Werking van het menselijk oog Lichtreceptoren Werking van het menselijk oog

Hoe wordt de lichttoevoer geregeld? Lichttoevoer wordt geregeld door de iris: Pigment in de iris  afschermen van overtollig licht; Iriskringspier en irisstraalspieren regelen grootte van de pupil: pupilreflex. Regeling lichttoevoer Beeldvorming oog Accommodatie lens Afwijkingen accommodatie Oplossingen Albinisme Bouw netvlies Functie pigmentlaag Pupilreflex Functie fotoreceptoren Functie ganglioncellen Stoornis en schade

Hoe gebeurt de beeldvorming in het oog? Beeldvorming gebeurt doorheen een bolle lens. Weg van de lichtstraal: hoornvlies  voorste oogkamer  lens  glasachtig lichaam. Doorzichtige oogdelen hebben verschillende dichtheden  lichtbreking. Lichtstralen convergeren  beeldvorming gele vlek. Regeling lichttoevoer Beeldvorming oog Accommodatie lens Afwijkingen accommodatie Oplossingen Bouw netvlies Voorwerp Beeld Bolle lens Beeldvorming in het oog Functie pigmentlaag Functie fotoreceptoren Functie ganglioncellen Stoornis en schade

Hoe gebeurt accommodatie van de lens? Accommodatie of scherpstelling: scherpstellen van beelden kortbij of veraf. Regeling lichttoevoer Beeldvorming oog Ver kijken Accommodatiespier ontspannen; Lensbandjes trekken aan de lens. Platte lens Accommodatie lens Afwijkingen accommodatie Oplossingen Bouw netvlies Lens wordt platter. Functie pigmentlaag Dichtbij kijken Accommodatiespier samengetrokken; Lensbandjes trekken niet aan de lens; Nabijheidspunt: maximale kromming lens. Bolle lens Functie fotoreceptoren Functie ganglioncellen Stoornis en schade Lens wordt boller.

Welke accommodatieafwijkingen komen voor? Verziendheid: brandpunt valt achter de oogbol. Regeling lichttoevoer Verafgelegen voorwerpen worden scherp gezien; Oogbol is korter of de lens is platter dan normaal of veroudering (ouderdomsverziendheid); Dragen van een bril met positieve (bolle) lenzen. Beeldvorming oog Accommodatie lens Afwijkingen accommodatie Oplossingen Bouw netvlies Functie pigmentlaag Bijziendheid: brandpunt valt voor de oogbol. Functie fotoreceptoren Dichtbijgelegen voorwerpen worden scherp gezien; Oogbol is langer of de lens is boller dan normaal; Dragen van een bril met negatieve (holle) lenzen. Functie ganglioncellen Stoornis en schade

Oplossingen voor accommodatieafwijkingen Brillen: Monofocale lenzen: positieve of negatieve lenzen; Bifocale lenzen: bovenzijde negatief en onderzijde positief; Multifocale lenzen: alle overgangen van ver naar dichtbij kunnen scherp gezien worden. Oogkrasjes op buitenlaag hoornvlies  verhelpen van lichte tot matige bijziendheid. Laserbehandeling  oplossing voor bijziendheid en verziendheid. Regeling lichttoevoer Beeldvorming oog Accommodatie lens Afwijkingen accommodatie Oplossingen Bouw netvlies Functie pigmentlaag Functie fotoreceptoren Functie ganglioncellen Stoornis en schade

Hoe is het netvlies opgebouwd? Laag 1: pigmentcellen. Cellen bevatten pigmentkorrels. Laag 2: lichtgevoelige cellen of fotoreceptoren. 120 miljoen staafjes; 5 miljoen kegeltjes; Gele vlek  alleen kegeltjes; Blinde vlek  geen staafjes of kegeltjes. Laag 3: bipolaire cellen. Zenuwcellen tussen fotoreceptoren en ganglioncellen. Laag 4: ganglioncellen. Zenuwcellen verbonden met de oogzenuw. Regeling lichttoevoer Beeldvorming oog Accommodatie lens Afwijkingen accommodatie Oplossingen Bouw netvlies Functie pigmentlaag Functie fotoreceptoren Functie ganglioncellen Stoornis en schade

Welke functie heeft de pigmentlaag? Pigmentkorrels in de cellen van dit weefsel absorberen al het licht, zodat het niet weerkaatst in de oogbol. Regeling lichttoevoer Beeldvorming oog Nachtdieren hebben een tapetum Accommodatie lens Afwijkingen accommodatie Oplossingen Bouw netvlies Functie pigmentlaag Functie fotoreceptoren Functie ganglioncellen Stoornis en schade

Wat is de functie van staafjes en kegeltjes? Pigment lichtgevoeligheid: rhodopsine; Geen kleuren waarnemen  lage prikkeldrempel; Stoornis: nachtblindheid  verhelpen met vitamine A. Regeling lichttoevoer Beeldvorming oog Accommodatie lens Afwijkingen accommodatie Kegeltjes Pigment lichtgevoeligheid: blauwgevoelige, groengevoelige en roodgevoelige pigment; Kleuren waarnemen  hoge prikkeldrempel; Stoornis: kleurenblindheid  niet verholpen worden Oplossingen Bouw netvlies Functie pigmentlaag Functie fotoreceptoren Fotoreceptoren van het netvlies Functie ganglioncellen Stoornis en schade Kegeltje Staafje

Wat is de functie van de ganglioncellen? Ganglioncellen: ontvangen impuls van bipolaire cellen en geven die door aan de oogzenuw. Regeling lichttoevoer Beeldvorming oog Accommodatie lens Naar oogzenuw Afwijkingen accommodatie Doorsnede netvlies (schematisch) Ganglioncel Oplossingen Bouw netvlies Bipolaire cellen Functie pigmentlaag Functie fotoreceptoren Functie ganglioncellen Stoornis en schade

