1Veldcampagne ecologie Ameland 2010 Thomas Vanagt en Liesbeth van de Moortel Contact:

2Veldcampagne ecologie Ameland 2010 Overzicht presentatie: Inleiding Doelstellingen Ontwerp campagne: uitgangspunten Resultaten strandfauna Resultaten vooroever macrofauna Resultaten vooroever epibenthos Aanbevelingen

3Veldcampagne ecologie Ameland 2010 Inleiding: kustonderhoud zacht! Natura 2000 H1110B / strand (H1140?) instandhoudingdoelstellingen kwaliteit habitat kennis over ingreep meerjarig onderzoeksprogramma

4Veldcampagne ecologie Ameland 2010 Inleiding: Ameland Ideale testcase geschiedenis gekend timing zowel strand als vooroever suppletie omvang en fasering reeds een T0 -> vergunnigsgebonden

5Veldcampagne ecologie Ameland 2010 Doelstellingen: brandingszone en strand kenmerken van benthos functie ondiepe kustzone relatie suppleties / ecosysteem 1 2 3

6Veldcampagne ecologie Ameland 2010 Ontwerp campagne: Uitgangspunten meerjarig Voor versus na BACI Wel versus geen voor na welgeen 1 2

7Veldcampagne ecologie Ameland 2010 Ontwerp campagne: Keuze referentiegebieden gelijkaardige ecologische toestand buiten invloedssfeer impact gevrijwaard van andere ingrepen te bemonsteren onder zelfde voorwaarden bij voorkeur reeds info over beschikbaar CriteriumTerschellingAmeland OostSchiermonnikoog Ecologie Onduidelijk maar waarschijnlijk gelijkaardig Gelijkaardig Waarschijnlijk gelijkaardig InvloedssfeerNeeJaMogelijk heel beperkt ProjectenGeen garantieNee MonsternameJa InformatieNeeJa ConclusieMatig Goed

8Veldcampagne ecologie Ameland 2010 Ontwerp campagne: Keuze referentiegebieden

9Veldcampagne ecologie Ameland 2010 Ontwerp campagne: Uitgangspunten meerjarig voor versus na wel versus geen 1 2 uitgaan van het systeem 3

10Veldcampagne ecologie Ameland 2010 Ontwerp campagne: Uitgaan van het systeem Structurerende drivers? fysische omgeving / morfologie Ecologie -> dag/nacht

11Veldcampagne ecologie Ameland 2010 Ontwerp campagne: Uitgangspunten meerjarig voor versus na wel versus geen 1 2 uitgaan van het systeem 3 kostenefficient 4

12Veldcampagne ecologie Ameland 2010 Strandfauna: Uitgangspunten uitgaan van het systeem Kostenefficient bemonstering van het volledige intertidaal (hoogte!) dag per strand ondiepere monsters -> getij volgen gebruik 4x4 efficient inzetten van mankracht

13Veldcampagne ecologie Ameland 2010 Strandfauna: Strategie

14Veldcampagne ecologie Ameland 2010 Strandfauna: Resultaten morfologie Dissipatieve stranden met een bankensysteem Strandhelling tussen 1/60 en 1/71 Mediane korrelgrootte kleiner dan 250 µm Lange supralittorale zone bij Schiermonnikoog

15Veldcampagne ecologie Ameland 2010 Strandfauna: Resultaten macrofauna Typisch aantal soorten voor Nederlands dissipatief strand: Ameland 15 Schiermonnikoog 22 Gedomineerd door kleine crustaceëen (Bathyporeia- en Eurydice-soorten) samen met Scolelepis squamata Scolelepis squamata de meest voorkomende soort op beide stranden (tussen 736 en 821 ind/m²) Biomassa waarden lager dan eerder gerapporteerde waarden

16Veldcampagne ecologie Ameland 2010 Strandfauna: Resultaten macrofauna Duidelijk zonatiepatroon: Toename aantal soorten naar de laagwaterlijn Piek densiteit thv het middenstrand Outlier SA4: trogmonster middenstrand Schiermonnikoog grote dichtheden structuurbouwende polychaet Pygospio elegans

17Veldcampagne ecologie Ameland 2010 Strandfauna: Conclusies Inspanning: voldoende monsterpunten Extra monsters nauwelijks tot extra soorten zou leiden 91% van geschat aantal soorten werd effectief gevonden Geschiktheid Schiermonnikoog als referentiegebied Geen significante verschillen Ameland Referentie -> uitstralingseffect -> niet onderzocht

18Veldcampagne ecologie Ameland 2010 Subtidaal macrofauna Uitgangspunten uitgaan van het systeem bemonstering van het bankensysteem -> morfologie 1

19Veldcampagne ecologie Ameland 2010 Uitgangspunten uitgaan van het systeem Kostenefficient bemonstering van het bankensysteem -> morfologie 1 2 op basis van Jarkus-raaien van Veen happer commercieel schip Subtidaal macrofauna

