3. Periode 1588-1648 De vestiging van de Republiek

1. Het bestuur in de Republiek is uniek in Europa

Europa: vorsten die streven naar centralisatie Republiek: geen vorst, maar STATENBOND

Staten-Generaal Holland bel’ste, Drenthe niet vertegenwoordigd Buitenlandse politiek, defensie en financiën (OORLOG!) Vetorecht

Gewestelijke Staten Kerkelijk, belastingen en rechtspraak Oosten: adel, Westen: regenten

Landsadvocaat/Raadspensionaris Holland in Staten-Generaal leiden

Stadhouder Verschillend per gewest Vaak familie van Oranje Bevel over de legers in gewesten

2. Conflicten tijdens het Twaalfjarig Bestand 1609-1621

Twaalfjarig Bestand 1585: Val van Antwerpen Daarna overwinningen Maurits WANT: Mislukte aanval Engeland 1588 Oorlog met Frankrijk bel’er (troonopvolging Hendrik III)

Gevolg: Twaalfjarig Bestand 1609-1621 Vrede tussen de landen Spanje komt weer op krachten Republiek verdeeld

Politiek conflict Johan van Oldenbarnevelt en Holland: VOOR Goed voor handel Minder defensie-uitgaven

Prins Maurits – andere gewesten: TEGEN Spanje niet laten recupereren Ware religie vestigen in Zuiden

OOK Staten-Generaal tgo Gewestelijke Staten Deductie: macht bij gewesten MAAR: Maurits voor Staten-Generaal

Religieus conflict Orthodox (+ Maurits) CONTRAREMONSTRANTEN Vrijzinnigen (+ Van Oldenbarnevelt) REMONSTRANTEN

Resultaat? Van Oldenbarnevelt onthoofd Staten-Generaal en Maurits sterker Opnieuw start oorlog Rol raadspensionaris voorbij

3. Na het Bestand versterking van de positie van de stadhouder en de Republiek

Halfbroer Frederik Hendrik neemt het over van Maurits 1625 Bevelhebber ‘Staatse leger’ Staat onder gezag van Staten-Generaal Holland minder sterk wegens verdeeldheid Overwinningen op de Spanjaarden

4. De Republiek wordt erkend als onafhankelijke staat in de internationale politiek

1. Oorlogen Drievoudig Verbond in 1596 Hendrik IV sluit vrede Jacobus I sluit vrede

Dertigjarige oorlog 1618 Katholiek vs protestant Over macht in Europa Wisselende deelnemers Veschillende oorlogszones

Spanje + Duitse katholieken + keizer Frankrijk + Duitse protestanten + Zweden + Denemarken

2. Frankrijk Lodewijk XIII + kardinaal Richelieu Centralisatie ten koste van: Adel Protestanten

1635: bijna een verbond tussen Rep en Frankrijk Verdelen Zuidelijke Nederlanden MAAR: Te veel weerstand

3. Engeland Sterke band: Elizabeth stuurt graaf Leicester Karel I zoekt steun Willem II trouwt met dochter Karel I Mary

Besluit? Aanzien voor Oranjes Republiek erkend Steun bij bondgenoten

5. De Hollandse economie blijft groeien

1. Oorzaken economische groei Weinig concurrentie Frankrijk en Engeland Grotere staten traditioneel economisch beleid Republiek moderniseerde landbouw en handel Eind 17e eeuw wordt achterstand weggewerkt

Nieuwe monetaire instellingen Amsterdamse Wisselbank Amsterdamse Beurs

Grootste handelsvloot Samenwerking kooplieden Amsterdam = stapelmarkt

2. De VOC Waarom opgericht? Minder aanvoer van Portugezen Portugal onder Filips II en dus embargo Grote winsten

Ontstaan uit Compagnieën van Verre 1602: VOC Monopolie om concurrentie te beperken Aandelen te koop Mogen eigen politiek bepalen

Gerechtvaardigd door Hugo de Groot MARE LIBERUM

3. De WIC 1621 Monopolie Driehoekshandel MAAR uiteindelijk vooral kaapvaart

4. Europese mogendheden vestigen handelsneerzettingen en koloniën in Azië en Amerika Verdeling van Azië en Amerika Eerst echter alleen handelsposten! Pas later: zoektocht naar grondstoffen en innemen complete land!