Jezelf kort voorstellen. 1

UNICEF: wie zijn wij? VN-Kinderrechtenorganisatie Altijd en overal voor kinderen Sinds de Tweede Wereldoorlog Kinderrechtenverdrag Unite for children Vraag aan de leerlingen (laat ze raden en laat ze samen een voor een alle letters benoemen totdat ze eruit zijn): - Waar staat de naam UNICEF voor? Antwoord: United Nations International Children’s Emergency Fund UNICEF werkt wereldwijd als enige kinderrechtenorganisatie in opdracht van Verenigde Naties. UNICEF is na de Tweede Wereldoorlog opgericht om kinderen die slachtoffer waren van de oorlog te helpen. Vandaar het ‘Emergency’ Tegenwoordig is UNICEF actief in 190 landen. In de geïndustrialiseerde landen (36) vragen onze Nationale Comités om geld en steun, waarmee we hulpprogramma’s in ontwikkelingslanden (circa 155) kunnen realiseren. We zijn er voor alle kinderen en maken geen onderscheid naar ras, geloof, nationaliteit of politieke gezindheid. Structurele hulp omdat UNICEF in elk land aanwezig is, er al is wanneer er een oorlog of ramp zich voordoet, maar ook blijft! Het Verdrag voor de Rechten van het kind vormt de basis van ons werk. Vraag aan de leerlingen of ze een aantal rechten kunnen opnoemen? We zijn de bewaker van het verdrag dat door bijna alle landen is geratificeerd/goedgekeurd. In opdracht van de VN zien wij toe of landen de rechten van kinderen respecteren en naleven. Vraag aan leerlingen of zij weten wat het Verdrag is? (= afspraken uit 1989 over rechten van kinderen tussen landen die lid zijn bij de VN; misschien verschil tekenen en ratificeren uitleggen Vraag aan de leerlingen of ze weten welke 2 landen het verdrag niet hebben ondertekent? de VS (omdat alle staten het moeten goedkeuren; in een aantal staten is de doodstraf voor jongeren nog actueel en dat is dus niet in lijn met het Verdrag) en Somalië (omdat het nog geen echte regering kent) hebben nog niet geratificeerd). Ons werk doen we onder het motto: Unite for children We hebben de overtuiging dat we samen een betere wereld voor kinderen kunnen realiseren (met overheden, met onze partners, donateur, vrijwilligers en ook kinderen) 2

De mooiste opdracht Hoofdthema’s van UNICEF’s werk: - de juiste zorg voor ieder kind - onderwijs voor alle kinderen - bescherming tegen hiv en aids - bescherming in extreme omstandig- heden zoals oorlog - samenwerken en lobby UNICEF heeft de mooiste opdracht, wereldwijd kinderen helpen. Onze opdracht is ervoor te zorgen dat elk land de rechten van kinderen respecteert en naleeft. Hiervoor zetten we ons dagelijks samen in met hulp van regeringen, andere organisaties, bedrijven, particulieren en vele vrijwilligers. UNICEF pleit ervoor dat kinderrechten een duidelijkere plaats krijgen in het beleid van overheden. Om dat te bereiken werken we samen met álle betrokkenen: leraren, beleidsmakers, universiteiten, regeringen, dorpshoofden, politieagenten en kinderen. Als VN-organisatie beschikken we over wereldwijde ervaring en kennis op het gebied van kinderrechten. Maar ervoor zorgen dat deze rechten worden nageleefd kunnen we niet alleen. - Samenwerken is zo belangrijk omdat op die manier het meeste bereiken voor kinderen. Veel verbeteringen voor kinderen beginnen met beter beleid en afstemming op internationaal en nationaal niveau. Daarom is samenwerken en beleidsbeïnvloeding, oftewel pleitbezorging een belangrijk onderdeel van het werk van UNICEF. In ons werk richten we ons op de volgende hoofdthema’s: Zorg, onderwijs, bescherming, hiv en aids en samenwerking en lobby voor kinderrechten en noodhulp. 3

