Dekolonisatie en Koude Oorlog in Vietnam Hoofdvragen (heel belangrijk dus!!): Waarom gingen de VS over tot militair ingrijpen in Vietnam? Waarom liet deze Vietnamoorlog diepe sporen na in de Amerikaanse samenleving?

Historisch Kader Ligging Vietnam: grenst aan China Vaak overheersing door Chinese keizerrijk Gevoelige relatie met China, ook in 20e eeuw: enerzijds hulp, anderzijds voorkomen van teveel invloed

Belangrijke items: 1. VS en SU beheersten na 1945 de wereldpolitiek 2. Twee ideologische uitgangspunten: kapitalisme en communisme (individuele vrijheid en democratie versus collectief, gelijkheid en solidariteit) 3. VS en SU strijd om invloedssferen 4. Dekolonisatie: nationalisme, ook in Vietnam(Frankrijk als koloniale overheerser verslagen in 1954) 5. Derde wereld: strijdtoneel om

6. Geen wereldwijd nucleair conflict 7. Voor VS: langstdurende conflict ooit 8. 58.000 Amerikanen omgekomen 9. 2/3 miljoen Vietnamezen +verwoestingen 10.kosten: 150 miljard dollar 11.meer bommen dan in totale 2e WO

Hoofdstuk 1: Koude Oorlog en dekolonisatie in Indochina Deelvraag: Waarom raakten de VS betrokken bij de dekolonisatie van Indochina? 1.1. Nieuwe internationale verhoudingen na 1945: Supermachten beheersen wereldpolitiek: twee systemen, tegenover elkaar na WO II Communisme: partijdictatuur en economische almacht van de staat Kapitalisme: vrij ondernemerschap en democratische politieke besluitvorming Koude Oorlog: ging over politieke toekomst van Europa, maar werd wereldwijd conflict Wederzijdse angst voor uitbreiding en consolidatie invloedssfeer

SU olv Stalin Oost-Europa: doel eigen westgrenzen beschermen dmv buffer (ervaring met Hitler Duitsland!) Satellietstaten Deling van Europa gescheiden door een “ijzeren gordijn” Verhevigde spanningen door nucleaire dreiging: VS in 1945/ SU in 1949: wapenwedloop Afschrikking: stabiliserend effect + SU vreedzame coëxistentie in 6o-er jaren vrede bleef bewaard

1.2 Vijandbeelden: Waarom? Ter legitimatie van hun optreden Ideologische propaganda Maar ook reële belangentegenstellingen: VS en West Europa: Angst voor communistische wereldrevolutie (begonnen in O-Europa) containment politiek

SU en na 1949 ook China: containmentpolitiek is vorm van westers imperialisme = economische en politieke invloed in grote delen van de wereld krijgen voor afzetmarkten en grondstoffen (te vergelijken met kolonies) politiek van SU en China:proberen om westerse invloed in te perken Probleem hierbij: in 1960 breuk tussen China en SU (waarom?)

1.3 Dekolonisatie in Zuidoost-Azië Vnl. koloniën van Groot-Brittannië, Frankrijk en Nederland Jaren 20 en 30 nationalisme en verzet WO II: Japanse bezetting gezichts- en machtsverlies + stimulans nationalisme Na WO II machtsvacuüm + strijd voor onafhankelijkheid Westeuropese landen: zwak en oorlogsmoe VS en SU springen in het gat: concurreren om invloedssferen 1954 Dien Bien Phu: de Fransen verslagen

1.4 Azië raakt bij de Koude Oorlog betrokken VS vooral door Communistische machtsovername in China(1949) bezorgd over ZO-Azië: Dominotheorie Machtsmiddelen VS: -Economische hulp -Marionettenregeringen -Militaire steun /evt.- interventie: uitbreiding VS militaire bases, oorlogsmaterieel en adviseurs, opbouw ZV leger

