Vraag de leerlingen om tijdens de lessen aantekeningen te maken. De aantekeningen helpen om straks een verbeterplan te maken en te onderbouwen. Stel groepjes van vier leerlingen samen. Deze groepjes werken de hele dag samen.

Wat is er aan de hand? http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20080701_broeikaseffect02 Dit 6 minuten durende filmpje geeft de inhoudelijke onderbouwing voor alle acties rond energiebesparing. Voor leerlingen die nog weinig bekend zijn met het begrip broeikaseffect is het best ingewikkeld. Daarom is het goed om de inhoud van het filmpje na te laten vertellen en hun verhaal waar nodig bij te stellen en aan te vullen. Ook al begrijpen kinderen het nog niet helemaal, het centrale begrip wordt wel duidelijk: dat de aarde opwarmt door de verbranding van fossiele brandstoffen en dat je daar wat aan kunt doen.

Goed nieuws: JIJ kunt verschil maken! Wat kunnen we doen? Het gaat er niet om wie er schuldig is. Het belangrijkste is: vandaag ga JIJ meedenken aan een plan om minder energie te gebruiken.

Target Onze school gaat een steentje bijdragen! De uitdaging: krijg met de hele school de energierekening omlaag! De directie en docenten ondersteunen jullie plannen.

The earth provides enough to satisfy everyone’s need but not everyone’s greed Mahatma Gandhi Bron: http://methodofsolutions.com Wie kan dit vertalen? (De aarde heeft genoeg voor ieders behoefte, maar niet voor ieders hebzucht.) Wat bedoelt Gandhi daar mee?

Filmpje Hoe krijg je het energieverbruik omlaag? Er zijn slimme en minder slimme ideeen. http://youtu.be/9E8_NEtkCMw Wij zoeken vandaag naar slimme ideeen!!!

Introductie Bij het thema LICHT ga je werken aan een verbeterplan dat te maken heeft met verlichting. Deze korte les gaat over licht, soorten verlichting, het energieverbruik en … over de kosten.

Nachtverlichting Wat valt je op aan Nederland? Welke verlichting veroorzaakt al deze lichte vlekjes? (straatverlichting in steden en langs snelwegen, verlichting van gebouwen, verlichting van plantenkassen, reclameverlichting, sportveldverlichting, tuinverlichting, buitenlampen) Voor deze verlichting is veel energie nodig. Het dag- en nachtritme van dieren en mensen kan door lichtvervuiling verstoord raken. Bron: http://www.cynosura.nl/?p=8978

Wie doen op school het licht uit? Op welke momenten kunnen de lampen uit? Wie zijn daarvoor allemaal verantwoordelijk? Gebeurt dit ook altijd?

Er zijn allerlei soorten lampen Een zuinige lamp geeft veel licht en gebruikt weinig energie. De eenheid voor licht = lumen (lm) De eenheid voor energieverbruik = Watt (W) Wat is de grote energieverspiller in dit rijtje? Waarom denk je dat deze lamp niet zuinig is? De uitvinder Thomas Edison heeft meegewerkt aan de uitvinding van de gloeilamp. Hij bedacht in 1879 de handige schroeffitting waarmee je de lamp makkelijk kan losdraaien. We hebben meer dan 100 jaar plezier van de gloeilamp gehad. Maar nu is deze lamp verboden want hij verspilt zoveel energie! Hij zet de energie vooral om in warmte in plaats van licht. De gloeilamp wordt gloeiend heet. Het Nederlandse bedrijf Philips doet veel onderzoek naar verlichting die zo min mogelijk energie verbruikt. Want zuinige lampen hebben de toekomst.

Soorten licht Meer lumen en minder Kelvin? Stel het zelf in: http://www.milieucentraal.nl/media/880969/lumen-kelvin-2010-def.swf Hoeveel lumen geeft deze lamp? En hoeveel Kelvin (K)? Het aantal Lumen geeft aan hoe fel de lamp schijnt Het aantal Kelvin geeft aan wat de ‘kleurtemperatuur’ van het licht is. Wie houdt van warm licht? Wie houdt van koud licht?

