Brussels platform 2 april Psychosociale begeleiding van mensen in een precaire verblijfssituatie Dominique Van Hespen Psychotherapeut Seso Sociale Dienst Socialistische Solidariteit

Gemeenschappelijke ervaringen van vluchtelingen Gedwongen migratie Meerdere ontwrichtingen  Heterogene groep

Reconstructie levensgeschiedenis vluchteling Van vrede naar georganiseerd geweld: traumatisering Van gevaar naar veiligheid: vlucht Van vertrouwd naar vreemd: ontworteling Van actief naar passief: wachten in onzekerheid Van tijdelijk naar permanent: integratie Van hier naar daar: mogelijkheid van terugkeer

Van vrede naar georganiseerd geweld: traumatisering Politiek geweld, repressie, terreur Direct geweld: oorlog, bombardementen, martelingen Dreiging met geweld Getuige van geweld Participatie in geweld Geforceerde separaties, verlies van dierbaren Disruptie van de gemeenschap

Van gevaar naar veiligheid: vlucht Verdriet voor hetgeen men achterlaat Hoop voor de toekomst Angst te overleven Gefaseerde vlucht Tijdens de vlucht: uitbuiting, geweld, dood

Van vertrouwd naar vreemd: ontworteling Opluchting, veiligheid en rust  desorganisatie, onzekerheid en hulpeloosheid Uiteenvallen van families en sociale netwerken Verlies van vertrouwde omgeving en betekenisgevende context, culturele waarden en eigen identiteit Verlies van sociale, financiële status en materiële bezittingen Gebroken levenslijn Verlies van het leven van alledag

Van actief naar passief: wachten in onzekerheid Verblijf in een asielcentrum: doorgangsplek, levensloop staat stil, gebrek aan controle (‘kamp’, ‘gevangenis zonder tralies’)  spanning en apathie nemen toe met duur van het verblijf Gedwongen ledigheid: niet deelnemen aan het maatschappelijk leven (zinvolle activiteiten, werk, enz.) Marginalisatie en discriminatie Onzekerheid over asielprocedure Een langdurige asielprocedure zonder voorspelbare uitkomst interfereert met de gevoelens van veiligheid en vertrouwen (vaak al aangetast door ondergaan geweld), verergert bestaande psychologische problemen en roept nieuwe angsten op Afgewezen asielzoekers kunnen jaren overspoeld worden door angsten en onzekerheid en geblokkeerd geraken in het denken aan de toekomst

Van tijdelijk naar permanent: integratie Een tijdelijke verblijfsvergunning verlengt de gevoelens van onzekerheid (integratie moeilijk) Migratie is een lang proces van leren, aanpassen, verlangen, rouwen, hoop krijgen en verliezen

Van hier naar daar: mogelijkheid van terugkeer Gedwongen terugkeren In vrijheid terugkeren (situatie in het land veranderd) Ontwrichting: nieuwe scheidingen, verliezen en rouw en onzekerheid omtrent de hervestiging Illegaliteit

Reacties op schokkende gebeurtenissen Trauma = combinatie van objectieve aspecten en de subjectieve ervaring Vluchtelingen: traumatische ervaringen + vele andere vormen van stress = cumulatieve stress Cumulatieve stress leidt vaak tot psychologische reacties, maar niet altijd tot psychopathologie

Van reactie naar symptoom Reacties die te lang duren, te ernstig zijn of het dagelijks functioneren verstoren Signalen: slaapproblemen, nachtmerries, gebruik van middelen, lichamelijke klachten, gebrek aan eetlust, benauwdheid, in zichzelf gekeerd, geen contact mogelijk, somber, prikkelbaar, agressief, verward, onsamenhangende spraak, snel angstig, niet voor rede vatbaar, zeer wantrouwig, concentratieproblemen Risicofactoren bij de reconstructie levensgeschiedenis  verwijzing + toestemming vragen

Stoornissen PTSS Depressieve stoornissen Angsstoornissen Somatoforme stoornissen

Beschermende factoren Familie (kwaliteit contact) Sociale contacten, vrienden Zinvolle daginvulling Mogelijkheid tot culturele en religieuze gebruiken Optimistische veerkrachtige persoonlijkheid Adequate copingstijlen Sociaal, beschermende en ondersteunende diensten

Grondhoudingen Menselijke waardigheid herstellen Benoemen van onrechtvaardigheid Erkenning van slachtofferpositie Empowerende interventies Beschermende factoren versterken Vervang negatieve bewoordingen door positieve bewoordingen Authenticiteit Onvoorwaardelijke positieve aanvaarding Empathie