Leren van lastige kwesties Sleutel tot meer integer gedrag? Margreeth Kloppenburg Utrecht, 12 juni 2014

Wie ben ik? Toe ik gevraagd werd, teruggegaan in gedachten naar laatste team business controllers. Zij vroegen mij te helpen hoe zij beter konden samenwerken, van belang om gebruik juiste financiele systematiek, bijeenbrengen van alle financiele gegevens voor rapportage aan hoofddirectie en elkaar te helpen bij complexe vraagstukken. Met als doel de financiele kwaliteit om hoog te brengen. Heel mooi om te zien hoe zij de goede eigenschappen hadden om voor hun interne klanten veel werk te verzetten, conscientieus, conflictmijdend en sociaal, maar te weinig handig waardoor ze tot speelbal werden in de handen van de divisiedirecteuren. Met hen gekeken hoe ze dat slimmer konden gaan aanpakken door gezamenlijk lastige kwesties door te nemen en meer als een gezicht naar buiten te treden. Dat is wat ik veel doe en waar ik ook onderzoek naar doe. Veel voor Hofam getraind, en nu voor bezig met curriculum ontwikkeling op Nyenrode (de robuuste controller/accountant) en Hogeschool utrecht accountancy opleiding. Drietal boeken geschreven die allemaal samenhangen met spanningen waarin wij in ons werk nu eenmaal te maken hebben – conflicterende belangen. Die vraag van de businesscontrollers komt niet uit de lucht vallen. Van de vele persoonlijkheidsonderzoeken die ik heb afgenomen bij controllers en accountants komt dit profiel naar boven.

Het speelveld verandert in rap tempo en dat heeft direct gevolgen voor de financiële professional. Dat ondervinden jullie hier nu heel direct. Zo is er veel kritiek geweest op accountants en hun gebrek aan rechte rug en hebben verzekeraars hun verdienmodel zien verdwijnen. Wat zijn de effecten van deze veranderingen op het wel en wee van de professional? Laat ik schetsen wie deze professional doorgaans is. Dit artikel heb ik geschreven voor de accountant, maar is van toepassing op mensen binnen de financiële sector. Grote realisatiekracht, nuchter, praktisch Fan van harmoniemodel, liever geen conflict Analytisch, accuraat, ritme en regelmaat Sociaal, gevoelsmens, behulpzaam, samen Wars van vernieuwing, tenzij nuttig (dan vrijwel meteen acceptatie) Schaars: buiten kaders denken, conflicten aangaan, extraversie, innovatief vermogen

Ethiek: systematische reflectie op ons handelen Mijn onderzoeksvraag: met welke taal voeren we het gesprek hierover in de beroepspraktijk?

Wanneer doe je je werk goed? Duidelijke criteria over gewenst gedrag Bekrachtigd door beroepsgroep Verinnerlijkt in zelfbeeld van de leden Niet tegengewerkt door externe krachten (marktwerking, politiek) Bron: The Good Work project – Gardner et al Wanneer doe je je werk goed? 4 voorwaarden voor professionals die hen helpen hun werk zo goed mogelijk te doen. Omschreven na veel onderzoek binnen The Good Work project. Toen ik dit las dacht ik bij 1 tot en met 3, ja ja ja en daarna… oh. Want ik denk dat je werk goed doen dus alleen op een onbewoond eiland met andere registercontrollers haalbaar is..

Beroepspraktijk van de professional: Eerder moeras dan stevige klei “The swampy lowland (in which) messy, confusing problems defy technical solutions.. In the swamp lie the problems of greatest human concern” Donald Schon – The Reflective Practitioner Professionals zijn ‘stuck in the middle’ als het gaat om conflicterende belangen. En in plaats van de stevige grond onder de voeten die je zou moeten voelen na jarenlange studie, blijkt dat de praktijk op zijn minst het beste is te vergelijken met swampy lowland, moeras waarin je vrij snel diep wegzakt. Ik denk dan ook dat studenten en ook ervaren professionals steeds vaardiger moeten gaan worden in het goed omgaan met het krachtenveld waarbinnen ze opereren en zich daar veel bewuster van moeten gaan worden. Wakkerder, snuggerder opereren,.

Na legoverhaal: In mijn boek Eerlijk Scoren uit 2010 heb ik een eenvoudig maar herkenbaar beeld geschetst van de gemiddelde professional in organisaties.

Normenkaders Je persoonlijke normen & waarden als professional Normen van je klant Normen die samenhangen met je beroep Normen van organisatie waar je werkt Samenleving waarbinnen je werkt en leeft Bron: Van den Ende, 2007 Voorbeeld voor zaal: je bent thuis na een lange dag hard werken. Om 9 uur gaat de telefoon en je ziet het is een van je klanten. Wie neemt de telefoon op? Als je werkt bij BCG is het 24 uur Client First. Als je werkt bij een provincie is de kans dat je opneemt vrij klein.

Tacit knowledge Kennis zit die in je haarvaten zit, die je door ervaring hebt opgebouwd en slecht onder woorden kunt brengen.

Normatieve professionalisering Leren van verschillen tussen normenkaders Door lastige kwesties te bespreken Niet alles is een dilemma! Kenmerk dilemma: keuze tussen twee kwaden (klap of schop?)

Model voor moreel beraad Dilemma in kaart brengen – belangrijke elementen (context) Dilemma gezamenlijk maken Dilemma verder uitpluizen Dilemma hanteren Conclusies trekken & norm expliciteren Reflecteren Als je dit doet, praktiseer je ethiek.

Leren is lastig Professionals zijn matige studenten Weinig gefaald, dus veel te verliezen Snel defensief (ja, maar!!) Plek der Moeite, leren begint waar ongemak ontstaat Houden niet zo van negatieve gevoelens Houden graag de illusie van controle over hun werk in stand 

Speelveld verandert steeds Je zult je telkens moeten verhouden tot een nieuwe realiteit Doe dat samen (met alle relevante stakeholders) Zorg dat je doorlopend belangen verbindt: maatschappelijk belang, klantbelang, organisatiebelang, eigen belang Blijf relevant, blijf leren

Toekomstbestendige vragen Organisatie/team/individueel Ben ik eerlijk over mijn professionele ontwikkeling of vertel ik mezelf sprookjes? Heb ik het beste met de ander voor? Heb ik de capaciteiten van nu? Ben ik relevant? Boek ik resultaten die er werkelijk toe doen?

Ik wens u veel ongemak. Want daar begint het leren.