Dyslexie en het eindexamen Engels Drs. Rinie Hoeks-Mentjens Rinie Hoeks

Indeling lezing De relatie Dyslexie, Engels en het eindexamen Ondersteuning: waar vooral? Lezen en vocabulaire Rinie Hoeks

Dyslexie en onderwijstype Aantallen eindexamenleerlingen met dyslexie in VO VMBO ca. 19% (1op de 5 ll.) HAVO ca. 10% (1 op de 10 ll.) VWO ca. 5% (1 op de 20ll.) Bron: PON, Tilburg 2010 Rinie Hoeks

Resultaten kernvakken Resultaten CSE 2011van de 3 kernvakken in percentages Bron: CITO 2011, 1e tijdvak Conclusie: niet alleen dyslecten hebben problemen met Engels Nederlands < 5,5) Engels <5,5 (gem. Wiskunde Vmbo GT 30% (gem. 6) 26% (gem. 6,5) 33% (gem. 6%) Havo 27% 31% (gem. 6,1) (gem. 6,3) Vwo 23% (gem. 6,2) gem.6,1 25% Rinie Hoeks

Verwachte extra zakpercentages vanaf 2012 Bij ongewijzigde aanpak: VMBO 2,5% HAVO 9,2% VWO 8,4% Ondersteuning c.q. andere aanpak is hard nodig (ook voor niet dyslecten) Rinie Hoeks

Moedertaalverwerving De taalverwerving is voltooid voordat een kind met lezen en schrijven te maken krijgt. Ook kinderen die later dyslectisch blijken te zijn hebben leren luisteren en spreken in hun moedertaal. (Engelse) kinderen van 7 jaar beschikken over een woordenschat van ca 5000 ‘ rootwords’. Iets vertellen over grootte woordenschat moedertaal 6 jarigen(ca.5000), uitspraak en betekenis bekend; grammaticaregels zijn verworven,. Various sources now suggest that by the end of grade two, an average child knows about 6000 root word meanings (Anglin, 1993; Biemiller, 2005; Nagy and Scott, 2001). This count of root words includes word forms with different meanings, e.g. lean (slant to the side) and, lean (without fat); but does not include "derived forms", e.g. leans, leaner, etc.). Rinie Hoeks

Het Alfabetisch Principe Voorwaarden lezen en schrijven 1. Auditieve discriminatie (bad-bat; bad-bed) 2.Categorisatie (bewustzijn van de gehoorde klank: bear- pear) 3.Analyse en synthese (d-eu-r-k-n-o-p; b-ir-th-d-ay) 4.Klanktekenkoppeling 5.Klemtoon horen (EN: con’duct – ‘conduct) 6.Goed werkgeheugen voor klanken 7.Regelkennis Rinie Hoeks

Wat is dyslexie? Problemen met het verwerken van taalklanken: 1. Moeite met auditieve discriminatie en het doorzien van klankstructuur in woord 2. Moeite met manipuleren van taalklanken (fonemen) 3. Koppelen van foneem aan grafeem gaat moeizaam (m.a.w.: problemen met het (alfabetisch ) schrift !) 4. Problemen met directe herkenning geschreven woorden (automatisering) Dyslexie is: problemen hebben met het geschreven woord! Dyslexie staat los van intelligentie Ad 1.Bijvoorbeeld het benoemen de klanken in de juiste volgorde:/straat/ . Het nazeggen van langere woorden; ‘definitief’ , ‘activity’, Ad 2. Opdrachten zoals: vervang de laatste letter in /schaar/ door een /f/ leveren problemen op Ad 3. Vooral als er meer mogelijkheden zijn: NL/ɣ/ = <ch> of <g>? FR/e/ = <ai>, <est>, <è >,… (mais, il est, mère) ? EN<o> = /u:/ in (do), /ǝu/ in (go), /o/ in (hot), /ᴧ/ in (son) Du: /oi/ = eu (heute) of äu (Häuser) Rinie Hoeks

Dyslexie en moedertaal LAND Japan China Duitsland Nederland Frankrijk Engelstalige gebieden PERCENTAGE 0,9% 1 - 2% 2- 4% 8% - 10% 10 % 20% Rinie Hoeks

