HELP MIJN KIND IS DRUK! Welkom en voorstellen Karin Ariës

Introductie Wat roept het woord druktemakers bij u op? Ouders vooral laten reageren vanuit eigen beleving. Niet te lang nadenken. Antwoorden op flapover schrijven en daarna bespreken: Kenmerken druk gedrag verschillen per kind (impulsief gedrag, veel aandacht vragen, hyperactief, druk in het hoofd daardoor slecht concentreren ed). Negatieve kenmerken of worden er ook positieve kenmerken genoemd (creatief, vrolijk en enthousiast, altijd in voor iets….) Verschillen in mate van druk gedrag (sommige kinderen zijn altijd druk, andere alleen in bepaalde situaties (school/thuis) Verschillen tussen ouders in de mate waarin ze het kind als druk ervaren. De ene ouder vindt sneller iets druk dan de andere

Kenmerken druk gedrag Aandachtsproblemen Overbeweeglijk Impulsief Hyperactief of overbeweeglijk gedrag wil zeggen dat het kind voortdurend aan het bewegen is: friemelen, draaien, wiebelen, klimmen en rennen. Sommige kinderen bewegen daarbij ook onhandig. Ze struikelen vaak, morsen veel en gooien regelmatig iets om. Ze kunnen niet rustig spelen, ze praten overdreven veel. Impulsiviteit/afleidbaarheid wil zeggen dat een kind dingen doet zonder er eerst over na te denken. Impulsieve kinderen kunnen niet goed op hun beurt wachten, geven al antwoord voordat ze de vraag goed gehoord hebben. Ze willen altijd direct reageren, waardoor kleine of grote ongelukjes kunnen gebeuren. Impulsiviteit heeft te maken met de ontwikkeling van de hersenen. Bij jonge kinderen is de remmende functie nog onvoldoende ontwikkeld, dit ontstaat meestal rond het derde of vierde jaar. Concentratieproblemen, aandachtsproblemen wil zeggen dat het kind moeilijk zijn of haar aandacht op 1 ding kan richten. Vooral op school kan dit problemen geve. Drukke kinderen zijn snel afgeleid en gevoelig voor prikkels. Kinderen met concentratieproblemen kunnen zich niet afsluiten voor de dingen om hen heen. Een aandachtstekortstoornis kan problemen geven bij het organiseren en plannen van activiteiten (beginnen, aan het werk blijven , werk afmaken. Help mijn kind is druk/ 3 3

Aandachtsprobleem Voorbeelden: veel slordigheidfouten / weinig aandacht voor details lijkt vaak niet te luisteren als iemand wat vertelt. moeite met het organiseren van taken of activiteiten. vaak (belangrijke) spullen kwijt. snel afgeleid door dingen die om zich heen gebeuren. vergeet vaak dingen die hij of zij zou moeten doen.

Hyperactiviteit Voorbeelden: moeite met lang op de plaats zitten en rustig spelen klimt op dingen wanneer dit niet de bedoeling is draaien / friemelen praat vaak en erg veel

Impulsiviteit Voorbeelden: verstoort vaak bezigheden van anderen of dringt zich op geeft vaak al antwoord voordat de vraag helemaal is gesteld vaak moeite met op zijn/haar beurt wachten

Oorzaken druk gedrag Aanleg van het kind (bv. temperament, gevoeligheid voor prikkels/gebeurtenissen) omgevingsinvloeden (bv. stress, veel prikkels, weinig structuur) Combinatie van factoren Veel mensen denken tegenwoordig bij druk gedrag meteen aan hyperactiviteit of adhd maar hoe weet je of dat zo is en zijn er ook nog andere verklaringen voor druk gedrag? Ja. Druk gedrag kan verschillende oorzaken hebben die elkaar onderling ook weer beïnvloeden. Het verschil tussen druk en te druk heeft te maken met verschillende fatoren die kunnen voortkomen uit aanleg, omgeving, combinatie. Aanleg: ontwikkelingsfase, temperament, hersendisfunctie, voedselallergie Omgeving: opvoedingsvaardigheden, omgeving chaotisch en rommelig, volle klassen, ingrijpende gebeurtenissen Per punt uitleg/ voorbeelden geven. Zie ook achtergrondinformatie bijlage 2 oudercursus Druktemakers Help mijn kind is druk / 7

