingswet: grote operatie Rijk Nieuwe Omgevingswet is grote operatie van Rijk 40 wetten geheel of gedeeltelijk in Omgevingswet geïntegreerd; van 120 amvb's blijven er nog maar vier over Ook ingrijpende gevolgen voor gemeenten, provincies en waterschappen (van 50.000 naar ca. 400 'bestemmings'plannen) Gevolgen voor de ambtelijke cultuur: andere manier van werken en omgaan met burgers en bedrijven: meedenken i.p.v. tegendenken Gevolgen voor de bestuurlijke cultuur: integraal denken, meer initiatief aan 'de markt' laten: verbinden i.p.v. binden Nu al op vooruit te lopen (actie "nu al eenvoudig beter") Toegevoegde notitie? Sheet 7

Creatief omgaan met regels

Motto en doel Omgevingswet Motto Omgevingswet: 'Ruimte voor ontwikkeling, waarborgen voor kwaliteit' Doel Omgevingswet (art. 1.3): met oog op duurzame ontwikkeling Bereiken en in stand houden veilige en gezonde leefomgeving en een goede omgevingskwaliteit (People, Planet) Doelmatig beheer, gebruik en ontwikkeling leefomgeving (Profit) Doel integratieproces van omgevingswetgeving: (vier x ver's) Vermindering complexiteit omgevingsrecht Versterking samenhang in beleid, besluitvorming en regelgeving Vergroting bestuurlijke afwegingsruimte decentraal bestuur Versnelling en verbetering besluitvorming over projecten Toegevoegde notitie? Sheet 9

Gemeentelijke omgevingsvisie Omgevingsvisie samenhangend strategisch beleid: wezenlijke keuzen vastleggen voor langere termijn m.b.t. leefomgeving Hoofdzaken voorgenomen ontwikkeling, gebruik en beheer grondgebied en hoofdzaken integrale beleid fysieke leefomgeving Hierin grote lijnen leegstandsbeleid te verwerken (= aandachtspunt) Basis voor uitvoeringsprogramma's, omgevingsplan en andere besluiten (bijv. functietransformatie programma?) Biedt mogelijkheid tot intensieve burger- participatie (inputkant) (ervaring: Meerssen) Bevolking vroeg betrekken bij gemeentelijk transformatiebeleid! Toegevoegde notitie? Sheet 10

Omgevingsplan Omgevingsplan: samenhangend operationeel beleid voor de middellange termijn; burgers bindende regels Uitgangspunt: verplicht plan voor gehele grondgebied gemeente, maar ook samenhangende deelplannen mogelijk Opvolger bestemmingsplan, maar breder: omvat alle locatie- en functiegebonden regels en vergunningsvereisten Meer flexibiliteit (dan bpl.): Delegatie planvaststelling/-wijziging aan B&W Maatwerkvoorschriften en gelijkwaardigheid Doel- i.p.v. middelvoorschriften Uitnodigingsplanologie/organische ontwikkeling Dilemma: open/flexibiliteit versus gesloten/rechtszekerheid Model: vier varianten Diverse experimenten in het land: bij leegstand veel flexibiliteit inbouwen en doel voor ogen houden (bijv. Oldenzaal) Toegevoegde notitie? Sheet 11

Omgevingsvergunning (I) Omgevingsvergunning nog ruimer dan in Wabo; ook natuur en water Aanwijzing (ruime categorie) vergunningsplichtige activiteiten in wet Ook vergunningsplichtige activiteiten uit lokale verordeningen (in omgevingsplan regelen) Ruime mogelijkheid om bij vergunning af te wijken van omgevingsplan (criteria in plan en Amvb) Dus bijvoorbeeld in omgevingsplan criteria voor vergunningverlening t.b.v. transformatie leegstaand (maatschappelijk) vastgoed Begrip 'inrichting' wordt losgelaten: 'activiteiten' Initiatiefnemer staat centraal, actieve rol adviseur; 'kleine PPS' Toegevoegde notitie? Sheet 12

Omgevingsvergunning (II) Reguliere (korte) procedure van toepassing met bezwaar en beroep Voor grotere projecten: van burgerparticipatie naar overheids-participatie! Wat betekent hier 'vrijheid voor initiatiefnemers' in de praktijk? Outputgerichte aanpak: vroege inbreng initiatiefnemer(s) en derden- belanghebbenden in procedure en uitkomst Omgevingsvergunning als 'tripartite-verbond'! En dat vergt forse cultuurverandering in heel wat gemeenten! De nieuwe wet gaat dat mogelijk maken: kan ook nu al eenvoudig beter Omgaan met leegstand als Chw-pilot? Toegevoegde notitie? Sheet 13

Dank voor uw aandacht! Toegevoegde notitie? Sheet 14