BAO CAROLINE NECKEBROECK VADEMECUM INFORMATIEVAARDIGHEDEN/BRONNEN INFORMATIEVAARDIGHEDEN BRONNEN

Inleiding

Bronnen? Overvloed aan informatiedragers  ‘information overload’ Via diverse informatiekanalen Dus selectie van informatie  Welke bronnen?  Welke informatiekanalen? Op basis van wetenschappelijkheid  Betrouwbare bronnen  Kwaliteitsvolle bronnen

Wetenschappelijke bronnen Eigen aan een vakgebied  Sociaal-agogisch werkveld Wanneer is een publicatie wetenschappelijk?  Inhoudelijke relevantie  Inhoudstafel  Inleiding en besluit  Abstract/samenvatting  Auteurs/redactie  Bronnenlijst/bibliografie  Publicatiedatum  Illustraties  Toetsing/ peer review  Objectieve informatie

Wetenschappelijke bronnen Wanneer is een publicatie wetenschappelijk?  Transparantie: controleerbaarheid van informatie  Nauwkeurige bronvermeldingen in tekst en bronnenlijst/bibliografie  Zakelijke structuur: logische en systematische opbouw van tekst Inleiding/samenvatting/methode/resultaten/discussie/conclusie  Zakelijk taalgebruik Genuanceerd taalgebruik  Primaire informatie: recente informatie uit nieuw empirisch onderzoek

schrijfopdrachten Op basis van:  Wetenschappelijke bronnen  Primaire > secundaire bronnen  Basisbronnen  Recente bronnen  Anderstalige bronnen Mix van types bronnen  Sociaal-Wetenschappelijke bronnen  Juridische bronnen/ beleidsdocumenten  Statistische bronnen Fysieke/gedrukte bronnen vs. Digitale/elektronische bronnen

Bronnen Types van bronnen  WAT?  Sociaal-wetenschappelijke bronnen  Juridische bronnen  Overheidspublicaties : Internationale, federale, regionale en lokale beleidsdocumenten  Statistische bronnen Zoekheuristiek (ontsluiting)  HOE?  Catalogi  Databanken  Online (www) Vindplaats  WAAR?  Bibliotheken: vakbibliotheken!  Full-text online!!  Met licentie  login  Vrij consulteerbaar

BRONNEN ONTSLUITINGSMIDDELEN Sociaal-wetenschappelijke bronnen

Boeken  Naslagwerken  Handboeken en l osbladige reeksen  Readers : verzamelwerken  Monografieën Periodieken  Kranten/dagbladen  Algemene tijdschriften/weekbladen  Populair-wetenschappelijke tijdschriften/week- of maanbladen  Wetenschappelijke vaktijdschriften  jaarboeken

Sociaal-wetenschappelijke bronnen Onderzoeksliteratuur  Onderzoeksrapporten  Doctoraatsscripties  congresbijdragen Grijze literatuur  Zowel in fysieke/gedrukte als in digitale/elektronische vorm

Naslagwerken Encyclopedieën: wikipedia  Niet gecontroleerd (peer-reviewed)  Geen wetenschappelijke bron  Niet als primaire bron gebruiken  Wel ter verkenning van onderwerp, trefwoorden  Deze trefwoorden dan ingeven in catalogi/databanken  wetenschappelijke publicaties (Vak-)woordenboeken Sociale kaart  overzicht van de voorzieningen in de welzijns- en gezondheidssector in Vlaanderen en Brussel