Vermoeden ADHD? Of er inderdaad sprake is van ADHD, hangt af van twee dingen: de mate waarin de kenmerken voorkomen in hoeverre het kind en zijn omgeving daar last van hebben Zie voor korte uitleg bijlage 2 oudercursus Druktemakers Help mijn kind is druk / 8

Vermoeden ADHD? Bij vermoeden van ADHD is goede diagnostiek belangrijk Gespecialiseerd onderzoek door deskundigen Kinderarts of kinderpsychiater stelt definitieve diagnose en schrijft eventueel medicatie voor Voor het vierde jaar moeilijk om diagnose vast te stellen In de DSM-IV worden drie subtypen van AD(H)D onderscheiden. Type 1 Het overwegend onoplettende type: alleen aandachtsproblemen, zonder hyperactiviteit en impulsiviteit Dit type wordt ook wel ADD genoemd en komt vaker bij meisjes voor. ADD wordt niet snel herkend bij kinderen. Zij vertonen immers veel minder storend gedrag dan de kinderen met de andere twee vormen van ADHD. De kinderen met ADD vallen op door dromerig, apathisch gedrag en het feit dat ze meer dan gemiddeld moeite hebben om met een taak te beginnen en hun aandacht erbij te houden. Ze vergeten ook gemakkelijk en hebben moeite om zich goed te organiseren. Hierdoor kunnen ze moeite hebben met leren. Kinderen met ADD presteren vaak onder hun niveau. Dit kan een negatieve invloed hebben op de ontwikkeling van hun zelfvertrouwen. Type 2 Het overwegend hyperactieve en impulsieve type, zonder de aandachtsproblemen Over dit subtype is nog weinig bekend. Het wordt vooral gezien bij kinderen beneden de 7 jaar en zou een voorloper van het gecombineerde type 3 kunnen zijn. Type 3 Het gecombineerde type Aandachtsproblemen, impulsiviteit en hyperactiviteit komen alledrie voor. Spreken we over 'ADHD', dan bedoelen we meestal dit type. Type 3 komt het meest voor en vaker bij jongens In de praktijk wordt de diagnose ADHD door allerlei professionals, van basispsycholoog tot huisarts, gesteld. Om zekerheid te hebben over de juistheid van de diagnose en het voorschrijven van medicatie bij (het vermoeden van) ADHD bij kinderen adviseert Balans ouders onderstaande richtlijn ter harte te nemen: De meeste mensen gaan eerst naar de huisarts wanneer zij problemen met hun kind ervaren. De huisarts stelt vast of er aanwijzingen zijn die kunnen duiden op ADHD en verwijst indien nodig door naar de kinderpsychiater of kinderarts. GZ-psychologen, psychotherapeuten en klinisch (neuro-)psychologen kunnen de diagnose stellen in samenwerking met kinderartsen en/of kinderpsychiaters. De kinderpsychiater stelt de definitieve diagnose en mag medicatie voorschrijven. Dit geldt ook voor de kinderarts. Ook deze stelt de diagnose en mag medicatie voorschrijven. Een andere weg loopt via Bureau Jeugdzorg. Hier kunt u uw kind aanmelden zonder tussenkomst van de huisarts. Het verschilt per regio of er lange wachtlijsten

ADHD een trend? Wat denkt u? http://www.youtube.com/watch?v=kOSMqjGFqvg Adhd een mode verschijnsel?  Lopen er meer hyperactieve kinderen rond dan vijftien jaar geleden? Welnee, zegt kinder- en jeugdpsychiater professor Ruud Minderaa van het UMCG.  “Er is geen sterke stijging zichtbaar in het aantal kinderen, maar wel in het aantal aanmeldingen bij de hulpverlening. Ouders zoeken tegenwoordig veel gemakkelijker hulp.”In elke schoolklas zitten er wel een paar: kinderen met een ontwikkelingsstoornis. Het kan gaan om hyperactieve jongeren (meestal jongens), iemand met een aan autisme verwante stoornis of met de aandoening Gilles de la Tourette. “Voor alle duidelijkheid het gaat hier om jongeren die al van jongs af aan problemen meebrengen. En die zijn vaak al langer zichtbaar. Vooral de term adhd is erg bekend bij het grote publiek. Vier à vijf procent van de kinderen lijdt aan deze stoornis die zich kenmerkt door druk gedrag, weinig concentratie en impulsiviteit. “Deze stoornis komt relatief veel voor, maar is absoluut geen mode-ziekte. De problematiek neemt niet toe, want deze kinderen bestonden altijd al. Vroeger waren er in elk dorp wel een paar, maar die werden liefdevol door de gemeenschap opgevangen. Tegenwoordig is er meer behoefte aan begeleiding voor ouders en gelukkig weten leken inmiddels ook dat hyperactiviteit niet wordt veroorzaakt door een verkeerde opvoeding. Ouders hoeven zich niet langer te schamen en durven daardoor eenvoudiger aan te kloppen voor hulp.” Help mijn kind is druk/ 10 10

