College 2: Autosegmentele fonologie eerste uur: beknopte geschiedenis van de fonologie foneem beschreven als bundel distinctieve kenmerken tweede uur: problemen met de representaties (extra: informatie zoeken)

Diachrone taalkunde vs. Synchrone taalkunde 19e eeuw: vooral diachrone taalkunde opstellen van klankwetten voorbeeld MNed. Rijmpaar: lief - schrijf Voorloper synchrone taalkunde: Baudouin de Courtenay (1845-1929) introduceerde foneem (fonologische oppositie) tak - dak

Diachrone taalkunde vs. Synchrone taalkunde Ferdinand de Saussure (1916): Cours de Linguistique Générale introduceerde verschil langue - parole systeem - gebruik (fonologie) (fonetiek)

Structuralisme 1928: Congres in Den Haag Fonologie als wetenschap geïntroduceerd Praagse school: Structuralistische taalkunde Nikolas Trubetzkoy & Roman Jakobson (russen) Van Wijk (nederlander) Sapir; Bloomfield (amerikanen)

Structuralisme bilabial labiodental dental alveolar postalveolar retroflex palatal velar uvular pharyngeal glottal plosive              nasal        trill    tap or flap   fricative                       lateral fricative   approximant (w)      lateral approximant     1947: Kenneth Pike introduceert IPA, maakt nauwkeurige transcripties mogelijk

Structuralisme 1949: Roman Jakobson foneem is niet een ondeelbaar geheel (zoals de ermee corresponderende klank), maar de som van de fonologisch relevante eigenschappen van een klank

Bundle Distinctive Features +son +cons -syl +cor +nas -cont +voice

Generatieve Taalkunde Standaardwerk fonologie: N. Chomsky & M. Halle (1968) The Sound Pattern of English, Harper & Row, New York. (onterechte?) kritiek op structuralisme: taxonomisch Doel: verklaring voor wat het verschijnsel menselijke taal inhoudt Middel: opstellen van generatieve grammatica’s

Generatieve Grammatica’s Grammatica = beschrijving van het taalsysteem van de individuele gebruiker; beschrijving van wat sprekers van een taal (vaak onbewust) van die taal weten Generatief = systeem van expliciete regels

UG (Universele Grammatica) Aanname Generatieve Taalkunde: Grammatica’s zijn gedeeltelijk aangeboren UG is aangeboren gedeelte Mensen ontwikkelen hun taalsysteem op basis van UG plus de leerfase Generatieve Taalkunde wil het aangeboren taalvermogen beschrijven

Hypotheses over mogelijke grammatica’s Probleem: soms kan een beschrijving van een fonologisch proces op verschillende manieren Daarom moeten hypotheses worden opgesteld over mogelijke grammatica’s met als doel het aantal ogenschijnlijk correcte grammatica’s drastisch te reduceren: UG-hypotheses

Voorbeeld UG-hypothese Beknoptheidseis meest beknopte/best generaliserende beschrijving is UG-beschrijving argument: kind maakt generalisaties stade i.p.v. stond loopte i.p.v. liep dus: ‘ n wordt labiaal voor labiaal’ is beter dan ‘n wordt m voor m, n wordt m voor p, n wordt m voor b’

UG-Hypothese Localiteitseis inkoop wel: :] niet :] locaal geformuleerde regel beter dan niet locaal geformuleerde regel

Bundle Distinctive Features +son +cons -syl +cor +nas -cont +voice Wat betreft de representatie aanvankelijk weinig verschil tussen generativisten en structuralisten

Fasen in de Generatieve Fonologie 1968-1975: lineaire fonologie (SPE) de best generaliserende regel is de UG-regel Focus op regelsysteem

Fasen in de Generatieve Fonologie 1968-1975: lineaire fonologie (SPE) de best generaliserende regel is de UG-regel 1975-1993: non-lineaire fonologie Focus op regelsysteem Focus op representaties

Fasen in de Generatieve Fonologie 1968-1975: lineaire fonologie (SPE) de best generaliserende regel is de UG-regel 1975-1993: non-lineaire fonologie 1993-heden: constraint-based phonology; laboratory phonology Focus op regelsysteem Focus op representaties