UNICEF Nederland Nationaal Comité Wat doen wij? Pleit voor naleving van kinderrechten 96 betaalde medewerkers en bijna 4.000 vrijwilligers waaronder verschillende ambassadeurs UNICEF Nederland is één van de 36 Nationale UNICEF Comités. Wij werven fondsen onder particulieren en het bedrijfsleven voor het werk van UNCIEF Internationaal en geven daar voorlichting over. Naast fondsenwerving vinden we het belangrijk dat met name ook kinderen en jongeren weten wat hun rechten zijn en hoe ze zich daarvoor kunnen inzetten. Daarom organiseren we speciale activiteiten voor kinderen, zoals bijvoorbeeld een sponsorloop op de basisschool, en activiteiten voor jongeren, zoals een muzikale talentenjacht genaamd de UNICEF Talent Battle Wij pleiten voor naleving van het kinderrechtenverdrag in het binnen- en buitenlandbeleid van de Nederlandse overheid. Dus bijvoorbeeld op het gebied van jeugdzorg voor kinderen en jongeren in Nederland, maar ook voor hoe onze overheid iets kan betekenen voor kinderen in ontwikkelingslanden. 4

Wat kun jij doen? Speel Copa Copa Doe mee aan de UNICEF Talent Battle Loop een UNICEF MaS Geef je op voor het Kinderrechten debattoernooi UNICEF jongerenpanel Ook jij kan je inzetten voor UNICEF. Bezoek eens www.unicef.nl/jongeren Daar vind je alle projecten en activiteiten die speciaal zijn gericht op jongeren. Zo kun je bijvoorbeeld: Meespelen met Copa Copa: Als in juni het WK voetbal in Brazilië begint, juichen jongeren van over de hele wereld hun land naar de Copa Do Mundo. Maar niet ver van de megastadions leven 8 miljoen Braziliaanse jongeren in armoede. Ze hebben vaak niet eens een plek om te sporten of spelen. Door mee te spelen met Copa Copa helpen jongeren hun leeftijdgenoten in Brazilië bij het opkomen van hun rechten, bijvoorbeeld het recht op sport. Check www.copacopa.nl UNICEF Talent Battle: we zoeken (school)bandjes die hun muzikale talent willen inzetten voor UNICEF. Jij maakt kans om te schitterende op één van de poppodia’s en ondertussen vraag je aandacht voor de campagne van UNICEF. Een win-win situatie dus! Je kan ook je Maatschappelijke Stage voor UNICEF doen. Meer informatie kun je op de regionale websites van UNICEF vinden. Vind je het leuk om te debatteren of wil je net als Younes de troonrede voor de jeugd voordragen in de ridderzaal? (Zie foto). Dan kun je meedoen aan het UNICEF Kinderrechten debattoernooi. Meer informatie daarover vind je op www.unicef.nl/debattoernooi Ook zoeken we elk jaar 10 jongeren die een heel jaar met ons willen meedenken en doen. Vind je dat interessant? Meld je dan aan voor het UNICEF jongerenpanel door een mailtje te sturen naar jongeren@unicef.nl 5

Wat doe ik hier eigenlijk? Iets meer te weten komen over: Kinderrechten en het VN Kinderrechtenverdrag Hier kun je iets meer vertellen over jezelf en waarom je iets komt uitleggen over kinderrechten & het VN kinderrechten verdrag. 6

Waarom zo belangrijk? regels basis Het VN Verdrag voor de Rechten van het Kind geeft regels over hoe we met kinderen moeten omgaan en is de basis voor het werk van UNICEF Vraag aan de leerlingen: waarom is het verdrag zo belangrijk? Je kan de leerlingen ook vragen wat het verschil is tussen een wet en een verdrag. Op basis van de antwoorden van de leerlingen kun je uitleggen dat het ‘kinderrechtenverdrag regels geeft over hoe we met kinderen moeten omgaan en dat die voor alle landen die het hebben goedgekeurd moeten gelden. En natuurlijk dat het verdrag de basis is voor het werk van UNICEF. 7