Handboeken Behandelen op een systematische doch vaak onvolledige manier een bepaalde problematiek  inleidend, overzicht en samenvatting Meestal pedagogische instrumenten, minder geschikt als bron voor wetenschappelijk onderzoek.  waardevol voor studenten die zich op een bepaald terrein willen oriënteren of bruikbare informatie willen verzamelen Opgelet: verschil tussen handboek (gepubliceerd) en cursus (niet-gepubliceerd) Vaak losbladig: actualiteitswaarde door aanvullingen en correcties  Bv. Handboek Groepspsychotherapie  Voor een (limitatief) overzicht per domein (gezondheid en geestelijke gezondheid), cf. bijlage vademecum gepersonaliseerd auteurschap

titel auteurs

Readers (verzamelwerken) Samengesteld door een redacteur/redactie  die een aantal auteurs uitnodigt om rond een bepaald onderwerp een bijdrage te leveren Taak van de redacteur/ redactie (red.) = initiatief nemen voor de publicatie, verzamelen van de bijdragen, integreren van deze bijdragen in een logisch geheel (schrijven van inleiding en besluit) en technisch redactiewerk De inhoud van de bijdragen in een reader correspondeert dus niet noodzakelijk met de visie die de redacteur(s) er zelf op nahoud(t)(en) Gespecialiseerde en diepgaander van aard

Auteurs bijdrage Redacteurs verzamel- werk Titel bijdrage Titel Verzamel- werk

Monografieën Beperken zich tot één onderwerp  Bv. autisme Grondige uitdieping  bieden dus geen overzicht van een vakgebied Gepersonaliseerd auteurschap Niet altijd wetenschappelijk

Periodieke uitgaven Worden met een zekere regelmaat gepubliceerd  dagelijks, wekelijks, maandelijks, tweemaandelijks... Kranten/dagbladen > artikels  Artikels, commentaren, opiniestukken  Niet wetenschappelijk, vaak wel rapportage over wetenschappelijk onderzoek  Subjectief Algemene bladen/tijdschriften > artikels  Knack, Humo, P- Magazine

Periodieke uitgaven Populair – wetenschappelijke tijdschriften> artikels  Wetenschappelijke informatie vertalen naar breed publiek  Op zich niet wetenschappelijk  Bv. Pedagogiek in Praktijk Magazine

Periodieke uitgaven Wetenschappelijke vaktijdschriften > wetenschappelijke artikels  Auteurs: wetenschappers, specialisten in een vakgebied  Diepgaander en gedetailleerder  O.l.v. redactie: toetsing/ peer review  Doelpubliek: wetenschappers, hoger opgeleiden, studenten  Anderstalige publicaties!

(Belgische) (wetenschappelijke) tijdschriften Een overzicht van vaktijdschriften in bibliotheek VIVES- campus Kortrijk Een overzicht van vaktijdschriften Autisme Centraal Caleidoscoop: spiegel van eigentijdse begeleiding Didactief: opinie en onderzoek voor de schoolpraktijk Echo’s uit de gehandicaptenzorg Gedragstherapie Geron: tijdschrift voor ouder worden en maatschappij Gezinsbeleid in Vlaanderen Jeugd en Co

(Belgische) (wetenschappelijke) tijdschriften Kind en adolescent Praktijk Kind en adolescent: tijdschrift voor pedagogiek, psychiatrie en psychologie Nederlands tijdschrift voor zorg aan mensen met verstandelijke beperkingen Pedagogiek in Praktijk Magazine Talent: tijdschrift over hoogbegaafdheid Vlaams tijdschrift voor Orthopedagogiek …

(Belgische) wetenschappelijke Tijdschriften VIVES-collectie vakijdschriften  Opmerking: beperkte collectie Collecties universiteitsbibliotheken!  Leuven Leuven  Cf. referentielijsten pedagogische wetenschappen referentielijsten pedagogische wetenschappen  Gent Gent   anderstalige tijdschriften!

Onderzoeksliteratuur Onderzoeksrapporten Congresbijdragen en proceedings Studiedagen doctoraatsscripties

Grijze literatuur Niet gericht op (ruime) verspreiding Vaak niet-gepubliceerd Publicaties van verenigingen, stichtingen, universiteiten, bedrijven, overheidsinstellingen, … rapporten, eindwerken, papers, nota's, brochures, syllabi, verslagen, beleidsplannen, jaarverslagen, verenigingsperiodieken, nieuwsbrieven, bedrijfskranten, databoeken, handleidingen,...

