De Oudheid Grieken en Romeinen in de context van de wereldgeschiedenis Hoorcollege propedeuse 2014-2015 semester I blok I F.G. Naerebout www.oudegeschiedenis.info
5de-4de eeuw
Eurazië
500 – 338 Klassieke periode: overzicht [540 Ontstaan Perzische Rijk] [ca 550 Karthago vestigt hegemonie] 507 Kleisthenes ca 500 Romeinse Republiek 500 Ionische Opstand 490/480 Perzische Oorlogen 480 Himera (Grieken v. Karthago) 478 Delisch-Attische Zeebond 474 Kumē (Grieken v. Etrusken) ca 460/50 Radicalisering v/d 450 Wet v/d 12 Tafelen Standenstrijd Atheense democratie 431-404 Peloponnesische Oorlog 403 Herstel van de democratie te Athene 396 Inname Veji 377 Tweede Attische Zeebond 371 Slag bij Leuktra 367 consulaat open voor plebejers 338 Slag bij Chaironeia 338 Ontbinding Latijnse Bond 336 Alexander de Grote 323 Dood van Alexander Hellenistische koninkrijken 295 Slag bij Sentinum 287 Lex Hortensia Klassieke Republiek 264 1ste Punische Oorlog ca 200 Rome in de Griekse wereld
ATHENE
Athene 1 burger (polites) niet-burger metoikos (‘migrant’) slaaf NB: vrouwen en kinderen van burgers demos/polis 2 rijk arm 3 de verbanden waarbinnen het leven van de Atheense burger zich afspeelt fule p fratria d deme oikos/fami-lie
Sparta burgers: Spartiaten: Homoioi (‘Gelijken’) niet-burgers heloten perioiken polis rijk arm fule sussition/andreion oikos/fami-lie
De Atheense bestuursstructuur Attika omvat 139+ demen (wijken, dorpen) verdeeld over 30 trittues 10 stad + 10 kust + 10 binnenland 1 trittus stad + 1 trittus kust + 1 trittus binnenland = 1 fule Aldus is de burgerbevolking van Attika ingedeeld in 10 fylen (fulai); in elke fyle zitten burgers uit verschillende delen van de polis bij elkaar: elke fyle is een gemengde groep, een dwarsdoorsnede
10 fulai
10 fylen 10 x 50 bouleutai = Raad van 500 10 archonten 10 generaals etc
Radicalisering van de Atheense democratie Afbraak van adellijke voorrangspositie 487 loting van archonten 462 Areiopagos verliest taken aan juryrechtbanken en boule ca 450 archontaat open voor zeugitai Verbreding van de democratische basis ca 450 presentiegelden voor magistraten, juryleden en leden van de boule 395 ekklesiastikon: presentiegeld voor deelnemers aan de volksvergadering ca 350 theorikon: daggeld voor bijwonen van religieuze plechtigheden, met name de Dionusia
Agora Areopaag Pnux
Ostracisme (schervengericht < ostrakon, scherf), toegepast van 487 tot 417 Ostrakon met de naam van Kimon zoon van Miltiades (verbannen in 461)