Kinderrechten zijn van alle tijden 1924 Verklaring van Genève 1940 Janusz Korczak VN Verklaring inzake Rechten van het Kind VN Verdrag inzake de Rechten van het Kind Je kan hier uitleggen hoe het kinderrechten verdrag tot stand is gekomen. Zie hieronder: Verklaring van Geneve Na de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) boden Save the Children en het Rode Kruis hulp aan kinderen in het door de oorlog geteisterde Europa. Beide organisaties vonden dat er ook het een en ander over hulp aan kinderen op papier moest worden gezet. Door hun inspanning en samenwerking kwam in 1924 de Verklaring van Genève tot stand. Deze verklaring is eigenlijk het eerste document waarmee de rechten van kinderen internationaal vorm kregen Janusz Korczak Janusz Korczak was de eerste met het idee dat kinderen ook rechten moesten hebben. Janusz Korczak, was een Pools-Joodse arts die over de hele wereld bekend staat als pedagoog, kinderboekenschrijver, en directeur van een weeshuis. Uit al zijn boeken blijkt hoe goed hij naar kinderen keek en ze ook begreep. Zijn denken had een diepgaande uitwerking op het opstellen van de VN Conventie op de Rechten van het Kind. In het zijn weeshuis organiseerde J. Korczak namelijk al van alles om het recht en de verantwoordelijkheid van kinderen te garanderen ('kinderrechtbank', geldbank, taken, onderlinge hulp, enzovoorts). Hij gaf de kinderen dus een stem in zijn eigen weeshuis. VN Verklaring inzake Rechten van het Kind Na de Tweede Wereldoorlog (1940-1945) werd de Verklaring van Genève uitgebreid en aangepast met begrippen zoals ‘liefde’ (kinderen hebben recht op liefde). De nieuwe tekst, de Verklaring voor de Rechten van het Kind ,werd goedgekeurd door de Verenigde Naties (VN) in 1959. Deze Verklaring was nog geen echte wet, maar een oproep en een belofte om aandacht te geven aan de belangen van alle kinderen en jongeren (tot achttien jaar) wereldwijd. In 1979 zou de twintigste verjaardag van de Verklaring voor de Rechten van het Kind gevierd worden. De Verenigde Naties hadden dat jaar uitgeroepen tot Internationaal Jaar van het Kind VN Verdrag inzake de Rechten van het Kind Het leek de regering van Polen wel een goed idee om de rechten van kinderen ter ere van deze verjaardag nog beter te beschermen door een echt Verdrag te maken, een bindende afspraak tussen landen, in plaats van een Verklaring. Daarom werd in 1979 gestart met de voorbereiding van een tekst voor het VN Verdrag voor de Rechten van het Kind. Het duurde even voor die tekst af was en regeringsleiders het er wereldwijd over eens waren. Maar in 1989 was het zover, de VN besloten dat kinderen en jongeren (onder de achttien jaar) speciale aandacht verdienen omdat zij kwetsbaarder zijn dan volwassenen en nog veel moeten leren. Op 20 november 1989 werd het Verdrag voor de Rechten van het Kind aangenomen (goedgekeurd) door de VN. 8

Kinderrechten extra Kinderrechtencomité (elke 5 jaar controle) Jongerenrapportage VN kinderrechten comite Om te controleren of alle landen die het Verdrag geratificeerd hebben, ook daadwerkelijk doen wat zij beloofd hebben, is in 1991 het VN Comité voor de Rechten van het Kind ingesteld. Dit Comité bestaat uit achttien ‘kinderrechtenexperts’, afkomstig uit alle delen van de wereld. Deze mensen worden door hun eigen regering voorgedragen en gekozen voor twee jaar. Elk land dat het Verdrag geratificeerd heeft moet twee jaar na de ratificatie een rapport inleveren bij het comité met informatie over de rechten van kinderen en jongeren in hun land. Het Comité nodigt ook andere organisaties en kinderen en jongeren zélf uit om hun ideeën over de rechten van kinderen en jongeren in het land kenbaar te maken. Omdat een regering misschien niet altijd even kritisch zal zijn op haar eigen beleid, vindt het Comité het belangrijk om ook andere stemmen te horen. 9

Elke dag kinderrechten Dit is Jan. Jan is 15 en groeit op bij zijn ouders in een huis in een drukke straat in Utrecht. Met welke rechten heeft Jan in zijn gewone leven te maken? Om kinderrechten naar de belevingswereld van jongeren te halen, volgt hier het verhaal van Jan. Je kan de leerlingen allemaal of in groepjes een exemplaar van het kindvriendelijke verdrag van het kinderrechten boekje geven. Je stelt Jan aan de jongeren voor en vraagt ze op te zoeken in hun boekje welke rechten Jan allemaal heeft. 10