Ontsluitingsmiddelen Catalogi  fysieke en digitale bronnen  LIMO LIMO  Antilope Antilope Databanken  digitale bronnen (e-bronnen) Databanken  E-boeken/E-books  E-tijdschriften/E-journals > E-artikels  Grotendeels doorzoekbaar via LIMO!!  Uitzonderingen!!  Voor een optimaal zoekresultaat: opzoekingen in Limo aanvullen met opzoekingen in databanken

Ontsluitingsmiddelen On campus en off campus via stuiterproxy (VIVES- login) of  Toegang (full-text) digitale inhoud World Wide Web  Toegang inhoud zonder login

Ontsluitingsmiddelen: boeken Type bronZoeken via naslagwerkenOnline encyclopedieën, Van Dale woordenboeken  databank on en off campus,Van Dale woordenboeken Sociale kaart Sociale kaart  databank on en off campus (Hand)boeken>hoofdstukken, verzamelwerken> bijdragen, monografieën 1) Limo 2) Databank: springer e-books, ook Nederlandstalige e-books  via Limo te raadplegen, on en off campus, voor een optimaal zoekresultaat: Limo combineren met rechtstreeks zoeken in springerspringer e-books Nederlandstalige e-books 3) Google-books: voor iedereen toegankelijk maar ook veel niet- wetenschappelijk materiaalGoogle-books

Ontsluitingsmiddelen: periodieken Type bronZoeken via krantenwww: websites van kranten en redacties Databank mediargus, zowel on- als off campus! Opgelet registratie on campus vereist!!mediargusregistratie on campus Algemene en populair- wetenschappelijke tijdschriften Een aantal via Limo, de meesten via www: websites vaktijdschriften1)Limo maar aanbod fysieke/gedrukte artikels is nog onvolledig 2)Databanken: digitale collectie -Nederlandstalig: springerspringer -Engelstalige: EBSCO: academic search elite, Science direct, Web of science: doorzoekbaar via Limo, voor optimaal zoekresultaat afzonderlijk doorzoeken, Opgelet: Engelstalige trefwoordenacademic search eliteScience directWeb of science

Ontsluitingsmiddelen: periodieken Type bronZoeken via vaktijdschriften3) www: sagepublicaties, Oxford Journals : off campus via login, google scholarsageOxford Journalsgoogle scholar

E-tijdschriften/E-journals Overzicht sociaal agogisch werk Overzicht Ofwel enkel inhoudstafels (archief)  Rehabilitatie: tijdschrift voor rehabilitatie en herstel van mensen met psychische beperkingen Ofwel abstract Ofwel full-text  Kennis  Via login databanken Ofwel full-text via wachtwoord aan de balie  Systeemtherapie, tijdschrift voor systeemtheoretische psychotherapie

Ontsluitingsmiddelen: onderzoeksliteratuur Limo: geavanceerd zoeken Lirias  Onderzoeksoutput KuLeuven Databank: HBO kennisdatabankHBO kennisdatabank

Ontsluitingsmiddelen grijze literatuur Limo: rapporten, jaarverslagen, eindwerken Websites van overheidsdiensten, -instellingen, organisaties

BRONNEN ONTSLUITINGSMIDDELEN Juridische bronnen

Regelgeving (+ Parlementaire documenten) Jurisprudentie of rechtspraak Doctrine of rechtsleer (sociaal-wetenschappelijk)

Regelgeving de grondwet wetten in strikte of formele zin decreten, ordonnanties Koninklijke besluiten op grond van bijzondere machten of uitgevaardigd ter uitvoering van (opdracht)wetten besluiten en verordeningen van gemeenschaps- en gewestregeringen ministeriële besluiten provinciale en gemeentelijke verordeningen en reglementen internationale verdragen en beslissingen van internationale en supranationale instellingen C.A.O.'s die bindend werden verklaard, beslissingen van paritaire comités en van allerlei overheidsdiensten en –instellingen omzendbrieven (!): enkel voor wie hen bindt