Komt ADHD vaker voor bij meisjes? ADHD lijkt bij jongens vaker voor te komen dan bij meisjes; twee- tot driemaal zo vaak. Dit wordt (gedeeltelijk) veroorzaakt doordat de problemen zich bij meisjes vaak anders uiten en niet gezien worden als ADHD, maar als angst of depressie. ADD (ADHD van het overwegend onoplettende type: type 1) lijkt bij meisjes vaker voor te komen.

Is ADHD erfelijk? Wat denkt u? AD(H)D komt in sommige families vaker voor dan in andere families. Uit erfelijkheidsonderzoek onder tweelingen en adoptiekinderen is vast komen te staan dat er bij AD(H)D sprake is van een erfelijke factor tot ongeveer 80%. Dat wil zeggen dat ongeveer 80% van de verschillen tussen kinderen wat betreft AD(H)D-kenmerken in een bepaalde samenleving door erfelijke factoren bepaald wordt. Ter vergelijking: de erfelijke factor van lichaamslengte is ook ongeveer 80%.

Gaat ADHD over? Gaat ADHD wel eens vanzelf over? Inderdaad. Bij 30 tot 40% van de kinderen verdwijnen de symptomen van ADHD in de puberteit en daarna blijven ze weg. 60 tot 70% van de patiënten houdt dus ADHD als ze volwassen zijn. Als de hersenen groeien, veranderen ze op manieren die er wellicht voor zorgen dat de negatieve symptomen afnemen. Dan wordt ADHD eerder een karaktertrek dan een stoornis. Bovendien leert het kind tijdens zijn puberteit soms zo goed om zelf zijn ADHD te compenseren dat het lijkt alsof de ADHD verdwenen is. Als je dat kind echter zorgvuldig onderzoekt, zul je ontdekken dat de symptomen nog steeds bestaan, maar dat het kind zich enorm inspant – en met succes – om deze te beteugelen. Deze mensen hebben dus nog steeds ADHD en zouden baat hebben bij behandeling.  

Positieve kanten van drukke kinderen er valt altijd wel wat met ze te beleven! enthousiast, open, humor creatieve ideeën groot doorzettingsvermogen vaak recht-door-zee Wat vindt u leuk aan uw kind? Opdracht: bedenk wat u leuk vindt aan uw eigen kind?

Positief zelfbeeld vergroten! 2 oefeningen Help mijn kind is druk/ 15 15

Wat is uw uitdaging in de opvoeding? Welk gedrag van uw druktemaker vindt u lastig om mee om te gaan? Help mijn kind is druk/ 16 16

Tips en adviezen Drukke kinderen hebben veel baat bij structuur en regelmaat in hun dagelijks leven. Houd de omgeving opgeruimd en rustig (bijv. gesloten kasten en zo min mogelijk speelgoed). Zorg voor een duidelijk dagritme, vaste gewoontes en vaste volgordes. Bereid je kind steeds voor op wat er gaat gebeuren. Probeer zo duidelijk mogelijk te zijn in datgene wat je van je kind verwacht en wat wel en niet mag.

Tips en adviezen Zorg ervoor dat jij en je partner dezelfde regels hebben. Focus vooral op het positieve gedrag van je kind en beloon dit met complimenten en positieve aandacht. Probeer zelf rust uit te stralen naar je kind (voorbeeldfunctie). Houd in de gaten wat je kind kijkt op TV en op de computer. Geef je kind de mogelijkheid zijn/haar drukke gedrag te uiten door te rennen, stoeien, buitenspelen, etc. Zorg dat je jezelf voldoende rust gunt.

Contact Indigo Indigo Preventie Karin Ariës (026) 312 42 20 k.aries@indigogelderland.nl