20Veldcampagne ecologie Ameland 2010 Strategie Subtidaal macrofauna

21Veldcampagne ecologie Ameland 2010 Resultaten morfologie Duidelijk 2 troggen / banken bij Ameland morfologie minder uitgesproken bij Schiermonnikoog Subtidaal macrofauna

22Veldcampagne ecologie Ameland 2010 Resultaten morfologie Duidelijk 2 troggen / banken bij Ameland morfologie minder uitgesproken bij Schiermonnikoog Ameland steiler -> tot -10m versus -8 meter Mediane korrelgrootte kleiner dan 200 µm en gelijkaardig Afname korrelgrootte met diepte Subtidaal macrofauna

23Veldcampagne ecologie Ameland 2010 Resultaten macrofauna Aantal soorten (tussen 42 en 55 per gebied) > eerder onderzoek Toename soortenrijkdom met de diepte Vooroever Ameland: Scolelepis squamata – Magelona johnstoni (ondiep) naar Magelona spec –Capitella capitata – Nephtys hombergii (diep) Vooroever Schiermonnikoog: Bathyporeia-soorten (ondiep) naar Magelona johnstoni - Ensis directus - Spio martinensi (diep) Soortensamenstelling vergelijkbaar met eerder onderzoek Subtidaal macrofauna

24Veldcampagne ecologie Ameland 2010 Resultaten macroauna Densiteit en vooral biomassa: lager bij Schiermonnikoog dan Ameland lager dan bij eerder onderzoek Subtidaal macrofauna Nauwelijks Ensis directus

25Veldcampagne ecologie Ameland 2010 Resultaten macrofauna Significant effect van diepte Subtidaal macrofauna

26Veldcampagne ecologie Ameland 2010 Resultaten macrofauna Significant effect van diepte Geen verschil Ameland vs Schiermonnikoog na correctie voor diepte Significant effect van morfologie Subtidaal macrofauna

27Veldcampagne ecologie Ameland 2010 Resultaten macrofauna Subtidaal macrofauna

28Veldcampagne ecologie Ameland 2010 Resultaten macrofauna Subtidaal macrofauna Janssen et al. (2008): trog -> hotspot biodiversiteit deze studie: tweede bank met hoogste diversiteit

29Veldcampagne ecologie Ameland 2010 Conclusies Inspanning: voldoende monsterpunten Extra monsters nauwelijks tot extra soorten zou leiden 92% van geschat aantal soorten werd effectief gevonden Geschiktheid Schiermonnikoog als referentiegebied Verschil in densiteit en biomassa tussen Ameland en Schiermonnikoog Geen verschil in biodiversiteit Multivariaat geen verschil na correctie voor diepte Geen verschil tussen Ameland Impact en Referentie Subtidaal macrofauna Beide gebieden waardevol als referentiegebied

30Veldcampagne ecologie Ameland 2010 Subtidaal epifauna Uitgangspunten uitgaan van het systeem bemonstering van het bankensysteem -> morfologie Dag/nacht bemonstering 1

31Veldcampagne ecologie Ameland 2010 Uitgangspunten uitgaan van het systeem Kostenefficient 1 2 op basis van Jarkus-raaien vangst verwerken aan boord commercieel schip Subtidaal epifauna

32Veldcampagne ecologie Ameland 2010 Resultaten ongewervelden Gedomineerd door Crangon crangon, Liocarcinus holsatus en Carcinus maenas Tussen 3 en 5 soorten per monster Densiteiten tussen 134 en 428 ind./1000m² Geen verschillen tussen gebieden Subtidaal epifauna

33Veldcampagne ecologie Ameland 2010 Resultaten demersale vis Gedomineerd door spiering, harnasmannetje, kleine zeenaald, schol, tong en schar Tussen 4 en 7 soorten per monster Densiteiten tussen 2 en 12 ind/1000m² Binnen elk gebied hoogste densiteiten gevangen ‘s nachts (hogere activiteit vissen), echter geen significant verschil met dagmonsters Subtidaal epifauna

34Veldcampagne ecologie Ameland 2010 Resultaten demersale vis Demersale vis - kinderkamerfunctie Groot belang als kinderkamer; voor o.m. schol, tong en kleine zeenaald Demersale vis Significante verschillen tussen gebied en diepte, niet tussen dag/nacht Subtidaal epifauna

35Veldcampagne ecologie Ameland 2010 Bemonstering volgens morfologie verder volgen -> nog beter letten op dieptes Extra letten op eerste trog Inspanning was voldoende maar niet overdreven Beide referentiegebieden bruikbaar, mits... Temporeel patroon boven water krijgen -> voorjaarsbemonstering Epifauna keuze maken dag of nacht Aanbevelingen

36Veldcampagne ecologie Ameland 2010 Met dank aan:

37Veldcampagne ecologie Ameland 2010