Parlementaire documenten (federaal, regionaal, supranationaal vlak) Parlementaire Stukken  alle documenten die tot stand kwamen bij de voorgeschiedenis van de wet of bij de uitwerking van  ontwerpen/-voorstellen van wet/decreet  memorie van toelichting  advies van de afdeling wetgeving van de Raad van State  verslagen van de commissies  amendementen en de tekst zoals aangenomen door de Kamer/Senaat/Vlaams Parlement Parlementaire Handelingen volledig en woordelijk verslag van de besprekingen en van de stemmingen, alsook van de mondelinge vragen in de wetgevende kamers/raden/parlementen

Parlementaire documenten (federaal, regionaal, supranationaal vlak) Beknopt verslag van de Handelingen der Wetgevende Kamers Bevat onder de vorm van samenvattingen en als voorlopig proces- verbaal, de besprekingen en de stemmingen in de vergaderingen van de wetgevende parlementen Vragen en Antwoorden Schriftelijke vragen gesteld aan een lid van de regering of van een deelregering, die binnen de 20 dagen (Kamer) of 14 dagen (Senaat) dienen beantwoord te worden en opgenomen (met de vraag)

Rechtspraak De interpretatie van de rechtsregels zoals die tot uiting komt in de beslissingen van hoven en rechtbanken naar aanleiding van de toepassingen van de abstracte wet op concrete gevallen. De rechtspraak neemt de vorm aan van vonnissen en arresten

Rechtsleer Het geheel van geschriften die juridische onderwerpen behandelen op een theoretische en systematische wijze. Nemen de vorm aan van boeken, verzamelwerken, tijdschriftartikelen en annotaties

Ontsluitingsmiddelen regelgeving Belgisch Staatsblad (databank wetgevingsindex) en justel (databank wetgevingsindex + databank geconsolideerde wetgeving) Belgisch Staatsblad justel Juriwel: de Vlaamse welzijns,- gezondheids- en gezinsregelgeving Juriwel Overzicht bronnen/databanken  Belgielex (kruispuntbank wetgeving) Belgielex  Overzicht van wetgeving/parlementaire voorbereiding/rechtspraak  Rechtslinks Rechtslinks

Ontsluitingsmiddelen regelgeving Federale overheidsdiensten  FOD Binnenlandse zaken FOD Binnenlandse zaken  Domeinen: veiligheid en preventie (politionele veiligheid, private veiligheid, integrale veiligheid), civiele veiligheid, crisiscentrum, vreemdelingen, vluchtelingen en staatlozen  FOD Mobiliteit en vervoer FOD Mobiliteit en vervoer  Verkeersveiligheid  FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg  het evenwicht tussen werknemers en werkgevers in hun arbeidsverhouding, welzijn en diversiteit op het werk  FOD Sociale zekerheid FOD Sociale zekerheid  alle wetgeving die bijdraagt tot een betere sociale bescherming van de burgers, sociale rechten, rechtvaardig en doeltreffend solidariteitssysteem

Ontsluitingsmiddelen regelgeving Federale overheidsdiensten  FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu  Gezondheidszorg  FOD justitie FOD justitie  Gevangenissen, justitiehuizen, veiligheid en criminaliteit, bemiddeling, strafrechtelijke uitspraken en gevolgen Programmatorische overheidsdiensten  POD Maatschappelijke Integratie, Armoedebestrijding en Sociale Economie POD Maatschappelijke Integratie, Armoedebestrijding en Sociale Economie  beleid voor maatschappelijke integratie

Ontsluitingsmiddelen regelgeving Regionale overheidsdiensten  Regionale overheid VlaanderenVlaanderen  Gezin, welzijn en gezondheid Gezin, welzijn en gezondheid  Cultuur, sport en vrije tijd (jeugd)  Economie en werk  onderwijs Lokale overheidsdiensten  VVSG VVSG  Koepelorganisatie van de Vlaamse gemeentebesturen en OCMW's, nieuws, publicaties en projecten  Sociaal beleid, welzijnsvoorzieningen, veiligheid, onderwijs 

