Toetsing en evaluatie van theorieën (H.7/8;H.VII/VIII) Hypothetisch Deductieve (HD-)methode afleiden en toetsen van testimplicaties Voorbeelden Einstein-Eddington: ART buiging licht Newell&Simon: physical symbol system hyp a physical symbol system has the necessary and sufficient means for general intelligent action

Toetsing: 4 deductieve relaties tussen hypothese H en evidence E H  E E confirmeert H H  E E falsifieert H (E  H) H  E E disconfirmeert H H  E E verifieert H (E  H)

Deductieve (d-)confirmatie HE, aangevuld met comparatieve principes P.1: als E* plausibeler is dan E dan levert E meer confirmatie op dan E* (als HEE* dan...) P.2: als H en H* beide geconfirmeerd worden door E dan evenveel Conditionele (d-)confirmatie: H&CE Problemen: raven-/grue-paradox; opgelost!? Quantitatieve = probabilistische confirmatie

Separate HD-evaluatie HD-methode toegepast op theorie X afleiden en toetsen van algemene testimplicaties per I: itv individuele testimplicaties, tzt òf falsificatie: ind. tegenvoorbeeld van I, dus van X òf acceptatie van I: algemeen succes van X NB: succes: voorspelling / verklaring, min. afleidbaar Vaak: statistische testimplicaties

Evaluatierapport van X op t Negatief: problemen individuele tegenvoorbeelden ook: algemene tegenvoorbeelden Positief: successen algemene successen ook: individuele successen

Comparatieve HD-evaluatie Def: Y is op t succesvoller dan X geen extra tegenvoorbeelden eerdere successen blijven behouden enig extra succes en/of tv minder CSH: Comparatieve Succes Hypothese: Y blijft tenminste even succesvol als X interessante hypothese, ook als Y al gefalsifieerd is!

Succes Regel (Instrumentalistisch):IRS Als CSH “voldoende” getest is, kies pas dan, voorlopig, de succesvollere theorie Toepassing IRS: empirische vooruitgang CLAIM: IRS, en dus HD-methode, functioneel voor waarheidsbenadering

Algemeen Methodologische Principes 1) Falsifieerbaarheidsprincipe (= confirmeerbaar/toetsbaar) 2) Evaluatieprincipe (=> evaluatierapport ) ihb streven naar vermoedelijke falsificatie (= potentieel sterke confirmatie!) 3) Verbeterprincipe VP (=> empirische vooruitgang) niet: eliminatie-principe EP (Popper?) o.a. mbv idealisatie en concretisering 4) Eenvoudsprincipe

tautologie VP zonder EP (= instrumentalistische methode): functioneel voor - empirische vooruitgang (triv.) - waarheidsbenadering VP met EP, zodra falsificatie (= falsificationistische methode) idem, maar minder efficiënt NB: ‘de waarheid’: de sterkste ware theorie als product van taal en werkelijkheid waar toenemende sterkte * de waarheid onwaar

Dogmatisch gedrag (Kuhn/Lakatos) Programmatisch verbeterprincipe (PVP) streef naar betere theorie met behoud harde kern pas desnoods harde kern aan zoek desnoods ander programma Blijft functioneel voor empirische vooruitgang en waarheidsbenadering Typen dogmatisch gedrag: verantwoord /wetenschappelijk: indien met VP onverantwoord/pseudowet.: indien zonder VP

DICHTERBIJ DE WAARHEID Aannames van een RP: D: domein van fenomenen M: verz. conceptuele mogelijkheden T: verz. nomische mogelijkheden: DE GROTE ONBEKENDE Constructief realisme: T hangt af van D en M (T=M(D)) M T

Interpretatie “theorie X” - X is een deelverz. van M met de sterke claim “X=T” - (on)waar als claim (on)waar - precies één ware theorie, T, de waarheid - of: de sterkste/meest-informatieve ware theorie, itv de zwakke claim “TX” Sterke claim: X-T leeg T-X leeg X X-T T-X T

Definitie: Y is dichterbij de waarheid dan X (a): T-Y is een deelverzameling van T-X (b): Y-T is een deelverzameling van X-T (c): tenminste éénmaal “echte deelverzameling” X 5 6 Y T 8 (a): 2 leeg (b): 6 leeg (c): 4 en/of 5 niet-leeg 3 1 2 4 7

Als Y dichterbij de waarheid is dan X HOOFDSTELLING Als Y dichterbij de waarheid is dan X (waarheidsbenaderinghypothese WBH) Dan is Y altijd tenminste even succesvol als X (comparatieve succeshypothese CSH) Bewijs itv R verz. gerealiseerde mogelijkheden: R deelverz. T S op R gebaseerde sterkste ware wet: T deelverz. S Y X X Y R T S T Premissen WBH & RTS  Conclusie CSH

Gevolg: RS, en dus HD-methode, functioneel voor waarheidsbenadering Als Y succesvoller is dan X kies dan Y, want: Y kan dichterbij de waarheid zijn dan X, hetgeen (WHB) succesvoller (CSH) zou verklaren X kan niet dichterbij de waarheid zijn dan Y, anders zou Y niet succesvoller kunnen zijn dan X als geen van beide, dan specifieke verklaring voor CSH nodig

Conclusies Epistemologisch falsificationistische methode (realistisch, empiristisch, Bayesiaans) niet erg efficiënt voor WB: (on)waarheid vrijwel irrelevant RS+HD functioneel voor WB reviseer Inference to the Best Explanation (IBE)

Methodologisch Kern HD-methode ongewijzigd: streven naar falsificaties blijft geboden zelfs naar vermoedelijke falsificaties falsifieerbaarheid daarvoor noodzakelijk gebruik RS, met of zonder WB-intenties Niet-falsificationistische praktijk goed te rechtvaardigen itv WB standaardverklaringen dus iha misplaatst, maar soms terecht