BIOLOGISCHE LANDBOUW Wat is dat. Gewenst. Wat is er op tegen. Dr. Ir BIOLOGISCHE LANDBOUW Wat is dat? Gewenst? Wat is er op tegen? Dr. Ir. Eric A. Goewie emeritus Hoogleraar Ecologische Landbouw Wageningen Universiteit

De 3 niveau’s van het landbouwbedrijf Fysisch-chemisch niveau (processen gaan van geordend zijn naar chaos: entropie neemt toe) Levensniveau (processen gaan van chaos naar ordening: informatie uit DNA, cellen, weefsels, lichaam, ruimtelijke oriëntatie, plek in het ecosysteem en evolutie) Kosmisch-geestelijk niveau (grondhouding: visie, motief, gedrag, circulair denken en duurzaam handelen)

Ondernemer bepaalt op welk niveau geproduceerd wordt Fysisch-chemisch, dan gangbaar Fysisch-chemisch en levensniveau, dan biologisch Fysisch-chemisch, plus levensniveau plus kosmisch-geestelijk niveau, dan biologisch-dynamisch

Landbouwproduktie systeem - 1925 MECHANISCHE ONKRUIDBESTRIJDING MENS GEWASSEN VEE ONKRUIDEN STIKSTOFBINDERS PARASIETEN NUTRIENTEN GEWASBESCHERMING PLAGEN FYSISCH/MECHANISCH (soms chemisch) ORGANISCHE BEMESTING N,P,K PREDATOREN VERTEERDERS ORGANISCHE MEST ORGANISCH AFVAL+ GEWASRESTEN MECHANISCHE GRONDBEWERKING BODEMLEVEN GROEN BEMESTING stimulering verstoring

Conclusie Matige en jaarlijks sterk variërende opbrengst Storingsgevoelig (ziekten, plagen, droogte, nattigheid) (Onbewust) sprake van een bedrijfsgebonden (eco)produktiecyclus Er zijn weinig sturingsmogelijkheden Hoge mate van autonomie

Landbouwproduktie systeem - 2012 KOSTEN VOOR TECHNISCHE EN JURI- DISCHE BESCHERMING TEGEN ON-BEDOELDE GEVOLGEN GENTECH PESTICIDEN GENTECH VERSTORING/ VOORKOMING HERBICIDEN MENS ANTIBIOTICA KUNSTMEST N,P,K GEWASSEN VEE VEEVOER GEIMPORTEERD ONKRUIDEN ZAAD BEHANDELING STIKSTOFBINDERS PARASIETEN GROEIREGULATIE FUNGICIDEN NUTRIENTEN PLANTENZIEKTEN INSECTICIDEN ACARICIDEN NEMATICIDEN PREDATOREN PESTICIDEN VERTEERDERS ORGANISCH AFVAL+ GEWAS RESTEN “STOPPEL” AFVOER PESTICIDEN stimulering GRONDBEWERKING BODEM LEVEN onderdrukkend

Conclusie Enorme opbrengst Grote (jaarlijkse) opbrengstzekerheid Geen sprake van een bedrijfsgebonden ecologische productie cyclus Er zijn zeer veel sturingsmogelijkheden Hoge mate van afhankelijkheid van extern onderzoek, voorlichting, afnemers, wet- en regelgeving, toeleverende industrie Ondernemer denkt lineair Natuur is grondstof voor technisch handelen Hoge investeringskosten en laag rendement

Landbouwproduktie systeem- biologisch dynamisch BEDRIJFSBESLISSINGEN BASEREN OP WAAR-NEMINGEN, DOELSTEL-LINGEN EN FUNCTIES MENS THERMISCHE/MECHANISCHE ONKRUID- BESTRIJDING EN GEWASROTATIE GEWASSEN VEE GEMENGDE BEDRIJFSVOERING ONKRUIDEN RUIME VRUCHTWISSELING PLANTEN EXTRACTEN BODEMVERZORGING STIKSTOFBINDERS PARASITAIRE SCHIMMELS REKENING HOUDEN MET CYCLI EN RITMEN IN DE NATUUR DOOR TOEPASSEN VAN PREPARATEN EN DIERENWELZIJN NUTRIENTEN PLANTENZIEKTEN RESISTENTE GEWASSEN PLANTEXTRACTEN VEILIGE PESTICIDEN GEWASROTATIE VLINDERBLOEMIGEN PREDATOREN BIOLOGISCHE BESTRIJDING STIMULERING mbv AANGEPASTE TECHNIEKEN VERTEERDERS COMPOST met C/N 20-30 ORGANISCHE MEST GFT GEWASRESTEN MECHANISCHE BESCHADIGING BODEM LEVEN ORGANISCHE BEMESTING stimulerend afremmend STIMULERING MET AANGEPASTE TECHNIEKEN