Ontsluitingsmiddelen parlementaire voorbereiding TIP: samenvatting parlementaire voorbereiding in voetnoot wet (Belgisch Staatsblad)Belgisch Staatsblad Sinds 1995:  Federaal parlement Federaal parlement  Kamer Kamer  Senaat Senaat     Overzicht: Belgielex (kruispuntbank wetgeving) Belgielex  Overzicht van wetgeving/parlementaire voorbereiding/rechtspraak

Ontsluitingsmiddelen: rechtspraak juridat Overzicht : belgielex Europees Hof voor de Rechten van de Mens

Ontsluitingsmiddelen rechtsleer Vaktijdschriften (ook juridische) via databanken en Limo Websites federale, regionale en lokale overheden

Statistische bronnen

Kwantitatieve gegevens (cijfermateriaal)  Ruwe data (primaire bron)  Bewerkte data (secundaire bron) Geen onsluitingsmiddelen  Cijfers zoeken = weten waar deze zich bevinden! Lokale, Regionale en Federale statistieken Speciale categorie: gerechtelijke statistieken, strafuitvoeringsstatistieken, jongeren …

Lokale statistieken Samenwerkingsverband tussen  VVSG  Steundienst voor het Algemeen Regeringsbeleid  Agentschap voor Binnenlands Bestuur  Vereniging van Vlaamse Provincies

Lokale statistieken Cijfermateriaal over  Arbeidsmarkt  Cultuur (jeugd)  Demografie  Mobliteit  Onderwijs en vorming  Welzijn en kansarmoede  wonen

Regionale statistieken Studiedienst Vlaamse regering  Cijfers, statistieken en onderzoeken over Vlaanderen  De Studiedienst van de Vlaamse Regering doet onderzoek rond demografische, sociaal-maatschappelijke en macro- economische thema's in Vlaanderen  Cijfers m.b.t. gezondheid, welzijn en kansarmoede  De SCV-survey 'Sociaal-culturele verschuivingen in Vlaanderen'  Onderzoeken over demografie en sociaal-maatschappelijke thema’s Andere belangrijke websites  vlaanderen vlaanderen  Jongeren en welzijn Jongeren en welzijn  Vlaams agentschap zorg en gezondheid Vlaams agentschap zorg en gezondheid  Vlaams agentschap personen met een handicap Vlaams agentschap personen met een handicap

Federale statistieken Statistics Belgium Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie  6 hoofdthema’s  Bevolking  Arbeidsmarkt en levensomstandigheden  Economie  Verkeer en vervoer  Leefmilieu  energie

Federale statistieken Overheidsdiensten  FOD Sociale Zekerheid (  FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (  FOD Volkgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en leefmilieu (  FOD Binnenlandse Zaken (  FOD Justitie (  Statistieken in jaarverslagen  Dienst strafrechterlijk beleid Dienst strafrechterlijk beleid  FOD Mobiliteit (  BIVV (

Speciale statistieken Politiestatistieken  Website federale politie/criminaliteit Website federale politie/criminaliteit Veiligheidsmonitor  Website federale politie/publicaties Website federale politie/publicaties Gerechtelijke statistieken  Straftoemeting (veroordelingsstatistiek, activiteiten hoven en rechtbanken): dienst voor strafrechtelijk beleiddienst voor strafrechtelijk beleid  Parketstatistiek (bemiddeling in strafzaken (justitiehuizen), herstelrecht en -bemiddeling (vzw Suggnomé)justitiehuizen)Suggnomé  NICC (Nationaal Instituut voor Criminalistiek en Criminologie) NICC Strafuitvoeringsstatistieken  Penitentiaire statistiek via FOD justitie/gevangenissenhttp://justitie.belgium.be/nl/themas_en_dos siers/gevangenissen/ siers/gevangenissen/  NICC

‘speciale categorie’ Jongeren en criminaliteit  Bijzonder jeugdbijstand Bijzonder jeugdbijstand  JOP (jeugdonderzoeksplatform) JOP  JOP-monitor  NICC NICC  Jongeren en welzijn Jongeren en welzijn

Zoektips Demofilmpjes toledo/bibliotheek

cursus Hoofdmenu bronnen/secundaire informatie: link naar vademecum en ptt