Wat gebeurt er bij stoornissen en schade? Nachtblindheid: stoornis functie staafjes: Je ziet slecht tot niets bij weinig licht; Tekort aan vitamine A.  Vitamine A innemen. Regeling lichttoevoer Beeldvorming oog Accommodatie lens Kleurenslechtziendheid: stoornis functie kegeltjes: Er is een afwijking bij het waarnemen van kleuren; Erfelijke aandoening die niet verholpen kan worden. Afwijkingen accommodatie Oplossingen Bouw netvlies Functie pigmentlaag Functie fotoreceptoren Functie ganglioncellen Glaucoom: schade aan oogzenuw door hoge oogdruk: Schade aan zenuwvezels  uitval deel gezichtsveld. Oogdruppels, laserbehandeling, operatie kunnen druk verlagen en schade beperken. Stoornis en schade

Iris Pupil Hoeveelheid pigment in de iris bepaalt de kleur van de ogen. Veel pigment  bruine ogen Weinig pigment  blauwe ogen

Iriskringspier: trekt samen bij sterk licht  pupil vernauwt. Irisstraalspieren Iriskringspier Iriskringspier: trekt samen bij sterk licht  pupil vernauwt. Irisstraalspieren: trekken samen bij zwak licht  pupil vergroot. Spieren in de iris

Bij een vernauwde pupil zie je veel scherper bij sterke lichtinval. Vernauwde pupil bij sterk licht Vergrote pupil bij zwak licht De spierwerking (iriskringspier en irisstraalspieren) is een reactie op lichtintensiteit: pupilreflex. Bij een vernauwde pupil zie je veel scherper bij sterke lichtinval.

Albinisme: erfelijke afwijking waarbij pigment ‘melanine’ onvoldoende of helemaal niet voorkomt in de ogen, huid en haar. Iris = doorzichtig  rode ogen. Kunnen moeilijk daglicht verdragen  dragen van zonnebril.

Invallende lichtstralen Bolle lens Brandpunt Invallende lichtstralen Voorwerp Beeld Beeldvorming doorheen een bolle lens Voorwerpsafstand: afstand tussen voorwerp en middelpunt lens. Beeldafstand: afstand tussen middelpunt lens en beeld.  Evenwijdige lichtstralen komen na breking in 1 punt samen (convergeren).  Beeld: verkleind en omgekeerd.

Hoornvlies Voorste oogkamer Gele vlek Ooglens (lens) Glasachtig lichaam Blinde vlek Beeldvorming in het oog

Accommodatiespier is ontspannen;  lensbandjes trekken aan de lens; Straallichaam Accommodatiespier Lens Lensbandjes Ontspannen accommodatiespier Accommodatiespier is ontspannen;  lensbandjes trekken aan de lens;  Lens wordt uitgerekt;  Lens wordt platter en is ingesteld om ver te kijken.

Accommodatiespier is samengetrokken; Straallichaam Accommodatiespier Lens Lensbandjes Samengetrokken accommodatiespier Accommodatiespier is samengetrokken;  lensbandjes trekken niet aan de lens;  Lens wordt niet uitgerekt;  Lens wordt boller en is ingesteld om dichtbij te kijken.

Positieve (bolle) lens Brandpunt Positieve (bolle) lens Brandpunt Verziendheid (schematisch)

Negatieve (holle) lens Brandpunt Negatieve (holle) lens Brandpunt Bijziendheid (schematisch)

Straalsgewijze insnijdingen  centrale gedeelte wordt platter. Krasjes op hoornvlies Oogkrasjes op het hoornvlies Straalsgewijze insnijdingen  centrale gedeelte wordt platter. Hoornvlies wordt platter  licht wordt minder gebroken.

Behandeling bijziendheid: Dun flapje hoornvlies wordt verwijderd; Laserbehandeling van het hoornvlies Behandeling bijziendheid: Dun flapje hoornvlies wordt verwijderd; Laser verdampt een stukje hoornvlies  hoornvlies wordt platter; Flapje wordt er terug opgelegd. Behandeling verziendheid: Dun flapje hoornvlies wordt verwijderd; Laser maakt een cirkelvormige insnijding  hoornvlies wordt boller; Flapje wordt er terug opgelegd.

Laag 3: bipolaire cellen Lichtinval Laag 4: ganglioncellen Laag 3: bipolaire cellen Laag 2: lichtgevoelige cellen  kegeltjes Laag 2: lichtgevoelige cellen  staafjes Laag 1: pigmentcellen Doorsnede netvlies (schematisch)

Blinde vlek Gele vlek Kegeltjes Staafjes Oppervlakte netvlies rechteroog

Staafje Kegeltje Preparaat van fotoreceptoren in het netvlies

Tapetum Mens Kat Pigmentlaag Bij nachtdieren is de pigmentlaag dunner  er moet nog licht op het tapetum invallen. Tapetum  schaarse licht gaat voor een tweede maal doorheen de fotoreceptoren. Kat (nachtdier)

De kringspieren trekken samen als de hoeveelheid invallend licht toeneemt.

Testkaarten voor kleurenslechtziendheid Testkaarten voor kleurenslechtziendheid: getal 57 (links) en getal 74 (rechts). Iemand met kleurenslechtziendheid leest andere getallen.

Stroomrichting van kamervocht in oog (schematisch) In de bloedvaten van het straallichaam wordt continu kamervocht geproduceerd. De bloedvaten van het harde oogvlies nemen kamervocht op. Als hierin een storing voorkomt, stijgt de druk in het oog.