Hst 1: De wereld: Systeem van landen en relaties

Planning van vandaag Paragraaf 1.4: Globalisering en de culturele dimensie Opdrachten maken

Paragraaf 1.4 Globalisering en de culturele dimensie Deelvragen: Welke dimensies zijn te onderscheiden aan het proces van mondialisering en hoe beïnvloeden ze elkaar? Op welke wijze beïnvloeden de cultuurverschillen het wereldsysteem?

Het wereldsysteem vanuit verschillende dimensies bekeken ►Het wereldsysteem kan bestudeerd worden vanuit dimensies. (Overzicht vaardigheden en werkwijzen.)

Cultuur verenigt en (onder)scheidt ►Binnen het wereldsysteem komen cultuurgebieden voor. Daartussen bestaan grote verschillen, bijvoorbeeld taalkundig. Soms is een lingua franca nodig. ►Volken hebben een eigen identiteit. Globalisering bracht de meest uiteenlopende volken en culturen met elkaar in contact. Wat is een volk? Wat is identiteit? Unieke combinatie van culturele kenmerken

Identiteit Veel mensen vrezen door globalisering (lees amerikanisering) voor verlies aan regionale identiteit Ik voel me in NL  Brabander. (Afgebakend en veilig overzichtelijk gevoel en herkenning!) In Europa ben ik een Nederlander! In de VS kom ik uit Europa! Regio’s spelen een belangrijke rol in de identiteit van mensen (+ beeldvorming) Een persoon kan dus meer identiteiten hebben en dus is de discussie over een dubbel paspoort, onzinnig!!!

Verspreiding van cultuurelementen ►Culturen veranderen zowel van binnen uit als door het contact met andere culturen. Sinds het ontstaan van het wereldsysteem zijn cultuurelementen tot in alle uithoeken van de wereld verspreid. Voorbeelden: de introductie van de kapitalistische markteconomie zorgde voor privébezit de standaardisering van ‘tijd’ amerikanisering spanningen tussen bevolkingsgroepen uit verschillende cultuurgebieden, bv. met de Islamitische wereld

Diffusie (=Verspreiding) ►Vier vormen van ruimtelijke diffusie zijn: - expansie - diffusie via relocatie - contactdiffusie - hiërarchische diffusie Het verloop van ‘ruimtelijke diffusie’ hangt af van: ■ De manier van overbrugging tussen herkomstgebied en introductiegebied. ■ De bereidheid om vernieuwingen te accepteren. ►Westerse ICT-technologie maakt het vrij moeilijk om waarden en normen ‘buiten de deur’ te houden. Het gevoel van culturele superioriteit heerst bij de centrumlanden; “onze cultuur is de beste en zo moet het! De rest is achterlijk”  Landen uit andere cultuurgebieden worden op deze wijze belachelijk gemaakt/onderdrukt.

Cultuurgebieden Een gebied dat wordt gekenmerkt door min of meer dezelfde cultuurelementen. De belangrijkste drie cultuurelementen zijn: taal, godsdienst en geschiedenis. Overgangsgebieden tussen cultuurgebieden vormen een bron van spanningen, dit is een voedingsbodem voor fundamentalisten (Clash of Civilizations, Huntington!, zie figuur 1.22) http://geert-hofstede.com/netherlands.html

Cultuurverandering door migratie ►Migratie leidde tot contacten met andere culturen en volkeren. Sommige culturen verdwenen (grotendeels) of er vond acculturatie (ene cultuur neemt elementen uit de andere over) plaats. Op mondiale schaal vallen een aantal migratiepatronen op: Europa kreeg vanaf de jaren vijftig langzaam een positief migratiesaldo; Dit kwam door dekolonisatie + arbeidsmigranten (jaren 60) + gezinsherenigingen + Asielzoekers (jaren 80/90). Noord-Amerika was altijd een immigratiegebied bij uitstek. Latijns-Amerika heeft lang te maken gehad met immigranten uit onder andere Europa.

Afrika is al eeuwenlang een vertrekgebied Afrika is al eeuwenlang een vertrekgebied. Zuid-Afrika is een van de weinige uitzonderingen. Vanuit het Europees deel van de voormalige Sovjet-Unie migreerden Russen richting Azië. In Australië en Nieuw-Zeeland is de Europese culturele invloed uiteraard ook groot. Het zijn eeuwenlang vestigingsgebieden voor Europeanen geweest.

Vestigings- en vertrekgebieden

USA

Voor nu: Paragraaf 1.4: 3 opdrachten uitkiezen