EPIDEMIOLOGIE VAN HART- EN VAATZIEKTEN 2002 Heart and Stroke, Statistical update, American Heart Association Epidemiologie en preventie van coronaire hartziekten, G. De Backer, Gent, 2001 cardio 02-03 #1

A. Inleiding Epidemiologie: zelfstandige wetenschap Epidemiologie berust op gegevens met eigen beperkingen: overlijdingsgetuigschriften cfr. (ICD codes) gegevens over prevalentie, incidentie hospitaalstatistieken kostprijzen voor de behandeling berekeningen over de invaliditeit, inkomstenverlies, verloren werkjaren Sommige items zijn risicofactoren (hypertensie), andere zijn verwikkelingen (myocardinfarct) Verscheidene items zijn onderling verbonden zoals coronaire ziekten, hypertensie en hartfalen en plotse dood cardio 02-03 #1

DALY: verloren levensjaren door vroegtijdige sterfte, door handicap en functioneel verlies Hierbij wordt duidelijk dat de economische weerslag van hartziekten in ontwikkelings- landen een snel toenemend probleem wordt: - snel toenemende prevalentie cfr. levenswijze - DALY die 4 maal hoger ligt cardio 02-03 #1

- diastolisch HARTFALEN - systolisch arteriële hypertensie Plotse dood Hart- en Vaatziekten is een epidemie met wisselende expressie cfr. verouderen van de bevolking arteriële hypertensie - diastolisch HARTFALEN - systolisch Plotse dood atherosclerose cardio 02-03 #1

B. ATHEROSCLEROSIS Voorkomen De aandoening is overal aanwezig waar de voeding vetrijk is en waar de mensen weinig fysieke activiteit ontwikkelen Atherosclerosis tast de grote en middelgrote slagaders aan. Dit komt o.m voor als een verdikking van de intima-media (IMT); de IMT is een intermediair phenotype voor atherosclerose Verder verloop: De slagaders vertonen vernauwingen, met vetcellen gevulde plaques en verkalkingen. De vasomotoriek van deze slagaders is verstoord. De integriteit van de intima wordt aangetast met trombose en opstopping van het vat als gevolg. cardio 02-03 #1

ATHEROSCLEROSE Risicofactoren (I) Niet beïnvloedbare risico’s: familiale voorgeschiedenis genetische voorbeschiktheid leeftijd en geslacht diabetes mellitus cardio 02-03 #1

ATHEROSCLEROSE Risicofactoren (II) Beïnvloedbare risico’s verhoging van de serumlipiden totale cholesterol (>250 mg% of >220 mg%) LDL cholesterol (Tot - (HDL + TG/5) (>130 mg% of 100 mg%) HDL cholesterol (<35 mg% en beschermend effect >60 mg%) Triglyceriden (<200 mg%) roken arteriële hypertensie gebrek aan fysieke activiteit cardio 02-03 #1

ATHEROSCLEROSE Risicofactoren (III) andere risicofactoren: hemostatische factoren homocysteïne circulerende antioxidantia persoonlijkheidstype (trait) en gemoedstoestand type-A persoonlijkheid: leven onder tijdsdruk type-D persoonlijkheid (Johan Denollet) neiging om negatieve ervaringen op te doen gesloten karakter, opkroppen van problemen depressie als risicofactor (Nancy Frasure-Smith) cardio 02-03 #1

Nieuwere risicofactoren Klassieke risicofactoren (zelfs in combinatie) misclassificeren nog veel coronairlijden Nieuwere risicofactoren (onafh v/d klassieke) Genetische factoren (cf tweelingenstudies) Merkers van abnormale thrombusvorming Merkers van vaatwandbeschadiging Merkers van autonome bezenuwing Merkers van inflammatie Socio-economische risicofactoren cardio 02-03 #1