De orthografie van het Engels Alfabetisch schrift 44 klanken – 26 letters Spelling nooit officieel vastgelegd Van klank naar teken is niet hetzelfde als van teken naar klank Zie gedichten handout 1120 lettercombinaties* Geen spellingonderwijs! * American Association For The Advancement Of Science (2001, March 16). Dyslexia Study In Science  Highlights The Impact Of English, French, And Italian Writing Systems. Rinie Hoeks

Extra ondersteuning: waar? Het geschreven woord Lezen Zowel in SE als in CSE: tekstboeken, werkboeken, woordenlijsten, toetsen, opdrachten spreekvaardigheid, luistertoetsen, leesboeken, gedichten, eindexamenteksten Schrijven* Alleen SE: WB opdrachten, bookreports, brieven * wel in CSE voor vmbo GT Lezen is belangrijkste vaardigheid! Hulp bij decoderen is nodig! Het gesproken woord Compensatiemogelijkheden Maar dan wel voldoende gelegenheid tot oefenen! Rinie Hoeks

(technisch)lezen:decoderen Twee systemen 1. Een rechtstreeks lexicaal systeem: - Hier worden opgeslagen woorden meteen geactiveerd in het Mentale Lexicon. Dus ook het *klankbeeld en betekenis! - Hiermee lees je geautomatiseerde woorden. - Snelheid is mogelijk: 450 woorden per minuut. 2. Een regel/analogiesysteem: - Het *klankbeeld wordt geactiveerd naar analogie van lexicale ‘buren’ of teken-klankkoppeling - Geschikt voor regelmatige woorden en onbekende woorden. - Kennis van K-T regels is essentieel. - Kost veel energie. Akoestische informatie is nodig voor beide routes:de klank van een woord is nodig om toegang tot de betekenis te krijgen * Rinie Hoeks

Decoderen(vervolg) 1. Letterreeks (s-l-a-u-g-h-t-e-r/l-a-u-g-h-t-e-r) Het hardop uitspreken van letters is niet genoeg. De letterreeks moet opgedeeld in spellingpatronen: slaughter/laughter 1. Letterreeks (s-l-a-u-g-h-t-e-r/l-a-u-g-h-t-e-r) 2. Spellingpatronen ( sl–augh–t-er/l-au-gh-t-er 3. Fonemische representatie /’sl-ɔ:-t-ǝ/ ; /‘la:-f-t-ǝ/ 4. Akoestische representatie 5. Betekenis Rinie Hoeks

Lezen en het eindexamen Benodigde passieve woordenschat voor Citoteksten VMBO ca. 3000 woordfamilies HAVO ca. 5000 woordfamilies VWO ca. 7000 woordfamilies Aantal woordfamilies voor integrale Engelse leestekst: 12.500 Omvang woordenschat volwassene: 25.000 >> Rinie Hoeks

Woordenschat en tekstdekking 300 basiswoorden 65% 1000 basiswoorden 70% 2000 basiswoorden 80% = voldoende voor productieve vaardigheden! Drempelwaarde tekst - tekstdekking ca. 80% Raadstrategieën effectief - tekstdekking 98% (!) Rinie Hoeks

Tekstdekking 300 basiswoorden Prof Frith found that when asked to read words and pronounceable non-words, English speakers took longer to begin reading each word, and were even slower when they had to apply a pronunciation to a made-up word. The fact that the native Italian speakers were quicker on the draw was consistent with the idea that Italians could rely on a sure set of rules for translating letters into sounds, whereas the English-speaking volunteers had to work out what the meaning might be before they could settle on a pronunciation. 88 woorden totaal Tekstdekking 62,5% Rinie Hoeks

70% Tekstdekking The danger of …. has been making ….recently, and now a new ….shows heavy ….are more likely to be …. than their ….peers. The study ….other ….that …… ..are more ….to be the ….of ….. About …. of kids in the USA ….too much. ….at the ….of Michigan-Ann Arbor ….the …. …. of 821 …. ages 8 to 11. The …., ….today online in …., found that …. ….were more likely to be ….than ….peers, regardless of …., race, ….status, school demographic …., social ….or academic ….. Rinie Hoeks