Lineaire vs. Non-lineaire Fonologie 1968-1975: lineaire fonologie (SPE) eenvoudige representaties; ingewikkelde regels/regelordening 1975-1993: non-lineaire fonologie ingewikkelde representaties; eenvoudige beregeling processen Focus op regelsysteem Focus op representaties

Waarom non-lineaire aanpak? Reden: sommige procesbeschrijvingen voldeden niet aan de gestelde UG-criteria sommige processen waren helemaal niet te beschrijven

Probleem 1: Overlap toontalen: toonhoogteverschillen distinctief Chinees: ma High tone: moeder High rising tone: hennep Falling rising tone: paard High falling tone: feeks vgl. Limburgs strot/straat Ned. dag/dag

Probleem 1: Overlap Beschrijving downdrift in toontalen H L H L H L

Probleem 1: Overlap Beschrijving downdrift in toontalen H  !H / F,L H L H L H L conjunctie verdacht gemiste generalisatie

Probleem 1: Overlap Beschrijving downdrift in toontalen H  !H / F,L Oplossing: F = HL R = LH regel wordt nu: H  !H / L nieuw probleem: 1 segment 2 waardes

Absolute Slicing Hypothesis Feature bundels kennen geen ordening; geen structuur; geen overlap /p/ -son +cons -syl -+cor -nas -cont -voice // +son -cons +syl -cor -nas +cont +voice /n/ +son +cons -syl +cor +nas -cont +voice Affricaten: Zeit, Pferd, Church [delayed release] 2 waardes [continuant]

Bundle Distinctive Features /ts/ -son +cons -syl +cor -contin +contin -voice vgl. [H tone; L tone]

Probleem 2: Localiteit Vocaalharmonie Turks ev + im/um  evim ‘mijn huis’ gul + im/um  gulum ‘mijn roos’ [rond]

Probleem 2: Localiteit Vocaalharmonie Turks ev + im/um  evim ‘mijn huis’ gul + im/um  gulum ‘mijn roos’ Hongaars yl + ynk/unk  ylynk ‘wij zitten’ hoz + ynk/unk  hozunk ‘wij brengen’ [rond] [back]

Probleem 2: Localiteit Vocaalharmonie Turks ev + im/um  evim ‘mijn huis’ gul + im/um  gulum ‘mijn roos’ Hongaars yl + ynk/unk  ylynk ‘wij zitten’ hoz + ynk/unk  hozunk ‘wij brengen’ Igbo oz + oro  ozoro ‘hij deed’ d + oro  dr ‘hij trok’ [rond] [back] [tense]

Vocaalharmonie Kindertaal oma  [ama] Poppy  [pipi]

Probleem 2: Localiteit Vocaalharmonie Turks ev + im/um  evim ‘mijn huis’ gul + im/um  gulum ‘mijn roos’ SPE-regel V  [ rond] / V C + [ rond] regel goed, maar onbevredigend: noemt irrelevante C regel drukt niet het inzicht uit dat C’s voor dit proces irrelevant zijn

Probleem 3: Toonstabiliteit Reduplicatie in Etsako (Luganda): o w a ‘huis’ H L

Probleem 3: Toonstabiliteit Reduplicatie in Etsako (Luganda): o w a o w a + o w a ‘ieders huis’ H L H L H L

Probleem 3: Toonstabiliteit Reduplicatie in Etsako (Luganda): o w a o w a + o w a  o w o w a H L H L H L H H L moet zijn: R

Oplossing Toonstabiliteit Oplossing Goldsmith (1976): toon autonoom feature (uit de bundel losgemaakt) segment o w a o w a [tone] H L H L

Oplossing Toonstabiliteit Oplossing Goldsmith (1976): toon autonoom feature (uit de bundel losgemaakt) segment o w o w a [tone] H L H L

Oplossing Toonstabiliteit Oplossing Goldsmith (1976): toon autonoom feature (uit de bundel losgemaakt) segment o w o w a [tone] H L H L