ATHEROSCLEROSE Klinische uitingsvormen coronair ischemische aandoeningen angor pectoris, myocardinfarct, hartfalen arteriële insufficiëntie van de onderste ledematen en claudicatio intermittens, ulceraties, gangreen vernauwingen van de nierslagaders en renovasculaire hypertensie dilataties (aneurismata) van de aorta met dissectie en zelfs ruptuur als gevolg cerebro-vaculaire accidenten (hersentrombose, bloedingen, aneurismata) cardio 02-03 #1

Atherosclerose en arteriosclerose: verwant, maar niet gelijk diffuse verstijving van de slagaders (media) focale plaques en vernauwingen op plaatsen van hoge shear stress (intima) O’Rourke, Hypertension, 1996 cardio 02-03 #1

C. HART- EN VAATZIEKTEN Prevalentie van ziekten in de US In totaal lijdt 1/5 inwoners van de US aan een hart- of vaatziekte of 62 miloen mensen vrij evenredige verdeling man (30 milj) en vrouw (32 milj) 25/65 miljoen zijn ouder dan 65 jaar Hoge bloeddruk 50 miljoen Coronaire ziekten 12.6 miljoen Myocardinfarct 7.5 miljoen Angor pectoris 6.4 miljoen Aangeboren 1 miljoen Hartfalen (CHF) 4.8 miljoen CVA (Stroke) 4.6 miljoen cardio 02-03 #1

Verdeling van de sterfte aan hart- en vaatziekten cardio 02-03 #1

Prevalentie van hart- en vaatziekten geslacht, en leeftijd cardio 02-03 #1

Doodsoorzaken in de US (algemeen) cardio 02-03 #1

De toestand in eigen land cardio 02-03 #1

Verloren potentiële jaren cardio 02-03 #1

Sterfte door hart- en vaatziekten: evolutie van 1900 tot 1999 cardio 02-03 #1

Mortaliteit in België 1955-1989 cardio 02-03 #1

Hart- en vaatziekten in de US Totale cardiovasculaire sterfte

Hart- en vaatziekten in België Regionale verschillen cardio 02-03 #1

Sterfte door hart- en vaatziekten wereldwijd cardio 02-03 #1

Hart- en vaatziekten in Europa Coronaire sterfte cardio 02-03 #1

Evolutie coronaire sterfte over de laatste jaren cardio 02-03 #1

Sterfte door hart- en vaatziekten cardio 02-03 #1

Mogelijke verklaringen voor de veranderde sterftecijfers methodologisch: fouten in diagnose, classificatie van doodsoorzaak, codering van doodsoorzaak reëel: wijzigingen in de leeftijdsopbouw overleving incidentie cardio 02-03 #1

De toestand in eigen land MONICA studie: monitoring van trends en determinanten van cardiovasculaire ziekten de wijziging van de determinanten leggen maar gedeeltelijk de trends uit dit kan gedeeltelijk aan methodologische problemen liggen andere factoren zoals welstand en opleiding lijken een rol te spelen in Gent loopt het Monica project sedert 1983. cardio 02-03 #1

Resultaten van MONICA in België: hartaanvallen in Gent en Charleroi de incidentie van hartaanvallen is ligt hoger in Charleroi dan in Gent nationaal gezien is er een belangrijke daling van de sterfte tussen 1970 en nu er is een trend naar een daling van de incidentie van hartaanvallen in Gent, die niet wordt waargenomen in Charleroi er is een daling van de letaliteit van hartaanvallen zowel in Gent als in Charleroi cardio 02-03 #1

Conflicten tussen evolutie van een risicofactor en ziekte Soms wordt veranderende ziektefreq. NIET weerspiegeld door klassieke risicofactoren CHD in West vs Oost-Europa; divergentie niet verklaard door klassieke risicofactoren MONICA 1983-92; divergente trend in attack rates zonder verklaring met wijziging klassieke risicofactoren Waarom? Invloed van niet-klassieke risicofactoren zoals psycho-sociale?? opleiding, inkomen, werkeloosheid (duidelijke associatie in MONICA) cardio 02-03 #1

