JGZ-richtlijn Voeding en eetgedrag C.I. Lanting, N. Heerdink-Obenhuijsen, H.L.L. Schuit-van Raamsdonk, E.M.M. Hofman-van den Hoogen, E. H. Leeuwenburg-Grijseels, A. Broerse, M. Kamphuis, A.J.P.G. Smeets, K.I. van Drongelen Oktober 2013

Inhoud van de presentatie Prevalentie eetproblemen Oorzaken en gevolgen van eetproblemen Achtergrond, doel en afbakening Inhoud van de richtlijn: wat is nieuw? Registratie Voeding en eetgedrag 6-4-2017

Overgewicht bij circa 13 % van alle kinderen en obesitas bij circa 2% Prevalentie Lichte tot matige eetproblemen bij 25% tot 45% van de gezonde, normaal ontwikkelende jonge kinderen Ernstige eetproblemen vooral bij kinderen met psychomotorische retardatie en chronische ziekten (incidentie 40% tot 80%) Overgewicht bij circa 13 % van alle kinderen en obesitas bij circa 2% Anorexia nervosa bij jonge vrouwen van 15-29 jaar ongeveer 370/100.000 en boulimia nervosa ongeveer 1.500/100.000 Voeding en eetgedrag 6-4-2017

Belaste medische voorgeschiedenis, Oorzaken en gevolgen Belaste medische voorgeschiedenis, Fase afhankelijk (‘moeilijke eters’) Ingrijpende gebeurtenissen, ziekteperioden, voedingsovergangen Gedrags- en ontwikkelingsproblemen Kunnen leiden tot: Fysiek: achterblijvende groei, ondergewicht, overgewicht, obstipatie, diarree, tandbederf Cognitief: schoolprestaties ↓ Sociaal-emotioneel: angst, depressie, negatief zelfbeeld, regeloverschrijdend gedrag Voeding en eetgedrag 6-4-2017

Achtergrond, doel en afbakening Vroege ervaringen met voedselsoorten en eetmomenten leggen de basis voor volwassen eetgewoontes en gezondheid Op alle leeftijden onvoldoende consumptie van groenten, fruit, vis en vezels Leidraad voor handelen tijdens contacten met ouders, kinderen en jongeren Voor artsen, verpleegkundigen en doktersassistenten Preventie van overgewicht komt beperkt aan de orde Overlap met andere richtlijnen (voedselovergevoeligheid, borstvoeding, zindelijkheid, opvoedondersteuning) Voeding en eetgedrag 6-4-2017

Inhoud van de richtlijn Indeling naar leeftijd van het kind of de jongere (0-1 jaar; 1-4 jaar; en 5-19 jaar, met een uitloop naar 23 jaar) Basis voor de voedingsadvisering aan alle kinderen en hun ouders zijn de richtlijnen Goede Voeding van de Gezondheidsraad Aandacht voor voedingsproblemen, eetproblemen en eetstoornissen Voeding en eetgedrag 6-4-2017

Preventieve voorlichting en advies Nieuw voor de JGZ: Praktische pedagogische adviezen voor ouders: bieden van structuur door ouders (vaste eetmomenten, vaste plaats om te eten) goede voorbeeld geven leiding geven door ouders (gezond inkoopbeleid, leeftijdspassende tafelregels) positieve feedback (focus op wat goed gaat) Vanaf de leeftijd van 4 maanden kan, als kind en ouders er aan toe zijn, bijvoeding Voeding en eetgedrag 6-4-2017

Ondersteuning en begeleiding Bij milde voedingsproblemen (spugen, diarree, obstipatie, onvoldoende groei) Let op onevenwichtige voeding (tekort aan vezels, vet), voldoende vochtinname Niet: druk op een verhoogde inname (het kind zou meer moeten eten) Bij eetproblemen Bezorgdheid verminderen, normale fase problematiek Nadruk op (goede) groei Pedagogische advisering Voeding en eetgedrag 6-4-2017

Bij verdenking op een klassieke eetstoornis: SCOFF of ESP Signalering Nieuw voor de JGZ: Symptomen die kunnen wijzen op een somatische oorzaak van voeding- en/of eetproblemen en/of een eetstoornis Symptomen die kunnen wijzen op een eetstoornis (duur problemen > 1 maand; leeftijd > 2 jaar; anticipatoir kokhalzen en/of pathologisch eetgedrag) Anorexia en boulimia nervosa kunnen al voorkomen vanaf de leeftijdsperiode tussen 8 en 12 jaar Bij verdenking op een klassieke eetstoornis: SCOFF of ESP Voeding en eetgedrag 6-4-2017

Naar kinderdiëtist: bij vragen over voeding en voedingspatroon Verwijzen Naar prelogopedist: bij problemen op het gebied van materiaal (bij voeden/eten), techniek, houding, mondmotoriek/sensoriek Naar kinderdiëtist: bij vragen over voeding en voedingspatroon Naar huisarts / kinderarts: als begeleiding door de JGZ onvoldoende helpt als eetprobleem de groei en ontwikkeling bedreigt en/of bij vermoeden (ernstige) onderliggende organische ziekte bij vermoeden van een eetstoornis. De jeugdarts/ huisarts / kinderarts kan na uitsluiten van een somatische oorzaak doorverwijzen naar een kinderpsycholoog of kinderpsychiater. Voeding en eetgedrag 6-4-2017

Kortdurende pedagogische – gedragsmatige begeleiding door de JGZ Overige interventies Indien hiervoor lokale of regionale mogelijkheden zijn: Kortdurende pedagogische – gedragsmatige begeleiding door de JGZ Videohometraining Begeleiding door gedragswetenschapper (pedagoog) van het CJG Voeding en eetgedrag 6-4-2017

Veranderingen t.o.v. de huidige werkwijze De richtlijn vervangt deels de uitgave ‘Uitgangspunten voor de voedingsadvisering voor kinderen van 0-4 jaar’ uit 2007 van het Voedingscentrum Bundeling van informatie aangevuld met recente wetenschappelijke ontwikkelingen Uniforme verwijscriteria voor: somatische oorzaken van afwijkend voedingsgedrag niet-somatisch gestoord eetgedrag en eetstoornissen Voeding en eetgedrag 6-4-2017

Registratie van gegevens rondom de thema’s: Vitamine D Lijngedrag Aanwezigheid eetproblemen Aanwezigheid eetstoornissen, Score op SCOFF of ESP Verwijzing in verband met score op SCOFF of ESP Voeding en eetgedrag 6-4-2017

Inleestijd van 2 uur en 40 minuten Randvoorwaarden Inleestijd van 2 uur en 40 minuten Inhoudelijke scholing (bij voorkeur gevolgd door regelmatige ‘opfrismomenten’) is wenselijk Extra benodigde consulttijd bij zwaardere problemen naar schatting 9 minuten Voeding en eetgedrag 6-4-2017

Vragen en discussiepunten Voeding en eetgedrag 6-4-2017

Contactinformatie centrumjeugdgezondheid@ncj.nl Caren.Lanting@tno.nl Drongelen@voedingscentrum.nl Voeding en eetgedrag 6-4-2017

Voeding en eetgedrag 6-4-2017