GELOOF AAN DE GODEN Thema’s uit de godsdienst- geschiedenis van de antieke wereld Dr. F.G. Naerebout

Rooster 12/11college 9 19/11college 10 26/11college 11 3/12college 12 10/12 college 13 Zaal: Lipsius/011

Te bestuderen stof 5 ECTS voor studenten GLTC (= hoorcollege in combinatie met Methodenblok OG): alleen de collegestof 5 ECTS: collegestof en Sarah Iles Johnston ed., Religions of the ancient world. A guide (Cambridge, Mass.: The Belknap Press of Harvard University Press 2004) pp. ix-xiv, 1-240, en van ieder thema (de 20 key topics op pp ) de introductie en de delen over Griekenland, Etrurië en/of Rome 10 ECTS: collegestof en het gehele boek

College-thema’s 1Inleiding: religie en religies 2Cosmologie: bovennatuurlijke wezens [Deities and demons; Monotheism and polytheism] 3Cosmologie: mythe [Cosmology: time and history; Myth; Theology, theodicy, philosophy; Myth and sacred narrative] 4‘Heilige’ tijd en ruimte [Sacred times and spaces] 5(On)reinheid [Pollution, sin and atonement; Sin, pollution and purity] 6Ziekte en dood [Illness and other crises; Death, afterlife and other last things] 7Intermediairs [Religious personnel] 8Tekst(en) [Religion and writing; Sacred texts and canonicity] 9Offer [Sacrifice, offerings, and votives] 10Divinatie [Divination and prophecy] 11Mysterieculten [Mysteries] 12Magie [Magic] 13Synthese Bij de elf thema’s staat aangegeven welke delen van het boek relevant zijn voor het betreffende thema: indien gewenst kan men met de colleges meelezen. NB: dit overzicht omvat niet alle te lezen pagina’s. Men dient de lectuur ook zelf te plannen.

Offer = gift aan de bovennatuur Offer, offergave = elk type offer [Sacrifice] = bloedig offer Wijgeschenk [dedication] = object gewijd aan X Votief, ex-voto [votive] = object gewijd aan X op basis van een gelofte, een votum

‘Vruchten’ Vloeistoffen Reukstoffen Dieren Mensen Objecten anders dan representaties Geld Onroerend goed Energie / talent “De dingen zelf ”   Representaties

Plengschaal voor plengoffer

Thymiateria voor geuroffer

Altaren voor dieroffers

Mensenoffer ?

Objecten (anathemata)

Depositie

Geld

Energie en talent

‘Vruchten’ Vloeistoffen Reukstoffen Dieren Mensen Objecten anders dan representaties Onroerend goed Energie / talent Representaties van de zaken in kolom 1 Representaties van de goden Representaties van de gelovigen Representaties van de daad van het offeren of van het offer, in beeld en/of tekst “De dingen zelf ”Representaties

representaties van (offer)dieren, objecten, gelovigen en bovennatuurlijke wezens

representatie van de godheid

representaties van een (te) genezen lichaamsdeel: anatomische votieven, body-part votives

representaties van een plantaardig offer

representatie van een haaroffer

represen- tatie: miniatuur

representaties van wierrook- of geuroffer

representatie van dieroffer

representaties van dieroffers

representatie van dieroffer

representaties van dieroffer

Wijgeschenk met representatie van offer

representatie van plengoffer

representaties van plengoffers

wijgeschenk met een representatie van het schenken van een representatie

Eenvoudig tekstueel ex voto

Offers: behandeling Het is een gift, dus: afstand doen van, spenderen. Een materiële gift wordt onttrokken aan de menselijke sfeer: 1)geheel en voorgoed; 2)het komt ten goede aan de intermediairs / ‘het heiligdom’; 3)het wordt geredistribueerd aan ‘iedereen’ Een materiële gift kan men: 1)intact laten en opstellen of opbergen; 2)‘onklaar’ maken en deponeren; 3)vernietigen (NB: de bijzondere positie van het dieroffer)

Offers: motieven schenken zonder specifiek doel schenken uit dank voor X schenken in verwachting van X (do ut des) schenken ter inlossing van een gelofte (ex voto) = VOTIEF al het bovenstaande = gift exchange, reciprociteit daarenboven spelen er sociale motieven: uitdragen van godsvrucht, status, macht, welvaart enzovoort