De waarde van cultuur, een onderzoek naar het meetbare en onmeetbare

Effecten van kunst en cultuur? een kleine inventaris Cognitieve effecten Gezond heid Ervarings waarden Inventaris van internationaal onderzoek naar effecten gebeurt in de context van georganiseerde (en gesubsidieerde) cultuur in de deelsectoren erfgoed, sociaal-cultureel werk en kunsten Onderzoek naar effecten en werkzaamheid van cultuur in kwantificeerbare termen is niet evident omdat de bijdrage van cultuur aan de samenleving vooral gaat over immateriële waarden en zingeving Maw al bij al kan er blijkbaar weinig worden ‘gemeten’ en dat ligt moeilijk in tijd van kwantificeren, evidence-based beleid onder motto “meten en weten” maar misschien is het onmeetbare van de maatschappelijke impact van cultuur net de uniciteit van cultuur? terug opnemen bij bespreking Sociale waarden Economische effecten

Cognitieve effecten ‘culturele identiteit’: cultuur draagt bij tot kennis van zichzelf als individu en als samenleving cultuureducatie = ontwikkeling van competenties en vaardigheden cultuur geeft betekenis = zingeving Voorbeelden: Culturele ‘identiteit’ °kennis bv via literatuur ‘zeg me wat je leest en ik zeg wie je bent ; een generatie groeit op met schlagers, de volgende met rock,de derde met jazz maar alle drie houden ze van muziek kunstgeschiedenis vertelt ons veel over hoe tijdsgebonden bv ons lichaamsbeeld is vgl Rubens, Velasquez, Warhol? Cultuureducatie bv instrument leren bespelen ontwikkelt motoriek, auditief vermogen … idem voor theater, teken- en schilderkunst…denk aan de vele vormingscursussen in CC/GC,V+nstellingen, kunstacademies Zingeving: reflectie over betekenis van “oorlog en vrede” – “revoluties ...dankzij literatuur, film… Cultuur, kunst, erfgoed leveren ervaringen op die betekenissen geven en onze identiteit versterken of in vraag stellen

MEER CULTUUR = GEZONDER Cultuur bevordert mentaal en fysiek welzijn Culturele betrokkenheid (receptief of creatief) beïnvloedt welzijnsgevoel en -bevinden Bruto Nationaal Geluk > Bruto Nationaal Product Meer cultuur = gezonder cf Noors onderzoek pag 27 Een boek lezen verlaagt het stressniveau! Cultuurparticipatie verhoogt welzijnsgevoel en verlaagt kosten gezondheidszorg

Ervaringswaarden intrinsieke waarden: kunst, cultuur, erfgoed dagen uit tot zelfreflectie en discussie geven emotionele voldoening verruimen en verrijken denkkaders … en extrinsieke waarden: ze creëren sociaal: samen ‘beleven’, ‘andere’ ontmoeten economische: aankoop-verkoop aanbod Kunst, cultuur en erfgoed realiseren intrinsieke en extrinsieke waarden Intrinsieke uitdagingen zijn er voor alle cultuurliefhebbers in alle kunstdisciplines Extrinsieke waarden: vaker zichtbaar (en beter meetbaar?) Waardering en betrokkenheid hangen samen p 29

Economische effecten Economische impact van cultuur en/of creatieve sector niet ter discussie , wel de grootte van de impact op : Werkgelegenheid Stadsontwikkeling/publieke ruimte Wonen en leven Creatieve ontwikkeling Culturele activiteiten en instellingen genereren economische effecten maar deze zijn niet allemaal even vanzelfsprekend en empirisch aan te tonen Cultuur levert ‘kapitaal’: sociaal, cultureel, economisch ‘subsidies/investeringen in cultuur’ redeneren doorgaans (denk ze eens weg) maar het was en is moeilijk om de economische meerwaarde van een ‘symbolische waarde van de cultuursector’ te bewijzen; onderzoek inventariseert 4 effecten maar niet de grootorde; 1 bv toerisme: 1/3 van alle toerisme is cultuur gerelateerd dwz dat de economische impact van cultuur in die sector groot is 2 infrastructuur bv Guggenheim Bilbao 3 wonen en leven: mensen zijn bereid meer te betalen om te leven in rijke culturele omgeving 4 Hoge bevolkingsdichtheid bevordert creativiteit en cultuur beïnvloedt economie gunstig ‘Kapitaalsvorming’ is brug naar sociale effecten: internationaal langetermijnonderzoek geeft aan dat wie in jeugd cultureel actief is later meer kans maakt op groter aandeel in sociaal, cultureel, economizch ‘kapitaal’

Sociale effecten Cultuur is sociaal want geeft vorm aan het samenleven Cultuur creëert sociale cohesie: cultuur bindt en overbrugt Cultuur bouwt en onderhoudt sociale banden tussen mensen Cultuur geeft vorm aan samenleven Cultuurparticipatie is grotendeels een sociale en educatieve aangelegenheid voor Vlaamse bevolking maw beleving en ontspanning zijn belangrijk! En actieve cultuurparticipant is actieve burger!

Openstaande vragen Hoe meet je ‘cultuur als zingever’? Causaliteit: uit X volgt niet altijd Y Geen aanspraak op exclusiviteit in effecten Zijn effecten overdraagbaar? Zijn er geen negatieve effecten? Aanbod-effecten: de onmaat van cultuur? cultuur = waarde-creatie = subjectieve zingeving, leent zich niet makkelijk tot objectieve meting: wat ene mooi of belangrijk vindt, vindt ander lelijk of onnozel Alg probleem in menswetenschap:vaak meerdere factoren aan het werk: x volgt niet noodzakelijk alleen uit y Wie aan cultuur doet is ‘opener’ voor multi-etnische samenleving vlgns Nedl onderzoek maar staan cultuurparticipanten niet in sui opener voor wat nieuw/onbekend is Exclusiviteit is niet o te eisen bv bij effect van cultuur op stadsontwikkeling ; mobiliteit, kinderopvang … spelen evenzeer In hoever zijn effecten overdraagbaar bv cognitieve effecten, sociale effecten Negatieve effecten: ecologisch, sociaal bv buurt wordt duur bij meer ‘cultuur’? Aanbod effecten: veel wordt niet gemeten bv effect van aanbod in een cultuurcentrum ipv op locatie = onmaat

En u… wat denkt u? Het “gemeen” van cultuur: zout en peper voor politici? Kan u de argumentatie gebruiken om de maat van cultuur te nemen in uw beleid? Hebt u andere argumenten of overwegingen? Wat mist u, waarom? en hoe kunnen LOCUS en/of VVSG u van dienst zijn? Een gemeen = een vrije en gedeelde ruimte waarin meningen, gedragingen, leefstijlen mogen verschillen en zelfs mogen botsen Er is altijd een andere invalshoek mogelijk: die ander perspectieven worden aangereikt door de verbeelding, door het verleden, door andere ‘culturen’: alles wat is, kan ook veranderen; cultuur is dynamisch Het ‘gemeen’ van cultuur vormt en verandert gemeenschappen= zout en peper