80% tekstdekking The danger of …. has been making ….recently, and now a new ….shows heavy kids are more likely to be picked on than their …. peers. The study ….other …. that chubby children are more likely to be the ….of ….. About …. of kids in the USA …. too much. Researchers at the …. of Michigan-Ann Arbor analyzed the …. …. of 821 …. ages 8 to 11. The study, ….today online in …., found that …. children were more likely to be …. than …. peers, regardless of gender, race, ….status, school demographic …., social skills or academic ….. Rinie Hoeks

90% tekstdekking The danger of ….has been making ….recently, and now a new study shows heavy kids are more likely to be picked on than their normal-weight peers. The study confirms other ….that chubby children are more likely to be the victims of .... About ….of kids in the USA weigh too much. Researchers at the university of Michigan-Ann Arbor analyzed the …. …. of 821 children ages 8 to 11. The study, reported today online in …., found that …. children were more likely to be bullied than normal-weight peers, regardless of gender, race, socioeconomic status, school demographic profile, social skills or academic achievement. Rinie Hoeks

100% tekstdekking The danger of bullying has been making headlines recently, and now a new study shows heavy kids are more likely to be picked on than their normal-weight peers. The study confirms other research that chubby children are more likely to be the victims of bullying. About one-third of kids in the USA weigh too much. Researchers at the University of Michigan-Ann Arbor analyzed the bullying incidents of 821 children ages 8 to 11. The study, reported today online in Pediatrics, found that obese children were more likely to be bullied than normal-weight peers, regardless of gender, race, socioeconomic status, school demographic profile, social skills or academic achievement. Rinie Hoeks

Conclusies 1. Luisteren en spreken ontwikkelen ter compensatie 2. Hulp bieden bij technisch lezen Klank-tekenkoppeling: spellingonderwijs liefst in de onderbouw Automatisering: luisterlezen (volgende dia) 3. Aandacht voor woordenschat (dia 23) Welke woorden ? Hoeveel woorden? Hoe ? 4. Eindexamen met auditieve ondersteuning en tijdsverlenging Rinie Hoeks

Hulp bij technisch lezen/decoderen “Luisterlezen”: gebaseerd op 2000 basiswoorden decoderen ondersteund door audio Aandacht voor de eerste 2000 basiswoorden ondersteunt: Spreekvaardigheid Schrijfvaardigheid Luistervaardigheid Drempelwaarde leesteksten Zelf teksten screenen op frequentie: http://www.lextutor.ca/vp/eng/ (voorbeeld: volgende dia) Rinie Hoeks

Frequentieverdeling Hundreds of young people are expected to go to Westminister today to tell MPs that the UK riots were 'Not In Our Name' Hundreds of young people are expected to gather at Westminister Central Hall today for Not In Our Name - an event organised to show that most UK kids are against the riots. The event was organised by several UK youth charities after seeing how much blame and bad press kids were getting after the riots. The event aims to bring together young people who want to be a part of the solution and create a positive response that they can take back to their communities. On their website the organisers say that the event will "reveal to the country and the world the real face of London youth: motivated, articulate, law-abiding and committed to achieving success.” 79,14% (1e 1000); 2,88% (1e 2000); 5,76% (academic words) 12,23% (off list) Zie: http://www.lextutor.ca/vp/eng/ Rinie Hoeks

Uitbreiding woordenschat Intentioneel: lijsten leergang bewuste selectie *beperkt in omvang sneller maar oppervlakkiger vaak te weinig contex Incidenteel: lees- en luisterteksten, boeken, *readers (auditieve ondersteuning !) ‘toevallige’ ontmoetingen in zinvolle context vele herhalingen (redundancy) langzamer maar diepere inbedding *grotere omvang Regelmatig lezen betekent ook: ondersteuning voor tekstbegrip, spreekvaardigheid en schrijfvaardigheid *Zie handout Rinie Hoeks

Effectief leesprogramma Readers op basis van woordaantallen Blijf binnen dezelfde serie! Alleen met audio erbij! Ca. 5 titels per level Regelmatig lezen: geen grote ‘gaps’ tussen de leeservaringen Beginnen in de brugklas! Verkrijgbaar bij www.practicum-educatief.nl Rinie Hoeks

Hartelijk dank voor uw aandacht Heeft u vrageN? www.dyslexie-en-vt.org Rinie Hoeks