Hoofdstuk 2 Kolonisatie en dekolonisatie van Vietnam Deelvraag: Op welke wijze voltrok het dekolonisatieproces zich in Vietnam? 2.1 Het Franse koloniale bestuur Vietnam/Laos/Cambodja in 19e eeuw Frans Indochina Enige modernisering van de economie ten behoeve van de exploitatie: infrastructuur, onderwijs en gezondheidszorg Ontstaan kleine rk, opgeleide, stedelijke elite Mekong-delta: bouw van dammen en dijken;Grootgrondbezitters (rijst, rubber en delfstoffen) Midden en Noorden minder vruchtbaar. Daar meer verzet tegen Franse koloniale bestuur Mekong Rivier

2.2 Nationalisme, Communisme en dekolonisatie in Vietnam Jaren 20/30 toenemend verzet van nationalistische groepen Aanhangers onder: boeren, plantage -en fabrieksarbeiders, stedelijke elite Leider: Ho Chi Minh Richtte Indochinese Communistische Partij op (eind jaren 20) Tijdens WO II richtte hij de Vietminh op, een bundeling van alle nationalistische krachten(militant en olv de communisten) 1945 riep de onafhankelijke Democratische Republiek Vietnam uit Verwachtte steun van de VS, maar die steunden juist de Fransen vanwege de Koude Oorlog Ho zocht daarom steun bij SU en na 1949 ook bij China In het Zuiden koloniale bewind hersteld 1954 slag bij Dien Bien Phu: Fransen verslagen

2.3 De Akkoorden van Genève(1954) Onmiddellijke wapenstilstand Frankrijk /Vietminh Vooral discussie over de toekomst van het Zuiden Doel NV:zo snel mogelijk hereniging N-Z Doel VS: voorkomen dat zuiden ook communistisch werd Afspraken: 17e breedtegraad N en Z geen deelname aan militaire bondgenootschappen;geen buitenlandse militaire bases toelaten Nationale verkiezingen in 1956(niet uitgevoerd!) VS steunde opbouw ZV leger + ZV: westers, kapitalistisch regiem Dit alles toen geaccepteerd door China en SU China: was tegen expansie van Vietnam (geen belang bij sterke buurman) SU: wilde relatie met VS niet op scherp stellen

Hoofdstuk 3: Noord en Zuid-Vietnam na 1954 Deelvraag: Waarom kwam het opnieuw tot een oorlog in Vietnam? 3.1 Noord-Vietnam: Het regiem van Ho Chi Minh Leiding van Democratische Republiek Vietnam in handen van CP en Ho “Interne revolutie”: geleidelijke invoering comm. economie, met respect voor privébezit van grond; landverdeling en nationalisatie van voormalige Franse bedrijven en plantages Rijstproductie zelfvoorzienend! Halverwege jaren 50 radicalisering: planeconomie, ingrijpende landhervormingen. Veel slachtoffers! Vluchtelingen naar het Zuiden Ook na 1954 was het doel één Vietnam: externe revolutie Na 1959 toenemende infiltratie in het Zuiden

3.2 Zuid Vietnam: het regime van Ngo Din Diem Diem afkomstig uit Vietnamese bestuurlijke elite Lid RK minderheid Sterk anticommunistische en antikoloniale opvattingen Ideale leider voor VS Corrupte familie Veel verzet van boeren: moesten verhuizen naar versterkte dorpen (strategic hamlets) Waarom?(2x) Sympathie van platteland voor communisten. Waarom?(3x) Steden: verzet van radicale Boeddhisten, intellectuelen en communisten Oppositie tegen Diem verenigde zich in Nationaal Bevrijdings Front; de militaire tak hiervan: Vietcong (= Volksbevrij- dingsleger) Gesteund en geleid vanuit NV Diem reageerde met een uitbreiding van de repressie (ZV leek op politiestaat) 1963 foto’s van zelfverbranding boeddhistische monniken internationale pers: verontwaardiging Einde regime Diem, opvolgers deden het niet beter: autoritair bewind Foto: Diem/ President Eisenhower en Diem