De kinderrechten van Jan Contact met beide ouders Een dak boven zijn hoofd Genoeg en gezond eten Een veilige en stabiele omgeving om in op te groeien Naar aanleiding van deze vraag kun je de antwoorden met de leerlingen doornemen en bespreken. Leuk om sommige leerlingen het recht dat ze hebben gevonden bijvoorbeeld voor te laten lezen voor de rest van de groep of ze te vragen wat ze denken dat het recht betekent en wat het voor hen inhoudt. 11

Elke dag kinderrechten Jan heeft een handicap. Zijn ene been is korter dan het andere. Daardoor loopt hij moeilijk. Welke rechten heeft Jan? Het verhaal van Jan gaat verder. Hij blijkt een handicap te hebben. Vraag aan de leerlingen: welke rechten heeft hij nu? 12

De kinderrechten van Jan Recht op gezondheidzorg (dokter, ziekenhuis, medicijnen, fysio) Recht op extra aandacht wegens zijn handicap (Jan moet volledig kunnen deelnemen aan de maatschappij) Naar aanleiding van deze vraag kun je de antwoorden met de leerlingen doornemen en bespreken. Leuk om sommige leerlingen het recht dat ze hebben gevonden bijvoorbeeld voor te laten lezen voor de rest van de groep of ze te vragen wat ze denken dat het recht betekent en wat het voor hen inhoudt. 13

Elke dag kinderrechten Jan gaat iedere dag naar school. Hij zit op de havo. Welke rechten heeft Jan? Jan zit natuurlijk ook op school. Met welke rechten heeft hij te maken? 14

De kinderrechten van Jan Recht op onderwijs Geen discriminatie voor gehandicapte kinderen Goed onderwijs Geen lijfstraffen door leraren Respect voor elkaar Ruimte thuis om huiswerk te maken Naar aanleiding van deze vraag kun je de antwoorden met de leerlingen doornemen en bespreken. Leuk om sommige leerlingen het recht dat ze hebben gevonden bijvoorbeeld voor te laten lezen voor de rest van de groep of ze te vragen wat ze denken dat het recht betekent en wat het voor hen inhoudt. Leuk om hier te vragen of ze deze rechten herkennen op school. 15

Elke dag kinderrechten Thuis heeft Jan vrienden met wie hij afspreekt om te gamen of om de stad mee in te gaan. Welke rechten heeft Jan? Ook Jan houdt ervan om in zijn vrije tijd leuke dingen te doen. Welke rechten heeft hij? 16

De kinderrechten van Jan Recht op ontspanning naast school Recht om je eigen vrienden te kiezen Naar aanleiding van deze vraag kun je de antwoorden met de leerlingen doornemen en bespreken. Leuk om sommige leerlingen het recht dat ze hebben gevonden bijvoorbeeld voor te laten lezen voor de rest van de groep of ze te vragen wat ze denken dat het recht betekent en wat het voor hen inhoudt. Leuk om hier dieper in te gaan op het recht op spel & ontspanning. Veel leerlingen beseffen niet dat dit een recht is. Misschien normaal voor de leerlingen hier in Nederland, maar wat denk je van het meisje op de foto… 17

Elke dag kinderrechten In de stad wordt Jan opgehitst door zijn vrienden om een DVD te stelen uit de Mediamarkt. Jan beseft niet dat zijn actie op de beveiligingscamera helemaal te volgen is. Bovendien loopt hij niet zo snel. Hij wordt door een beveiliger gepakt en de politie haalt hem op. Welke rechten heeft Jan? Het gaat niet zo goed met Jan. Zie verhaal op de sheet. Met welke rechten krijgt Jan nu te maken? 18

De kinderrechten van Jan Recht op een eerlijke behandeling door de politie Recht op speciale straffen voor kinderen; jeugdstrafrecht Alleen opsluiten in een cel als het echt niet anders kan. Alternatieve straffen eerst. Naar aanleiding van deze vraag kun je de antwoorden met de leerlingen doornemen en bespreken. Leuk om sommige leerlingen het recht dat ze hebben gevonden bijvoorbeeld voor te laten lezen voor de rest van de groep of ze te vragen wat ze denken dat het recht betekent en wat het voor hen inhoudt. 19

