Energie Koninklijk nederlands aardrijkskundig genootschap 6 November 2009 Nijmegen Geert Greving Head Public Affairs GasTerra BV Energie Koninklijk nederlands aardrijkskundig genootschap

Key figures 2008 GasTerra GasTerra is the largest natural gas supplier of the European Union 40% EBN (= NOC), 25% ExxonMobil, 25% Shell, 10% Dutch State Market share in EU 15: 16% Bought volumes: Groningen field: 39,2 billion m3 Small Dutch fields: 35,8 billion m3 Imports: 9,1 billion m3 Norway, Russia, Germany, UK Sold volumes Netherlands: 33,1 billion m3 Rest of Europe: 50,9 billion m3 Revenues: € 24 billion GasTerra is in Groningen gevestigd en heeft 180 man in dienst.

Energie NL Policy Supporting SoS and SoD In de jaren 60-80; eigen olie en gas snel opmaken, kern energie komt er aan, en de IOC’s leveren de security (Shell en EM). In de jaren hierna: kern energie breekt niet door, eigen energie geeft NL zekerheid, wereld om ons heen krijgt dimensie. Heden, aanvoer afhankelijkheid, kern energie uit gesloten, politieke invloed is groot. . Besparing is essentieel (kosten reducerend), voorts is duurzaam een politiek punt (duurzaam is wel erg duur), en minder energie/BNP maakt NL een Europese speler. Historie in een vogelvlucht.

World Proven Oil and Gas Reserves MENA holds 61% of the world’s proven oil reserves and about 45% of gas reserves But MENA’s share of global production ís much lower: only 35% for oil and 15% for gas in 2004. MENA has the potential to provide much of the additional oil and gas that the energy-importing countries will need in the coming decades. Source: IEA, 2005 Olie en aardgas voorkomens wereldwijd.

Verschil in landen ? Algerije Iran Nigeria Kazakstan Rusland (een super power): het allemaal A landen ! Waar valt nog wat te halen, als de groei naar energie blijft aanhouden.

Our Governmental Policy Policy Supporting SoS and SoD Priority setting of our bilateral relations; Russia, China, Turkey and India Focus on our energy relations Russia, Algeria, Saudi Arabia and Kazakhstan Content setting between Government and Business: Supporting Security of Supply, Supporting Security of Demand, Reciprocity and open door policy, Complementary and supporting joint efforts De NL focus als het gaat om ‘export’ landen en energie relaties.

Een nieuwe sponsor voor AZ Onze toekomstige energie partners: nationale kampioenen.

NOC versus IOC discussie Als het nu om Rusland, Iran, Turkmenistan, Algerije of Egypte, of zelfs Nigeria moet gaan: Er is een centrale overheid, soeverein en meestal bijgestaan van ondersteunende diensten en met bestaande netwerken. Langdurige opbouw, relatie netwerk en aan onze kant rechtlijnig blijven en vasthoudendheid aanbrengen Politiek, niet handig, daar men democratisch elke 4 jaar iets ander willen, dat helpt niet echt (investeringen in Wind). Maar een overheidsbinding is hard nodig, om vandaar uit Business to Business te kunnen ontplooien. Neem nu eens Rusland als meest belangrijke olie leverancier voor NL, ooit iets van gehoord (wel van aardgas !!! = politiek) De achtergrond van het huidige geopolitieke energie debat.

Oil tanker bonanza Olie, en vooral Russische olie als Rotterdamse drijfveer (2008; 51%)

Gas predominantly in pipes – limited LNG Europa met aardgas via leidingen en toekomstig via LNG.

Olie ging al per schip ‘global’, nu volgt aardgas.

Energie en economics, zeker een punt Was olie en aardgas goedkoop te produceren, dat is over !!!

Er is nog heel veel te verdienen met efficiency en besparing

Maar duurzaam is nog duurder. Most projections of the energy future are focussed on the use of new forms of energy such as geothermal heat, solar and wind power and bio-mass. In this diagram it is assumed that in 2050, 30% of our energy consumption would be based on solar power. With a share of 50% the main energy source would continue to be fossil fuels. So, the key issue is how to turn the present fossil fuel energy mix into a sustainable energy mix based on renewables. Maar duurzaam is nog duurder.

Hoe krijgen we duurzaam voor de afnemer betrouwbaar ? ? ? Thus far, we have managed to please our customers. They expect a safe, comfortable and reliable supply of energy. Day and night, without interruption. This high level of expectation requires a smart and smooth transition to a fossil-free future, for renewables are not stable sources of energy. There is not always enough solar power available when clouds cover the sun, while wind is even less predictable. Therefore, grids should be able, with the support of natural gas, to ensure a reliable flow of energy. This is the only way to meet the needs of consumers. Today and tomorrow. Hoe krijgen we duurzaam voor de afnemer betrouwbaar ? ? ?

If one is to combine natural gas with renewables, finding a good supply balance between them is essential. How this is done is determined by local conditions as well as by political preferences. The international gas business, and related R&D institutions, should strongly promote the long term use of natural gas. Applying a combination of smart grids, fuel cells, maybe even electric cars that can be charged during night time, could lead to far-reaching solutions. De vraag is vooral, hoe vanuit fossil fuel spagaat naar volledig duurzaam

Punten van debat Energie is een hoeksteen van onze economie. Nederland is een non-OPEC, en onderscheid zich hierdoor van de rest in EU. Was het voorheen, vooral een economische dimensie, nu een fuel mix debat, en daarover heen: geopolitiek. Duurzame toekomst, nu duidelijk afgeremd door financiële crisis, waarbij Duurzaam nu erg duur is. Meer dan voorheen een NGO impact en Nationale belangen, rondom het punt van milieu.