Spaarlampen Spaarlampen heten zo omdat ze energie te besparen. Dat is fijn, maar hebben ze ook een nadeel? http://www.trosradar.nl/uitzending/archief/detail/aflevering/22-10-2012/spaarlampen-1/ (fragment tussen 8:26 – 10:11) Waarom moeten spaarlampen en LED-lampen bij het chemisch afval? De elektronica in spaarlampen slijt snel door het aan- en uitzetten. En het duurt even voor de lamp volledig licht geeft. Is de spaarlamp geschikt voor op het toilet? Kapotte spaar- en ledlampen zijn chemisch afval. Je mag ze alleen in een speciale afvalbak doen. Zo kunnen de zeldzame en giftige metalen in de lamp worden gerecycled.

Energieverbruik Hoeveel Watt (W) verbruikt deze lamp? Welke informatie zie je allemaal nog meer? Het energieverbruik van deze lamp is 12 Watt (de lamp geeft net zoveel licht als een gloeilamp van 60 Watt). 806 lm (Lumen, felheid) 2700 K (Kelvin, kleurtemperatuur) 15 Years, 25.000 h (Branduren, hoe lang de lamp in gebruik meegaat) Bron: Philps

De kosten van een lamp Wat kost een lamp? Dat hangt samen met: hoeveel de lamp in de winkel kost hoe lang de lamp mee gaat wat de kosten zijn van het energieverbruik Ledlampen zijn in aanschaf duur, maar ze gaan erg lang mee en het de energiekosten zijn laag. Daarom zijn ledlampen goedkoper in gebruik dan gloeilampen of halogeenlampen. De gebruiksduur wordt aangegeven in branduren.

Hoe duur is elektriciteit? Elektriciteit kost per kilowatt per uur ongeveer 22 cent. Is dat veel of weinig? Even rekenen… De ledlamp verbruikt 12 Watt dat is 0,012 kilowatt Als de lamp 1000 uur aan is, kost dit 1000 uur x 0,012 kilowatt x 0,22 euro = ? Wie van de leerlingen wil dit op de rekenmachine uitrekenen? (Antwoord: 2,64 euro) Deze 22 cent is ongeveer de prijs die een huisgezin betaalt. Grootverbruikers betalen een lager tarief aan hun energiemaatschappij.

Maar als deze halogeenlamp van 50 watt net zo lang aan is, wat kost dit dan? 1000 uur x 0,05 kilowatt x 0,22 euro = ? Wie van de leerlingen wil dit op de rekenmachine uitrekenen? (Antwoord: 11 euro) De ledlamp is in gebruik dus veel goedkoper in verbruik dan de halogeenlamp. Bron: Stekkers.eu

Met minder energie Voor verlichting is niet zo veel energie nodig. Maar ook kleine beetjes energiebesparing helpen. Helemaal als alle 900.000 middelbare scholieren in Nederland dit belangrijk vinden.

Test wat je weet Heb je het tot nu toe begrepen? Bekijk je aantekeningen en beantwoord met je groepje de vragen op het werkblad themales LICHT. Deel aan elk groepje het werkblad themales LICHT uit.

De antwoorden 1. Welke soorten verlichting veroorzaken de lichte vlekken in Nederland? 2. Kun je redenen bedenken waarom deze verlichting ’s nachts aan moet blijven? Vind je dat er wel wat verlichting uit kan? 3. Wat betekent deze informatie op de lamp? (806 lumen, 12W, 2700K, 25.000h) 1: Straatverlichting in steden en langs snelwegen, verlichting van gebouwen, van plantenkassen, reclameverlichting, sportveldverlichting, maar ook tuinverlichting en buitenlampen van huizen. 2: Verkeersveiligheid,veiligheid in verband met criminaliteit, oriëntatie, commerciële belangen (reclame). Bespreek met de leerlingen wat zij vinden dat misschien wel uit kan. 3: Lumen = de hoeveelheid licht die een lamp geeft Watt = het elektriciteitsverbruik van een lamp Kelvin = de kleurtemperatuur van het licht h (hour) = het verwachte aantal branduren van de lamp