3.3 N en Z Vietnam in het krachtenveld van de Koude Oorlog ZV leger gesteund door VS: materieel en adviseurs ZV leger: legerleiding incapabel (politieke benoemingen), onderlinge rivaliteit en corruptie 1960 NV leger versterkt Vietcong 1961 Kennedy stuurt helikopters en uitbreiding “adviseurs” tot 10.000 Na vreedzame coëxistentie hardere confrontatie in Vietnam: Lyndon B Johnson ipv Kennedy Chroetsjov afgezet NV bleef qua buitenlandse politiek redelijk onafhankelijk (speelde SU en China tegen elkaar uit): Ho was communist maar ook nationalist (was hij agressief op communistische expansie gericht? Zoals de VS hem zag) Foto: Kennedy vlak voor zijn dood en zijn opvolger Johnson

Hoofdstuk 4 Een supermacht verliest een oorlog (1964-1973) Waardoor bleef een militaire overwinning voor de VS in de oorlog in Vietnam uit? 4.1 Uitgangspunten van de Amerikaanse strategie Johnson richtte zich op de binnenlandse problemen: armoede in de grote steden en de rassenproblematiek Idee van de “Great Society” Hoge kosten oorlog moest persé kort duren Mogelijkheden in 1964: -terugtrekken gezichtsverlies -conventionele oorlog -nucleaire wapens: te riskant De VS koos voor een conventionele oorlog met de volgende strategie: weinig Am slachtoffers, winnen zonder nucleaire wapens, oorlog beperken tot Vietnam (“limited war”) Hoe: VS bombardeerde NV en ZV leger moest Vietcong(VC) en NV leger aanpakken op de grond. Hoofddoel was het afsnijden van de N-Z bevoorraading Optimisme: hoge verwachtingen van ZV leger en zwakte NV en VC Deal met China om botsing te voorkomen in NV

4.2 Falende strategie Tonkin incident, Tonkinresolutie 1965 introductie van Am grondtroepen en systematisch bombarderen van NV Operatie “Rolling Thunder” Militaire leiding VS kreeg van Johnson geen toestemming voor bombardementen in het noorden(Hanoi bv.) Ho-Chi-Minhroute kon niet uitgeschakeld worden: bevoorrading vanuit het N ging door! Zeer beperkte rol ZV leger terwijl VC en NV leger geleid werden door inventieve generaal Vo Nguyen Giap: succesvolle guerrillaoorlog (oerwoud/tunnels etc) met voordeel dat je altijd het initiatief hebt! VC infiltreerde versterkte dorpen en beheerste het ZV platteland VS: “agent-orange” en napalmbommen met veel slachtoffers

4.4 Het einde van de Amerikaanse interventie in Vietnam Generaal Westmoreland wilde steeds meer troepen 1968 half miljoen Am soldaten, maar geen doorbraak Gedemoraliseerde soldaten: aantasting gevechtskracht! Tet-offensief in 1968: alle VS bases in ZV tegelijk aangevallen + VC in ZV steden militair actief VS begreep dat het de oorlog niet (snel)kon winnen en NV en VC bleken ook niet sterk genoeg om de oorlog te winnen Beide partijen wilden onderhandelen 1968 Richard Nixon president: belooft oorlog te beeindigen. Streefde naar “vietnamisering” van de oorlog Parijs 1969 start onderhandelingen VS zoekt steun bij SU en China(1972: zie foto)) + Zware bombardementen VS in NV 1973 Parijse akkoorden getekend (leken op Geneefse akkoorden) 1975 NV verovert het Zuiden: Ontstaan van Socialistische Republiek Vietnam

Hoofdstuk 5. Gevolgen van de Vietnam-oorlog in Vietnam Welke gevolgen had de oorlog voor burgers en militairen in Vietnam? 5.1. Gevolgen van de VN oorlog voor burgers en militairen in Vietnam Dagelijkse bombardementen ondergrondse fabrieken, scholen, complete dorpen etc. N-V: -kinderen en bejaarden verspreid over het platteland -vrouwen in vitale industrieën en openbare diensten -voedselvoorziening aangetast, maar geen hongersnood -geen totale ontwrichting van hun samenleving -grote inventiviteit -militaire dienstplicht:zoveel mogelijk soldaten Z-V: -helft mannen betrokken bij de oorlog(Vietnamisering van de oorlog) -versterkte dorpen door velen als bezetting ervaren -veel vluchtelingen (aansluiting bij VC of trek naar steden) -misdaad en prostitutie -ontwrichting economie: kunstmatige welvaart, landbouw en -industrie verwaarloosd. Kleine groep profiteerde.

