De Nederlandse opstand 1.4
A. Onrust in de Lage Landen Karel V streeft naar eenheid. 25 oktober 1555 neemt hij afstand van zijn kroon Hij was koning van Spanje, Keizer van het heilige roomse rijk, aartshertog van Oostenrijk, koning van Italië en heer der Nederlanden. In de Nederlandse gewesten was hij nooit een almachtig vorst geweest.
In ieder gewest besloten de 3 standen, Geestelijkheid, adel en burgerij. In de gewestelijke staten over bestuurszaken en belastingen. Voor gezamenlijke zaken stuurden alle gewesten vertegenwoordigers naar de staten generaal.
Karel streefde naar centralisatie: Door stadhouders in de gewesten Een landvoogd die regeerde als hij er zelf niet was. Adviesraden van geschoolde ambtenaren en hoge edelen, de hoge adel had hierdoor veel invloed.
Filips II Na zijn aftreden werd het rijk verdeeld: Filips II erfde de Nederlanden en de Spaanse kroon. De broer van Karel kreeg Oostenrijk en Duitsland. Filips II liet zijn zuster Margaretha van Parma achter als landvoogdes over de Nederlanden.
Filips zetten centralisatiepolitiek voort, maar : Probeerde hoge adel te verdringen Hoge belastingen Als diep gelovige katholiek wilde hij het protestantisme uitroeien.
Geuzen 5 april 1566 bieden lage edelen de landvoogdes een smeekschrift aan. De landvoogdes beperkte de vervolging van de protestanten, maar: Predikanten gingen steeds meer protestantse diensten houden. In augustus 1566 zweepte een predikant de menigte aan om heiligenbeelden te vernietigen De Beeldenstorm raast maanden door het land.
B. Oorlog met Spanje Filips stuurde hertog van Alva om orde op zaken te stellen. Willem van oranje en andere bestuurders liepen gevaar. In 1568 begint de Nederlandse opstand of ook wel 80 jarige oorlog omdat Willem de Nederlanden binnenvalt om Alva te verdrijven.
De aanval mislukte en er kwam geen volksopstand. Op 1 april 1572 nemen de watergeuzen Den Briel in. In 1579 definitief 2 partijen: De zuidelijke gewesten De noordelijke gewesten, Unie van utrecht.
Verder zonder vorst Filips verklaarde in 1580 Willem volgelvrij. 1581 Plakkaat van verlating. 1584 Moord Willem van Oranje De Staten-Generaal lukte het niet een geschikte vorst te vinden, Nederland werd een Republiek in 1588.