Bodi Miltenburg, (Neuro)psycholoog Yulius Depressie na CVA Bodi Miltenburg, (Neuro)psycholoog Yulius

Programma depressie na CVA Feiten en cijfers Organisch vs. reactief Herkennen Wat kun je doen? Rol van Yulius

Feiten en cijfers Wat is een CVA? CerebroVasculair Accident Letterlijk: ongeluk (accident) van de bloedvaten(vasculair) in de hersenen (cerebrum). In de volksmond ook wel ‘beroerte’ genoemd.

Bloeding = Lekkage van een bloedvat Infarct = Obstructie van een bloedvat TIA = Tijdelijke obstructie van een bloedvat

Depressie DSM-IV criteria: Gedeprimeerde stemming óf verlies van belangstelling/genoegen. + 4 van de volgende symptomen: Gedeprimeerde stemming gedurende het grootste deel van de dag. Duidelijke daling van belangstelling in aangename activiteiten. Veranderende eetlust en duidelijke gewichtstoename of gewichtsverlies. Verstoord slaappatroon; slapeloosheid of meer slapen dan normaal. Veranderingen in activiteitenniveaus, rusteloosheid of zich beduidend langzamer bewegen dan normaal. Vrijwel alle dagen vermoeidheid of energieverlies. Gevoel van schuld, hulpeloosheid, bezorgdheid, en/of vrees. Verminderde capaciteit om zich te concentreren of besluiten te nemen. Suïcidale gedachten.

CVA heeft gevolgen op cognitie, gedrag en emotie. Depressie is meest voorkomende psychiatrische stoornis. Negatieve invloed op revalidatie. Prevalentie schatting loopt uiteen van 10- 64%. Piek rond de 3-6 maanden na CVA

Pathogenese: Organisch vs. reactief Uitdagingen voor de wetenschap: Totale groep CVA patiënten Leidt tot een selectiebias dementie afasie Overig

Definitie depressie is variabel Depressie?? Voorspellers 1 2 3 4 5 Depressie??

Organisch Het brein communiceert via netwerken met chemische boodschappen.

Hersenschors Depressie in het brein Stressor remt Activatie HPA-as Afgifte hormonen Klachten

Organiciteit? In de jaren ‘80 laesie locatie hypothese. Recente onderzoeken vinden geen ondersteuning voor deze hypothese Er wordt geen verschil gevonden tussen links-zijdige en rechts-zijdige laesies Er is geen significant verschil in het aantal depressies dat zich ontwikkeld na herseninfact of hartinfarct.

Vergelijking hart-, herseninfarct (Aben, e.a. , 2003)

Recente onderzoeken tonen steeds vaker een verband tussen gegeneraliseerde vasculaire schade en depressie.

Ernst van depressie hangt samen met: Laesie grootte Mate van functionele beperking Ernst van de cognitieve beperking Dit zegt echter per definitie iets over organiciteit.

Psychologische en sociale risicofactoren Major life event Algemene risicofactoren voor een depressie zijn ook voorspellend voor een post-CVA depressie. Vrouwelijk geslacht Eerdere depressies Familiaire belasting

Veranderingen sociaal functioneren Verlies autonomie Sociale isolatie Verlies beroep Rolconflicten Karakterverandering door CVA (m.n. frontaallaesies)

Een samenspel tussen biologische, psychologische en sociale factoren lijken momenteel de meest plausibele verklaring voor het ontstaan van een depressie na CVA.

Herkennen: van depressie na CVA in de praktijk beroerte, gevolgen - YouTube

Herkennen Gevolgen van een CVA kunnen een depressie maskeren maar ook met een depressie interfereren. Maskeren: Spraakstoornis Interfereren: Verstoorde slaap, energieverlies, vergeetachtigheid en concentratiezwakte kunnen zowel bij een depressie als bij een CVA passen.

Verschillen Klacht Post CVA depressie Depressie Psychomotore traagheid 69% 30% Gebrek interesse 70% 98%

Differentiatie Apathie Kan voorkomen als gevolg van depressie én als gevolg van cognitieve achteruitgang (vaak frontaallaesie). 1 van de 3 pt. ontwikkeld disexecutief syndroom.  verminderd vermogen tot initiëren van gedrag.

Post CVA depressie Depressie Probleem zit hem vaak in het initiëren van de activiteiten. Wanneer de activiteiten vóór diegene worden georganiseerd kan de patiënt vaak wel een positieve respons geven. Patiënt voelt zich niet meer uitgenodigd te participeren in (voorheen) plezierige activiteiten en reageert hier nauwelijks op.

Differentiatie Vermoeidheid Komt vaak voor na CVA en kan op zichzelf Staan. vermoeidheid na CVA Dwanghuilen Aprosodie (monotone spraak)

Vragenlijst CLCE-24

CLCE-24 Te downloaden via: http://www.vilans.nl/docs/vilans/publicaties /CVA_instrument.pdf Het is een hulpmiddel géén diagnosticum!

Herkennen Voornaamste diagnosticum blijft het gesprek met cliënt en zijn naasten Observaties zijn eveneens van belang Herkenning kan aanzienlijk worden verbeterd door het thema bij hulpverleners onder de aandacht te brengen.

Wat te doen? Ook hier multifactoriële benadering. Ongeveer de helft van de depressies die kort na CVA ontstaan klaren vanzelf op. Antidepressiva hebben gunstig effect (bij +/- 60%) en dragen daarmee bij aan sneller herstel.

Medicatie Bij twijfel diagnose – doen. SSRI’s verdienden over het alemeen de voorkeur boven tricyclische middelen vanwege minder bijwerkingen. Bij hoofdzakelijk apathie kan een stimulantia worden overwogen Evt. ECT’s bij aanhoudende depressies.

Fysiek herstel Dit draagt bij aan onafhankelijkheid en een positiever zelfgevoel. Het geeft hoop.

Psychosociale begeleiding CGT Familie-interventies Psycho-educatie Reactivatie

Rol van Yulius Gespecialiseerde GGZ Veel kennis van complexe interactie somatiek & psychiatrie Diagnostiek & behandeling (ambulant) Doorverwijzing mogelijk bij complicerende factoren als: polyfarmacie, suïcidaliteit, complexe somatiek, complicerende factoren.

Take home message Wees alert! Bio, psycho en sociale factoren spelen een rol bij het ontstaan Het gesprek is je belangrijkste diagnosticum Ook bij behandeling een biopsychosociale benadering.