5.2 Gevolgen van de VN-oorlog voor Amerikaanse militairen in Vietnam -gemiddelde leeftijd van 19 jaar -onbekend met land en -tropisch klimaat -onvoldoende voorbereid op guerrilla-taktieken en aanblik slachtoffers -motivatieproblemen vanwege vijandige houding van veel Z-Vietnamezen -angst,verdriet, frustratie drugsproblemen, rassenhaat, Oorlogsmisdaden (My Lai, zie afb.) en desertie -zwarte soldaten gediscrimineerd door blanke officieren

Hoofdstuk 6 De oorlog aan het “thuisfront” Welke invloed had de oorlog op de Amerikaanse samenleving en in welke mate beinvloedde de Amerikaanse publieke opinie het verdere verloop van de oorlog? 6.1 De rol van de media Televisie: oorlog in huiskamers Foto’s/reportages In het begin op verzoek niet al te kritisch; later steeds kritischer Vraagtekens bij het Am ingrijpen Weerklank bij een groot publiek Ook tegengeluiden polarisering in VS

6.2 De rol van protesten Protesten van jongeren (babyboomers) Eigen cultuur (leefstijl, kleding etc.) Dreiging van dienstplicht! Kloof met ouders, docenten en politici die vooral anti-communistisch waren Teach-ins op universiteiten, petities en anti-oorlogsdemonstraties Protestzangers Dienstweigeraars Rest van de westerse wereld ook massale protesten onder invloed van de media

6.3 De rol van de politiek Aanvankelijk nauwelijks parlementaire controle Tonkin resolutie: President Johnson vergaande volmachten Vietnambeleid bepaald door: Witte Huis, Pentagon en Buitenlandse Zajen Congres stemde jaarlijks in met de defensiebegroting uit loyaliteit met de president en/of uit angst voor het communisme O.i.v. protesten en van het uitblijven van resultaten toenemende twijfel onder politici: Duiven Haviken Senator J. William Fullbright Twijfels + leidde in 1966 parlementaire hoorzittingen over Vietnambeleid (ook op tv!) Economische positie VS in de wereld verzwakte: daling dollarkoers, dreiging recessie binnenlandse spanningen namen toe Climax van protesten in verkiezingsjaar 1968 Nixon besloot tot stopzetting bombardementen en beloofde een eervolle vrede, terugtrekking en Vietnamisering van de oorlog

Hoofdstuk 7 De betekenis van de VN-oorlog voor de Amerikaanse verhoudingen Waarom liet de oorlog diepe sporen na in de Amerikaanse samenleving? 7.1 Sporen in de binnenlandse politieke verhoudingen in de VS De VN oorlog liet zien dat politici soms beslissingen namen op grond van selectieve waarnemingen, onvolledige informatie of onbewezen aannames. Onthullingen in de media: onthutsend beeld van de politieke leiding, vertrouwen van burgers geschokt. Massale protesten dreven president J in het nauw. Pentagon Papers Ook waarheid rond Tonkin incident: president wilde volmachten hebben In 1973 beperking van bevoegdheden president: War Powers Act

7.2 Sporen in de maatschappelijke verhoudingen VN-oorlog was “working class-war” Beginfase van de oorlog: politiek was vooral bezig met binnenlandse problemen (rassentegenstellingen en sociale problemen in de grote steden) Blank en zwart vochten samen, maar zwart was oververtegenwoordigd Na terugkomst studiebeurzen: kans op een carrière Beter gesitueerde gezinnen: regelingen Links: dienstweigeren met gevangenisstraf als gevolg Deze keuzes konden later nog van invloed zijn (zie Kerry en Bush)