ANZN 1e leerjaar - Les 22 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011 Les 22 Zintuig 2 Zintuig, sensor, oog, oogaccommodatie, iris, refractie, glaucoom, evenwichtsorgaan, oor ANZN 1e leerjaar - Les 22 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011

ANZN 1e leerjaar - Les 22 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011 Zintuig, sensor Zintuig is een orgaan dat gevoelig is voor een bepaald soort prikkel, die we al dan niet bewust worden receptor = zintuigcel, ontvanger, meer gebruikte term is sensorcellen of sensoren receptormoleculen = bepaalde moleculen zijn een soort herkenningsbaken waaraan een bepaalde stof kan hechten sensoren of sensorcellen =zintuigcel ANZN 1e leerjaar - Les 22 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011

ANZN 1e leerjaar - Les 22 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011 Prikkel Prikkeldrempel =minimale prikkel nodig om een impuls (stroompje) te geven adequate prikkel of passende prikkel specifiek voor een zintuig, stomp op oog geeft sterretjes onderscheidingsdrempel, oog 1%, geluid 15% gevoeligheid lichtprikkels tussen 400-800 nm aandacht voor prikkel, drempelwaarde verhoogd? Zakkenrollers adaptatievermogen aanpassing van licht -> donker ANZN 1e leerjaar - Les 22 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011

Accommodatie van het oog LG, fig. 2.8.25, blz. 348 ANZN 1e leerjaar - Les 22 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011

Accommodatie van het oog Accommodatie = aanpassing, vermogen om lens van het oog boller of platter te maken, om scherp te kunnen zien bij afstandverschillen. Brandpuntsafstand accommodatie middels accommodatie spier in het straalvormige lichaam. Spiercontractie => slappe lensbandjes => dichtbij zien spierontspanning => trekt lensbandjes aan => veraf zien ANZN 1e leerjaar - Les 22 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011

Accommodatiespier van het oog ANZN 1e leerjaar - Les 22 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011

ANZN 1e leerjaar - Les 22 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011

ANZN 1e leerjaar - Les 22 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011 Iris en pupil Regenboogvlies of iris bevat veel pigment en bepaald daardoor oogkleur (blauw minder dan bruin) Pupil is opening in de iris. Kijkt op de lens regelt de hoeveelheid licht die in het oog valt pupilreactie = pupilreflex is een vegetatieve reflex pupil spieren: nauwer m. constrictor pupillae pupil spieren: wijder m. dilatator pupillae zoals bij alle spieren zijn het antagonisten, denk aan buigers, strekkers ANZN 1e leerjaar - Les 22 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011

ANZN 1e leerjaar - Les 22 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011 Pupil reflex LG, fig. 2.8.27, blz. 350 ANZN 1e leerjaar - Les 22 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011

Refractie of breking (opnieuw breken) Richtingsverandering van stralen als die op de ooglens vallen. Door de bolling van de lens verandert de richting van de invallende straal, hoe boller de lens, hoe verder (groter) de breking, dus hoe dichterbij het scherptepunt komt te liggen. ANZN 1e leerjaar - Les 22 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011

ANZN 1e leerjaar - Les 22 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011 Glaucoom, cataract Glaucoom, NIEUWE definitie voorste oogkamer is gevuld met vocht, dus water voor de lens, met toegenomen druk in de oogkamer. visusdaling door onscherp zien doordat water eigen refractie heeft, daardoor foute inval lens cataract =verdichting lensoppervlak wat lenstroebeling geeft, let op weerkaatsende verdichtingen in de lens die licht weerkaatsen. (bekrast glas) ANZN 1e leerjaar - Les 22 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011

Refractie afwijkingen Myopie = bijziendheid, optische as in te lang hypermetropie = verziendheid, optische as is tekort astigmatisme = cilinderstoring in het zien. Cornea en de lens zijn onvoldoende gebogen, waardoor verschil tussen horizontale en verticale lijnen ontstaat (op te lossen met cilindrische glazen) ANZN 1e leerjaar - Les 22 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011

ANZN 1e leerjaar - Les 22 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011 Evenwichtsorgaan Gelegen in inwendige oor is toch te zien zelfstandig zintuig Door regulatie stand van lichaam, lichaamshouding (ruimtelijke oriëntatie) ANZN 1e leerjaar - Les 22 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011

ANZN 1e leerjaar - Les 22 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011

ANZN 1e leerjaar - Les 22 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011 Onderdelen oor geluidsopvangend - oor zelf geluidsgeleidend - middenoor zintuigorgaan - binnenoor ANZN 1e leerjaar - Les 22 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011

ANZN 1e leerjaar - Les 22 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011 Geluidsopvangend Oorschelp gehoorgang, stopt bij rotsbeen trommelvlies ANZN 1e leerjaar - Les 22 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011

ANZN 1e leerjaar - Les 22 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011 middenoor Trommelholte buis van Eustachius gehoorbeentjes/ steel / hamer / aambeeld ovale venster ANZN 1e leerjaar - Les 22 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011

Middenoor / gehoorbeentjes Steel hamer zitvast aan het trommelvlies kop hamer, vormt gewricht met aambeeld aambeeld, vormt gewricht met stijgbeugel voetplaat stijgbeugel past op ovale venster trommelvlies resoneert gehoorbeentjes brengen trilling naar ovale venster gehoorbeentjes werken als hefboom, waardoor kracht vergroot wordt ovale venster is 22 X kleiner dan trommelvlies achter ovale venster soort vloeistof ANZN 1e leerjaar - Les 22 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011

ANZN 1e leerjaar - Les 22 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011

ANZN 1e leerjaar - Les 22 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011 binnenoor 3 halfcirkelvormige kanalen - evenwicht slakkenhuis - gehoorszintuig slakkenhuis 2½ winding gesplitst door een plaat, in de top samenkomen gevuld met vloeistof perilymfe nog 3e gang, daarin orgaan van Corti, = zintuigorgaan, gevuld met endolymfe ANZN 1e leerjaar - Les 22 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011

ANZN 1e leerjaar - Les 22 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011

ANZN 1e leerjaar - Les 22 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011 O = ovale venster r = ronde venster ANZN 1e leerjaar - Les 22 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011

ANZN 1e leerjaar - Les 22 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011 Gezond trommelvlies ANZN 1e leerjaar - Les 22 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011

ANZN 1e leerjaar - Les 22 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011 Horen 1 Geluidsgolven worden overgebracht op ovale venster brengt perilymfe in trilling vloeistof niet samendrukbaar, drukt wijkt uit naar ronde venster trilling overgenomen door basale membraam door bewegingen membraam stoten haartjes tegen de dakplaat waarin zintuigcellen ANZN 1e leerjaar - Les 22 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011

ANZN 1e leerjaar - Les 22 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011 Horen 2 Elke prikkeling van een haarcel, via individuele zenuwvezel naar hersenen hierdoor verschillende toonhoogte basale membraam lijkt op een soort harp hoge tonen beneden, lage boven horen vanaf 30 tot 20.000 trillingen per sec. is circa negen octaven gevoeligst voor trillingsgetal van 2000 ANZN 1e leerjaar - Les 22 - © Matthieu Berenbroek, 2000-2011