Elke dag kinderrechten Thuis hebben de ouders van Jan vaak ruzie met elkaar. Dat loopt soms zo erg uit de hand dat Jan ook wel eens geslagen wordt. Welke rechten heeft Jan? Het gaat thuis niet zo goed met Jan. Zie verhaal op de sheet. Welke rechten heeft Jan? 20

De kinderrechten van Jan Recht op een “geweldloze” opvoeding Bij scheiding: contact met beide ouders Als het thuis echt niet meer gaat; dan moet de overheid kunnen ingrijpen Jan mag meepraten over de hulp die hem gegeven wordt. Naar aanleiding van deze vraag kun je de antwoorden met de leerlingen doornemen en bespreken. Leuk om sommige leerlingen het recht dat ze hebben gevonden bijvoorbeeld voor te laten lezen voor de rest van de groep of ze te vragen wat ze denken dat het recht betekent en wat het voor hen inhoudt. Deze laatste kan gevoelig liggen in de klas dus zorg dat je die met voorzichtigheid behandeld. Ook goed om aan te geven dat als kinderen ergens mee zitten, ze altijd naar de vertrouwenspersoon op school kunnen stappen of met de kindertelefoon kunnen bellen. Ook is er een Meldpunt Kindermishandeling. Mocht je dingen zien, die niet kunnen. Zie http://www.amk-nederland.nl/ 21

Wat staat er in het Verdrag? 4 groepen rechten Voorzieningen (school, speelruimte, gezondheidzorg) Bescherming (kinderarbeid, geweld, seksuele uitbuiting) Participatie (mening, vrienden maken, informatie krijgen, godsdienst) Kwetsbare groepen kinderen (asielzoekers, in aanraking met politie, gehandicapte kinderen, kinderen zonder ouderlijke zorg) Hoewel alle rechten van kinderen even belangrijk zijn, wordt er meestal wel een verdeling gemaakt in soorten rechten: Voorzieningenrechten Deze verwijzen naar dingen, diensten en voorzieningen, die kinderen nodig hebben om in de best mogelijke omstandigheden op te groeien. Zoals onderwijs, gezondheidszorg, eten en drinken en een veilige plek om te leven en spelen. Beschermingsrechten Deze rechten moeten kinderen en jongeren beschermen tegen gedrag of leefomstandigheden die schadelijk zijn voor hun ontwikkeling of welzijn. Bijvoorbeeld het recht op bescherming tegen mishandeling, kinderarbeid, de gevolgen van oorlog en seksuele uitbuiting. Participatierechten Dit zijn rechten waarmee kinderen en jongeren voor zichzelf op kunnen komen en mee kunnen praten of beslissen over kwesties die met hen te maken hebben. Zoals het recht van kinderen om gehoord te worden (bijvoorbeeld door een rechter) in zaken die belangrijk voor hen zijn (bij- voorbeeld bij scheiding van ouders), het recht op vrije meningsuiting, op vrijheid van gedachten en godsdienst en het recht op toegang tot informatie uit verschillende bronnen Kwetsbare groepen kinderen Er zijn rechten die gelden voor extra kwetsbare groepen kinderen. Deze vallen ook onder beschermingsrechten artikelen uit het Verdrag voor de Rechten van het Kind die aandacht vragen voor bepaalde groepen kinderen zoals vluchtelingenkinderen of kinderen met een handicap 22

De basis van het Verdrag 4 belangrijkste basisregels: Geen kind mag gediscrimineerd worden Het belang van het kind staat voorop Ieder kind heeft recht op leven en ontwikkeling Kinderen moeten kunnen participeren Je kunt aan het einde van deze workshop nog even een samenvatting van de vier belangrijkste rechten / basisregels geven. Zie sheet. 23

Voor de slimmerds Hoeveel jaar bestaat het VN Kinderrechtenverdrag? Dit jaar, 2014, bestaat het kinderrechtenverdrag 25 jaar. Wij vinden dat natuurlijk erg belangrijk en bij een verjaardag hoort natuurlijk een feestje! Daarom organiseren we rond 20 november een speciale week waarin kinderrechten centraal staan. Hou daarvoor de website in de gaten. 24

Meer info: www.unicef.nl/jongeren www.kinderrechten.nl Meer informatie over kinderrechten is te vinden via www.unicef.nl/jongeren en www.kinderrechten.nl 25

26