D. CORONAIRE STERFTE: Doodsoorzaak nummer 1: 1/5 overlijdens cardio 02-03 #1

De toestand in eigen land cardio 02-03 #1

Acute coronaire syndromen en leeftijd: 80% >65 jaar cardio 02-03 #1

Coronaire ziekte en risicofactoren cardio 02-03 #1

E. Cerebrovasculaire accidenten cardio 02-03 #1

Cerebrovasculaire accidenten en risicofactoren cardio 02-03 #1

Epidemiologie van hartfalen in Europa Prevalentie algemene populatie: 0.4-2% Neemt snel toe met de leeftijd (gemiddelde leeftijd van patient met hartfalen is 74 jaar !!) België: 200.000 patienten Prognose 1 jaars mortaliteit: 10-20% 50% van patienten met HF overlijden binnen de 5 jaar 50% van patienten met ernstig HF overlijden binnen het jaar Leeftijds geadjusteerde mortaliteit lijkt niet te dalen Task Force Report, Eur Heart J 2001;22:1527-1560 cardio 02-03 #1

F. HARTFALEN: Prevalentie cardio 02-03 #1

Hartfalen: toenemende prevalentie in de tijd cardio 02-03 #1

Hartfalen: toenemende hospitalisatie cardio 02-03 #1

Toenemende prevalentie van hartfalen voor een zelfde leeftijdsgroep verandert de prevalentie niet verbeterde behandeling o.m. van hypertensie en disfunctie van het hart anderzijds overleven meer en meer patiënten een akuut myocardinfarct, met toch een zekere beschadiging van het hart als gevolg de toenemende prevalentie is het gevolg van de vergrijzing van de bevolking cardio 02-03 #1

Prevalentie van systolisch (nle Prevalentie van systolisch (nle. EF) en diastolisch (lage EF) hartfalen Vasan and Levy, JACC 1999;33:1948                                                                                                                            cardio 02-03 #1

Prevalence of CHF: Framingham study Vasan, Levy, JACC 1999;33:1948 cardio 02-03 #1

Prevalence of CHF: Framingham study Vasan, Levy, JACC 1999;33:1948 MORTALITY CHF > CHF > No > No EF EF= EF EF= cardio 02-03 #1

Incidence of CHF in the Olmsted County Senni,. Redfield, Circ cardio 02-03 #1

Incidence of CHF in the Olmsted County Senni,. Redfield, Circ cardio 02-03 #1

Epidemiologische gegevens van diastolisch hartfalen oudere mensen relatief meer vrouwen minder coronaire ziekten, minder infarcten meer hypertensie kleine ventrikels met brede wand (LVH) minder bundeltakblok op ECG minder ethyl cardiomyopathie cardio 02-03 #1

H. Risicofactoren Arteriële hypertensie cardio 02-03 #1

Arteriële hypertensie: belang van leeftijd, geslacht en genetische achtergrond cardio 02-03 #1

Prevalentie van hypertensie, genetische achtergrond en socio-economische status cardio 02-03 #1

Hypertensie, hart- en vaatziekten Kannel, Framingham studie Framingham Heart Study - Risk of Cardiovascular Events by Hypertensive Status in Patients Aged 35-64 Years; 36-Year Follow-Up Coronary Disease Stroke Peripheral Artery Disease Cardiac Failure Kannel WB JAMA 1996;275(24):1571-1576. cardio 02-03 #1

Licht verhoogde bloeddruk en cardiovasculaire verwikkelingen Optimal BP < 120/80 mmHg Normal BP < 130/85 mmHg High-nl. BP < 140/90 mmHg Vasan & Levy, NEJM 2001 cardio 02-03 #1

H. Risicofactoren Roken en opleidingsniveau cardio 02-03 #1

Seven countries study Cholesterol en coronaire sterfte cardio 02-03 #1