Het stem-tijd continuum Gerrit Bloothooft Peter Pabon Guus de Krom UiL-OTS Universiteit Utrecht

Computer fonetografie: de stem in kaart Automatische bepaling van Grondfrequentie (F0) Geluidsdruk Crestfactor Jitter …. Dag van de Fonetiek 26 januari 2001 Tijd-stem continuum

Fonetogram / dichtheid Gelduisdruk (dB SPL) Sample dichtheid Grondfrequentie (Hz) Dag van de Fonetiek 26 januari 2001 Tijd-stem continuum

Presentatie vs gegevensstroom Beeldscherm presentatie: Per F0-I punt één parameterwaarde ivm technische (real-time) beperkingen Dit is een keuze uit de gegevensdistributie op dat F0-I punt Dag van de Fonetiek 26 januari 2001 Tijd-stem continuum

Nieuwe gegevensopslag Digitaal audiosignaal Compleet spoor van parameter-waarden per periode of per frame Presentatiewaarden Dag van de Fonetiek 26 januari 2001 Tijd-stem continuum

Motieven Hergebruik van opnamen mogelijk Kennis van statistische distributies van parameterwaarden per F0-I punt Kennis van tijdsafhankelijk gedrag van parameters Dag van de Fonetiek 26 januari 2001 Tijd-stem continuum

Statistische distributies Spreiding van akoestische parameters per F0-I punt Type verdeling (normaal, scheef, multimodaal,..) Dag van de Fonetiek 26 januari 2001 Tijd-stem continuum

Real-time opname crest factor Geluidsdruk (dB SPL) Crest factor Grondfrequentie (Hz) Dag van de Fonetiek 26 januari 2001 Tijd-stem continuum

Mediaan van de crest factor Median smoothing of crest factor Mediaan van de crest factor Geluidsdruk (dB SPL) Crest factor Grondfrequentie (Hz) Dag van de Fonetiek 26 januari 2001 Tijd-stem continuum

Vocale registers in het fonetogram borststem ondergrens Falset bovengrens Geluidsdruk (dB SPL) Modaal ondergrens Grondfrequentie (Hz) Dag van de Fonetiek 26 januari 2001 Tijd-stem continuum

Tijdspooronderzoek: registerbreuk modaal-falset Afbeelden van start- en eindpunt van stembreuk in het fonetogram Compleet fonetogram en falsetfonetogram als referentie Dag van de Fonetiek 26 januari 2001 Tijd-stem continuum

modaal  falset /u/  Geluidsdruk (dB SPL) Grondfrequentie (Hz) Dag van de Fonetiek 26 januari 2001 Tijd-stem continuum

falset  modaal /a/  Geluidsdruk (dB SPL) Grondfrequentie (Hz) Dag van de Fonetiek 26 januari 2001 Tijd-stem continuum

Fonetogramvergelijking Herkennen van pathologie, stemklassificatie, etc. Contour van beperkte waarde Verdeling van akoestische parameters binnen het fonetogram gebruiken Dag van de Fonetiek 26 januari 2001 Tijd-stem continuum

Hidden Markov Modellering Fonetogram in F0-I cellen indelen Cel is “woord” Per cel twee parallelle states State kan stemregister voorstellen Per state 3 parameter streams Jitter, crestfactor, relatieve stijgtijd Vrije overgang tussen F0-I cellen Geen “taalmodel” Leidt tot succesvolle fonetogramherkenning Dag van de Fonetiek 26 januari 2001 Tijd-stem continuum

Crestfactor distributies   Dag van de Fonetiek 26 januari 2001 Tijd-stem continuum

Meest onderscheidende states Geluidsdruk (dB SPL) Grondfrequentie (Hz) Dag van de Fonetiek 26 januari 2001 Tijd-stem continuum

Conclusies Nieuwe gegevensopslag in fonetogram biedt uitstekende onderzoeksperspectieven Tijdspooronderzoek kan ons veel leren over dynamische processen in de stemgeving Dag van de Fonetiek 26 januari 2001 Tijd-stem continuum