CYCLI EN RITMEN IN DE NATUUR ? Fysiologische kringlopen (bv ademhaling, auto-immuun systeem, nutrienten cyclus) Dierenwelzijn Seizoenswisselingen Kosmische invloeden (zon/aarde/maan constellaties) Ordening leverende levensprocessen (leven is een activiteit; het is een constant proces van actieve afbraak en herstel van ordening) Materie is gecondenseerd licht

Conclusie Opbrengst (20 % lager dan gangbaar) Grote (jaarlijkse) opbrengstzekerheid Sprake van een stabiele, bedrijfsgebonden productiecyclus Er zijn zeer veel sturingsmogelijkheden Beperkte afhankelijkheid van extern onderzoek, voorlichting, afnemers, wet- en regelgeving Ondernemer denkt cyclisch en handelt in overeenstemming daarmee Natuurlijke samenhangen worden gekend en gerespecteerd Kosmisch-geestelijk niveau is aspect van het bedrijf en weerspiegelt zich in het bedrijfsmanagement.

Voorbeeld van de ademhalingscyclus

Voorbeeld van een kringloop proces Bron: Williame, F. (1993), Bemesting in Velt, pag 86

Effecten van verschillende vormen van grondgebruik Intensieve landbouw Biologische en BD landbouw Zwerf-landbouw Pionier fase Climax fase Ecologische ontwikkeling (successie) TIJD Hoog Productie intensiteit Laag Laag Ecologisch evenwicht Hoog Hoog Vatbaarheid voor ziekten en plagen Laag Energie behoefte Laag Hoog Effecten van verschillende vormen van grondgebruik

Wat zegt de gangbare wetenschap over biologische landbouw? Holistisch ondernemen is onmogelijk Smaak en houdbaarheid zijn niet beter Inderdaad geen sprake van ongewenste residuen Opbrengsten zijn te laag Bodemkwaliteit is goed Weerbaarheid van dier en gewas is hoog Robuuste ecologische verbanden zijn aangetoond Niet klimaatvriendelijk Visie past niet bij technologische mogelijkheden (gmo, nanodeeltjes, chemie, automatisering)

Gangbaar en Bio bedrijf met elkaar vergeleken Management Berekeningen Waarden Grondslag voor handelen Hongerbestrijding

Bedrijfsmanagement Energie opslag Nutrienten cycli Individu Soort STUREN OP BIOTISCHE INTEGRATIENIVEAU’S STUREN OP LEVENS-PROCESSEN EN FUNCTIES INTEGRATIENIVEAU’S Energie opslag Nutrienten cycli Voedselketendoorgifte van energie en stoffen Decompositie Successie Ordening Individu Soort Populatie Levensgemeenschap Biocenose ECOSYSTEEM BENADERING

Voorbeeld van sturing op nutriënten cyclus Stikstof berekening voor biologische bedrijfsvoering Bron: Oomen et al, Minderhoud-hoeve reeks, (1989)

WAARDEN GANGBAAR BD Onderdelen Heelheid Natuur verbruiken Bedrijf is een produktie machine Wetenschappelijke (laboratorium gebonden) kennis staat centraal Dieren zijn inpasbaar te maken BD Heelheid Natuur gebruiken Bedrijf is een ecosysteem Ervaringskennis staat centraal Dieren zijn vrij van dorst, honger, ondervoeding, fysiek en fysiologisch ongerief, pijn, verwonding, ziektes, afgedwongen gedrag, angst en chronische stress

GRONDSLAGEN VOOR HANDELEN 1 BD Voorzorg Nabijheid Zelfregulering Zinvolheid Ondernemer denkt cyclisch GANGBAAR Wet en controle Wereldhandel Techniek en energie Rendement Ondernemer denkt lineair

GRONDSLAGEN VOOR HANDELEN 2 Voorzorg: doe niets wat de vrijheid van een organisme structureel schaadt Nabijheid: produceer waar de monden zijn (regionale productie) Zelfregulering: ontwikkel cycli Zinvolheid: gebonden zon-energie door planten moet groter zijn dan gebruikte hoeveelheid fossiele energie Denk cyclisch, niet lineair

HONGER BESTRIJDING? Cyclisch denken versus lineair denken Produktie limiet: productie intensiteit is niet efficiënt als ze meer energie verbruikt dan zij uit zonlicht weet te halen Produceer waar de monden zijn Landroof en afwenteling van investeringskosten op arme boeren Intensieve landbouw vereist grote investeringen die niet tijdig kunnen worden afgelost. Accumulatie van geleend kapitaal. BD draagt bij aan de individuele ontwikkeling van ondernemerschap (boer in zijn omgeving)

Conclusie Biologische landbouw is wetenschappelijk verantwoord maatschappelijk wenselijk duurzaam bestrijdt honger mits er wordt geproduceerd waar de monden zijn