4. Wat betekent het als een lamp zuinig is? 5. Waarom geen spaarlamp op het toilet? 6. Wat vinden jullie: hoe gaat onze school om met verlichting? 7. Hoeveel besparing is door gedragsverandering lijkt jullie mogelijk? 4: Een zuinige lamp verbruikt weinig energie en gaat lang mee. 5: Omdat de meeste spaarlampen slijten als ze vaak aan en uit gaan. Het duurt vaak ook even voordat een spaarlamp goed licht geeft.

De themales is hiermee afgerond. Ga verder met de circuitles.

Circuitles Straks ga je op onderzoek. Je werkt in je groepje. Gebruik de werkbladen die je mee krijgt. Maak aantekeningen! Dit onderzoek is de voorbereiding op het maken van een verbeterplan. Bereid de leerlingen voor op de circuitles. Laat weten waar ze welk lokaal ze mogen gaan en om welke tijd ze weer terug moeten zijn. Deel per groepje het werkblad circuitles LICHT uit.

Resultaat Hoeveel lampen van welke soort zag je in het lokaal? In welk jaargetijde is de gloeilamp een verspiller? Wat is de zuinige-lampen top 4? Hoe vond je het om het energieverbruik te meten? Klopte de meting met de informatie op de verpakking? Bespreek de resultaten van de circuitles. Bespreken De zomer Ledlamp, spaarlamp, halogeenlamp, gloeilamp

5. Ben je het wel of niet eens met een verbod op gloeilampen. 6 5. Ben je het wel of niet eens met een verbod op gloeilampen? 6. Was op dat moment het daglicht voldoende om bij te kunnen werken? Was er op alle tafels evenveel licht? Hoeveel schakelaars zijn er voor de plafondverlichting? 7. Hoeveel geld besparen we, als alle lampen in alle lokalen uit gaan in alle pauzes gedurende een heel jaar? 7. Heeft iedereen dezelfde besparing uitgerekend?

De leerlingen gaan in groepjes brainstormen en maken een Verbeterplan. Deel het werkblad VERBETERPLAN uit.

Verbeterplan Lampen uit als je ze niet nodig hebt. Dat is het doel van jullie verbeterplan. Kun je dit voor elkaar krijgen door iets in je gedrag te veranderen? Het gaat dus niet om een technische oplossing, maar om een gedragsverandering. Hoe zorg je dat iedereen (leerlingen en docenten) meewerkt om het doel te bereiken? Bedenk daarvoor een actie. Moedig de leerlingen aan en maak ze enthousiast. Ze mogen in hun plan de docenten, concierge en andere personeelsleden betrekken! Als het maar werkt. 5 minuten Werkblad VERBETERPLAN bespreken 20 minuten brainstormen 20 minuten verbeterplan maken 10 minuten pitch voorbereiden

Pitch Zijn jullie klaar met het verbeterplan? Bereid dan een pitch voor. Een pitch is een korte presentatie waarmee je iedereen overtuigt en enthousiast maakt. Je mag simpele hulpmiddelen inzetten. Geef de leerlingen aan hoe lang de pitch mag duren (bijvoorbeeld 1 minuut) en welke hulpmiddelen gebruikt mogen worden. Denk aan papier, lijmstift, schaar en potloden. Laat het een beetje afhangen van de beschikbare tijd. Laat elk groepje pitchen en bepaal samen welke pitch het meest overtuigend is qua inhoud én presentatie. Rol van de docent: denk mee met de leerlingen, hoe kun je als docenten een rol hebben bij elk verbeterplan.