De Republiek in een tijd van vorstenH4.3 Stadhouder-koning Willem III Karel II was familie van Lodewijk XIV en wilde ook een absolute koning worden Hij had bij zijn terugkeer dat hij de rechten van het parlement zou respecteren Het parlement hield hem kort Geldgebrek en familiebanden brachten hem in het Franse kamp Lodewijk XIV kon die hulp goed gebruiken omdat hij Frankrijks grenzen wilde verleggen naar de Rijn en de Maas Toen Lodewijk dat in 1667 ging doen dwong de Republiek met steun van Engeland en Zweden onder dreiging van een oorlog te stoppen

De Republiek in een tijd van vorstenH4.3 Stadhouder-koning Willem III Na de Tweede Engelse zeeoorlog was in 1667 besloten dat Engeland New York mocht houden De Witt hoopte zo Engeland als bondgenoot te krijgen tegen Frankrijk dat de Zuidelijke Nederlanden was binnengevallen Lodewijk de XIV zwoer wraak op de Republiek omdat hij de verovering van de Zuidelijke Nederlanden moest afbreken Dat lukte want door een verbond met Engeland en Zweden werd Lodewijk XIV gedwongen de oorlog te stoppen

De Republiek in een tijd van vorstenH4.3 Stadhouder-koning Willem III In het Rampjaar 1672 bleek de Witts internationale politiek mislukt Bisschop van Münster Bisschop van Keulen Koning van Frankrijk Lodewijk XIV Franse Vloot Engelse Vloot De Nederlandse vlootvoogd Michiel de Ruyter hield op zee stand tegen een overmacht Maar op land was het verwaarloosde leger kansloos Johan de Witt en zijn mede- standers kregen de schuld Oranjegezinden maakten gebruik van de situatie en maakten Willem III tot stadhouder

De Republiek in een tijd van vorstenH4.3 Stadhouder-koning Willem III Willem III was net als zijn vader een kundig legeraanvoerder Onder zijn leiding hield Holland stand achter de waterlinie Willem III sloot bondgenootschap pen met Oostenrijk, Spanje en Pruisen Mede daardoor kon hij de Fransen in 1674 verjagen Na de oorlog kreeg Willem III veel meer macht dan zijn voorgangers De macht bleef in handen van de staten Zijn levensdoel was het om de veiligheid van het protestantisme en de Republiek veilig te stellen

De Republiek in een tijd van vorstenH4.3 Stadhouder-koning Willem III Willem III voerde verschillende coalitieoorlogen om te voorkomen dat het katholiek Frankrijk overwicht kreeg in Europa Om Engeland aan zijn kant te krijgen trouwde Willem met zijn nicht Mary Stuart de oudste dochter van de troonopvolger van Engeland Toen in 1685 Jacobus II in Engeland aan de macht kwam gingen de alarmbellen af in de Republiek omdat hij een katholiek was Samen met Engelse protestanten maakte Willem III een plan om zijn schoonvader te verjagen

De Republiek in een tijd van vorstenH4.3 Stadhouder-koning Willem III Hij verzamelde een grote invasievloot waarmee hij in november naar Zuid Engeland voer Hij hoefde nauwelijks te vechten en op 18 december 1672 trok het Nederlandse leger Londen binnen In 1689 riep het parlement ‘William and Mary’ uit tot koning en koningin Zij aanvaarden de Bill of Rights waarin de rechten van het parlement waren vastgelegd Door deze Glorious Revolution werd Engeland een parlementaire monarchie De Republiek en Engeland werden in een persoonlijke unie verenigd en konden nu gezamenlijk optrekken tegen de macht van Frankrijk

De Republiek in een tijd van vorstenH4.4 Het einde van de Gouden Eeuw Na het rampjaar werd duidelijk dat de Republiek zijn economische voorsprong verloor De Republiek werd ingehaald door Frankrijke en Engeland  Door mercantilistische maatregelen (bv Acte van Navigatie)  Door loonconcurrentie  Negatieve spiraal  De VOC kon niet concurreren tegen de Engelsen  Hoge belastingen door de vele oorlogen die werden gevoerd  Enorme schulden door oorlogsleningen  De regenten waren zelf de obligatiehouders van de leningen

De Republiek in een tijd van vorstenH4.4 Het einde van de Gouden Eeuw Schoolexamen: Republiek in een tijd van vorsten Vietnam