Evolutie Thema 6

De evolutietheorie Evolutie is een proces wat miljarden jaar plaatsvindt. De theorie gaat uit van het volgende proces. (Darwin) veranderingen in genotypen  variatie door mutaties. omstandigheden zijn soms ongunstig (voeding, milieu) hierdoor : natuurlijke selectie. Bij barrière : ontstaan van nieuwe soorten. Dit proces leidt tot het volgende principe: ‘Het best aangepaste organisme heeft de grootste kans om te overleven’.

Evolutietheorie Veranderingen in genotypes bij organismen mutaties geslachtelijke voorplanting

Verschillende soorten door mutaties van een gemeenschappelijke voorouder

Evolutietheorie Natuurlijke selectie  het organisme dat het best in aangepast aan de omgeving heeft de grootste kans om te overleven

Evolutietheorie Kunstmatige selectie  niet selecteren op beste aanpassing, maar om bijvoorbeeld ‘liefheid’ Voorbeeld domesticatie dieren mprobable Pets Foxes bred through generations to be as human-friendly as dogs get a boost from Lyudmila Trut (center) and other staff at the Institute of Cytology and Genetics, in Novosibirsk, Siberia.

Wat is leefbaar , wat is niet leefbaar?

Doelgericht kweken op verschillende eigenschappen

Bewijzen evolutietheorie Door naar het verleden en heden te kijken proberen we evolutie te bewijzen. Verleden Fossielen Aardlagen Heden DNA vergelijking celvergelijking homologie organen embryonale ontwikkeling rudimentaire organen

Fossielen Door fossielen krijgen we tijdbeeld van de ontwikkeling van organismen. oudste fossielen liggen het diepst

Voorbeeld Waar vinden we in de grand canyon (VS) de oudste fossielen?

Fossielen Toegepast op de grand canyon Verschillende aardlagen  verschillende fossielen

Fossielen Verschillende aardlagen verschillende fossielen Kan je deze verklaren? bepalen ouderdom door koolstofdatering

Fossiel Tyrannosaurus

Fossiel Ordovician

Fossielen van missing links?!

Fossielen Fossielen laten zien dat er vele diersoorten op de wereld bestaan hebben. Veel van deze dieren zijn verdwenen en er zijn veel nieuwe diersoorten ontstaan. Door fossielen krijgen we een duidelijk beeld van hoe leven op aarde is geëvolueerd.

De geschiedenis van het leven op aarde 4,6 miljard jaar:ontstaan aarde. 3,8 miljard jaar:ontstaan eenvoudig leven in water 3,3 miljard jaar: ontstaan bacteriën + fotosynthese  zuurstofproductie 1,8 miljard jaar: ontstaan veelcellige organisme. 530 miljoen jaar: veel nieuwe levensvormen in water 500 miljoen jaar: landplanten 450 miljoen jaar: ontstaan landdieren, eerst geleedpotigen, daarna amfibieën en reptielen.

De geschiedenis van het leven op aarde 300 miljoen jaar: veel bossen + insecten 250 miljoen jaar: bloeitijd reptielen (sauriërs) + ontstaan eerste vogels en zoogdieren 65 miljoen jaar: uitsterven sauriërs.  komeet zoogdieren + vogels kwamen tot bloei 1,5 miljoen jaar: ontstaan primitieve mens 150.000 jaar: ontstaan moderne mens: homo sapiens sapiens

Ontstaan leven Oersoep? Experiment Miller; het ontstaan van organisch materiaal  begin leven?

Vanuit 1ste levende bacterieachtige cel Door symbiose  meer complexe cel (eukaryoot) Vanaf eukaryotische cel allemaal zelfde celpatroon, zelfde DNA-code & RNA-code Transcriptie en eiwitsynthese stofwisseling transporteiwitten  meercellige organismen = planten, schimmels en dieren

Ontstaan landdieren ontwikkeling van vinnen naar poten

Ontstaan landdieren Boleophthalmus boddarti

Amfibievis: - ademen via de huid en de keel - leeft in de buurt van water

Longvis -van zwemblaas naar long -van vin naar poot

Overgangsvormen amfibie/ reptiel

Vogelbekdier eierleggend zoodgdier In mei 2008 volledige DNA van een vogelbekdiervrouwtje wereldkundig 80% van de genen gedeeld werden met andere zoogdieren, DNA ook stukken bevatte die kenmerkend zijn voor vogels en reptielen en niet voor zoogdieren. opvallende kenmerken die doen denken aan vogels en reptielen -Het mannetje van het vogelbekdier heeft een soort gifangel aan de achterpoot. Dit lijkt op slangengif (reptieleigenschap). -Het dier legt eieren in een ondergronds hol, net als reptielen. -De eieren komen uit dezelfde lichaamsopening waar ook de geslachtsdelen, de urinebuis en de anus op uitkomen (net als bij vogels en reptielen). -Poten met zwemvliezen die lijken op de poten van watervogels. -Een mond zonder tanden en leerachtige bek die lijkt op snavel van een vogel

Mierenegel eierleggend zoogdier met een “buidel”

buideldieren

Ontstaan eerste vogels Kenmerken van zowel reptielen als vogels

overgangsvormen

Ontstaan eerste zoogdieren

Uitstervings golven 1. ¼ van alle soorten 2. vissen en koraaldieren 3. ½ van soorten vooral insecten 4. reptielen en primitieve zoogdieren 5.vulkanen + meteorietinslag † Dinosauriers 6. door mens 50% in gevarenzone

Evolutie vandaag. Natuurlijke selectie  ontstaan nieuwe soorten DNA vergelijking celvergelijking homologie organen embryonale ontwikkeling rudimentaire organen

Homologie organen Overeenkomst in bouw  verschil in functie

Homologie Overeenkomsten in embryonale ontwikkeling  fout in het biologieboek

Rudimenatire organen organen die in de loop der tijd hun functie hebben verloren. heupbeen heeft oorspronkelijke functie verloren, maar is nog wel aanwezig in organisme

Niet leefbare mutaties

Mogelijke oorzaken: straling, medicijnen, voeding, gifstoffen

Overerving/populatiegenetica Mitochondriaal DNA overerving via de moeder De zaadcel is te klein om mitochondriën mee te nemen bij versmelting met eicel Grote eicel heeft mitochondriën (nodig als energieleverancier) Y-chromosoom overerving door y–chromosoom van vader

Reconstructie ichtystega