Hoofdstuk 3 Natuurgeweld deel 3

Exogene en Endogene krachten De aardkorst verandert door natuurkrachten voortdurend van vorm. Die natuurkrachten werken van twee kanten: Exogene krachten = krachten van buiten de aardkorst Endogene krachten = krachten van binnen de aardkorst

Exogene krachten  Verwering Verwering = het vergruizen van gesteente onder invloed van weer en plantengroei Weer  wisseling in temperatuur Bij verhitting gaat gesteente uitzetten, bij afkoeling krimpt het gesteente. Deze afwisseling zorgt voor barsten en vergruizing Ook water in spleten (regen) kan uitzetten als het bevriest en steen kapot drukken

Exogene krachten  Verwering Plantengroei  wortels Wortels dringen door in de spleten van gesteente en drukt het gesteente uit elkaar. Er ontstaan dan losse brokken (vergruizing) Het puin dat bij verwering ontstaat = Verweringsmateriaal Van groot naar klein zijn dit: Rotsblokken, Grind, Zand en Klei

Exogene krachten  Afvoer van verweringsmateriaal Verweringsmateriaal blijft niet altijd op de plaats waar het is ontstaan. Het wordt afgevoerd. Er zijn vier vervoerders: 1. Zwaartekracht  Los puin rolt naar het laagste punt 2. Gletsjers of Landijs  In en op dat ijs kunnen grote rotsblokken meegevoerd worden

Exogene krachten  Afvoer van verweringsmateriaal 3. Beken en Rivieren  Als in het voorjaar de sneeuw op de hellingen smelt veranderen beekjes in woeste stromen die rotsblokken en grind meenemen. De bergbeken komen samen in rivieren. Deze kunnen alleen nog maar grind, zand en klei meenemen. 4. Wind  Wind blaast al het fijne zand weg

Exogene krachten  Erosie Erosie = Het afschuren en uitschuren van hard gesteente door met verweringsmateriaal geladen wind, water of ijs Verweringsmateriaal (rotsblokken, grind, zand, klei) werkt als een schuurmiddel Eolische erosie  wind erosie Fluviatiele erosie  rivier erosie Mariene erosie  zee erosie Glaciale erosie  ijs erosie

Exogene krachten  Erosie Grand Canyon (VS) = rivier erosie

Exogene krachten  Sedimentatie Sedimentatie of afzetting = het neerleggen (afzetten) van verweringsmateriaal door wind, water of ijs Wind zet fijnkorrelig materiaal af  zand Rivieren / zeeën zetten grover materiaal af  grind, zand en klei IJs zet grof materiaal af  rotsblokken, grind Klei, zand, grind en rotsblokken worden ook wel sedimenten / afzettingen genoemd

Endogene krachten  Vulkanisme

Endogene krachten  Aardbeving

Endogene krachten  Horsten en slenken

Endogene krachten  Gebergtevorming

Endogene krachten  Isostatie

Exogene en Endogene krachten Exogene krachten vervlakken reliëf (afslijten van gebergten) Endogene krachten vergroten reliëf (ontstaan van gebergten)