HOOFDSTUK 12 Repareren van de patronen Therapeutische veranderingen. Creolistiek en Taalverandering Bernadet Gijsbers december 2010

inhoud  Inleiding: taal en patronen  Klankpatronen  Engels  Romaanse talen  Patroonverandering in woorden  Syntactische patronen  Gebruik van oude elementen  Conclusie Repareren van de patronen - 8 december

Inleiding: taal en patronen  Geheugen: oneindig uit te breiden en alle informatie goed gerangschikt en georganiseerd.  Taal: bepaald aantal patronen waarmee oneindige variatie mogelijk is.  Instinct om zichzelf goed te bewaren.  Tuin-metafoor. Repareren van de patronen - 8 december

Tuin-metafoor  Taal als een tuin die bijgehouden dient te worden door tuinders (sprekers).  Sterke versie: problemen aanpakken voor ze er zijn.  Midden versie: problemen aanpakken zodra ze de kop opsteken, zodat ze niet uit de hand lopen.  Zwakke versie: luie tuinder, pakt problemen pas aan als het echt uit de hand loopt. Repareren van de patronen - 8 december

Klankpatronen  Taal heeft neiging nette, gestructureerde patronen te gebruiken.  Iedere taal eigen klanken. Keuze daarvoor niet helemaal vrij.  Symmetrie: klanken gerangschikt in paren.  Stemhebbend/stemloos Repareren van de patronen - 8 december Aitchison 2001: 171

Klankpatronen: Engels  Symmetrie in fricatieven.  Slechts 3 paren, 2 losse klanken.  Veranderingen  Partner voor ʃ  ʒ ʃ ʒ  Verdwijning van h Repareren van de patronen - 8 december Aitchison 2001: 171

Klankpatronen: Engels  ʒ : pleasure, genre, beige. ʒ  Klank kwam op 2 manieren taal binnen.  Pleasure, treasure  geezer. Zer  zyer  ʒ ʒ  Leenwoorden uit het Frans: beige, rouge.  H-klank geen partner  Verdwijning zoals in Cockney. ‘my mother is likewise a very ‘umble person.’ (Humble) I for lootin’ (high-faluting) Repareren van de patronen - 8 december

Klankpatronen: Engels  Front vowels > back vowels  Hoge > Lage Repareren van de patronen - 8 december Aitchison 2001: 173

Klankpatronen: Engels  Veranderingen in positie van de tong bij het produceren van klinkers volgen elkaar op.  Marta’s Vineyard:  Ai + Au Repareren van de patronen - 8 december Aitchison 2001: 174

Klankpatronen: Romaans  Modificeren van klinkers in nieuwe talen.  Allen behouden parallel tussen front & back.  Italiaans en Sardijns Repareren van de patronen - 8 december Aitchison 2001: 175

Klankpatronen: Romaans Repareren van de patronen - 8 december Aitchison 2001: 175

Patroonverandering in woorden  Bewustere veranderingen.  Meervoudsvorming in Engels  Hoofdvorm voor meervoudsvorming = -s  Vroeger verschillende vormen: Cwene – queens Scipu – ships Hundas- dogs Suna – sons  Tegenovergestelde: pease- pea Repareren van de patronen - 8 december

Patroonverandering in woorden  Verleden tijd in Engels.  Sleep en Creep  Analogie  1 vorm per 1 betekenis.  Variatie in vorm moet systematisch en duidelijk zijn. Minimaliseert opacity, maximaliseert transparency. Repareren van de patronen - 8 december Aitchison 2001: 177

Syntactische patronen  Opkuisen vindt ook hier plaats.  Onpersoonlijk voornaamwoord in Engels: it.  It is raining  It seems Matthew is ill.  Vroeger veel meer voorkomend. Object kon voorop geplaatst worden ipv it voor werkwoord.  By fortune hym happund to com to a fayre coutelage.  ‘By chance it happened that he came to a fair courtyard.’ Repareren van de patronen - 8 december

Syntactische patronen  Na het jaar 1000, 2 veranderingen die uiteindelijk het gebruik van onpersoonlijk voornaamwoord aantastte.  Uitgangen aan het eind van zelfstandig naamwoord gingen verloren.  De woordvolgorde SVO steeds meer gebruikt.  Door veelvuldige misinterpretaties werd patroon van onpersoonlijk ww aangepast. Repareren van de patronen - 8 december

Syntactische patronen  Principe 1 vorm, 1 betekenis: Frans.  Ne : negatie element  Ne pas: 2 elementen voor negatie  je ne sais pas  Pas: sterkste negatie element  je sais pas  Negatie vormen in het Frans op terugweg naar ideale vorm:  1 vormelement = 1 betekeniselement.  Syntaxis: geen onnodige variatie en duidelijke constructies. Repareren van de patronen - 8 december

Gebruik van oude elementen  Texas: gebruik van be ipv am, is, are.  Gebruik voor gewone, dagelijkse acties.  Voor 1944 geen be + -ing I be doing those doctors.  Afrikaans: twee geslachtsmarkeringen bij adjectieven.  Mnl + Vrl : -e  Neutraal: geen uitgang  Systeem vervallen, nu –e bij complexe adjectieven. Geheim, openbaar, stadig. Repareren van de patronen - 8 december

Conclusie  Taal altijd aan veranderingen onderhevig.  Simplificatie belangrijke reden voor verandering maar geen maximale simplificatie.  Natuurlijke krachten en systemen zorgen voor kleinere en grotere veranderingen in taal om de patronen zo netjes mogelijk te krijgen en houden.  Eén verandering kan in de loop der tijd voor een nieuwe verandering zorgen. Repareren van de patronen - 8 december