Oplossing Toonstabiliteit Oplossing Goldsmith (1976): toon autonoom feature (uit de bundel losgemaakt) segment o w a o w a o w o w a [tone] H L H L H L H L 

Autonome features Als [tone] autonoom kan zijn, dan ook [contin] segment ts [continuant] - +

Autonome features Als [contin] autonoom kan zijn, dan ook [nasal] segment b  n [nasal] +

Autonome features Volgende stap: alle features autonoom (Model Sagey) oplossing problemen mbt overlap; localiteit; toonstabiliteit [back] [vel] [cor] [stri] [ant] [lat] [contin] [vce] [son] [spr.gl] [syl] [nas]

Extra Informatie zoeken

Informatie zoeken Internet Algemeen Google: www.google.nl Google scholar http://scholar.google.nl/ http://odur.let.rug.nl/~gilbers/onderwijs/

Informatie zoeken Internet Literatuur WebOPC www.rug.nl - bibliotheek BNTL www.rug.nl - bibliotheek – elektronische bestanden – geesteswetenschappen – BNTL ROA (Rutgers Optimality Archive) http://roa.rutgers.edu/index.php3 Web-SLS (artikelen van studenten) via www.nestor.rug.nl – ww.google.com of www.let.rug.nl/~gilbers/onderwijs/

Informatie zoeken Internet Algemeen http://www.hltcentral.org/page-828.0.shtml Joint European Website for Education in Language and Speech http://cognet.mit.edu/MITECS/Entry/nespor Website MIT-abstracts Taalverwerving Netwerk Eerste Taalverwerving

Informatie zoeken Internet Universiteitsbibliotheek www.ub.rug.nl PICARTA; electronische tijdschriften bekijken via Ebsco (electronic journals) http://www.eur.nl/ub/nederlands/zoeken/digitale_bronnen/handleiding/picarta/

Informatie zoeken Taalverwerving CHILDES/BIB: ter inzage op 1e verdieping UB (ubic J020 002) CHILDES CDROM

Informatie zoeken UB Letterenzaal 4e verdieping Algemene Taalwetenschap links achterin (005-038) Algemeen The Handbook of Linguistics ulet 005D 086 The Handbook of Language Variation and Change ulet 023D 044

Informatie zoeken UB Letterenzaal 4e verdieping Fonologie & Fonetiek (009) The Handbook of Phonological Theory ulet 009D 041 The handbook of Phonetic Science ulet 009D 047

Informatie zoeken UB Letterenzaal 4e verdieping Nederlands fonologie & morfologie (380)

Informatie zoeken UB Letterenzaal 4e verdieping Eerste Taalverwerving (020) The Handbook of Child Language (Ritchie) ulet 020D 027 The Handbook of Child Language (Fletcher) ulet 020D 019

Informatie zoeken UB Tijdschriftenzaal 2e verdieping (verouderde informatie) Eerste Taalverwerving First Language TB 3662 Child Development TB 4483 Taal Studia Linguistica TB 5090 (o.a. first/second language acquisition) Word (journal of the international linguistic association) TB 5197 Language and Speech TB 73

Informatie zoeken UB Tijdschriftenzaal 2e verdieping (verouderde informatie) Fonologie & Fonetiek Phonetica (international journal of phonetic science) TB 4074 verwijzing naar Child Language Update Journal of the International Phonetic Association TB 1501: vooral over klanken, etc.

Informatie zoeken Journals Phonology; Journal of Phonetics; First Language; Journal of Speech and Hearing Research; Journal of Speech and Hearing Disorders; Infant Behaviour and Development; Journal of Child Language; Clinical Linguistics and Phonetics; Journal of Communication Disorders; Child Language Teaching and Therapy; Language; Speech and Hearing Services in Schools

Informatie zoeken Dissertaties, leerboeken kindertaal Fikkert, Levelt, Nouveau, Beers, van der Linde, Taelman, Smith, Dinnsen, Gierut, Barlow, Gillis, Schaerlakens, Frijn en de Haan