Derivationele morfologie Yannick Bitane Matthijs Brendel Linda Slegers 22/06/2004

Opbouw Inleiding Adjectieven (Linda) Naamwoorden (Matthijs) Werkwoorden (Yannick) Afsluiting

Zinnen Opbouw dmv typen: Jan pest de hond np (np\s)/np np/n n

Woorden Samengestelde woorden Woordsoort Samenstelling: groenten-boer Afleiding (dmv affixen): schoon-heid Woordsoort schoon  schoon-heid (a  n) zelfstandig  on-zelfstandig (a  a)

Typering voor woorden a, n, v als atomen -heid :: a\n.

Grammaticaal? Syntactische aspecten Semantische aspecten *werken-baar Semantische aspecten *vlucht-ing, *be-groenen Fonologische aspecten lila-achtig, *lila-ig

Adjectieven A  A A  N A  V Prefix on-zelfstandig, over-actief Suffix groen-achtig, muff-ig A  N Zonder affix complex, geheim Suffix schoon-heid, bang-erd A  V Zonder affix rijp-en, dod-en Prefix ont-groen-en, ver-klein-en

Beperkingen super-mooi, *super-metalen zelfstandig-heid, *rechthoekig-heid Relatief Absoluut Fluwelen:  a Niet: a/a

 gebruik (1)

 gebruik (2)

Naamwoorden N  N Suffigering -icus, -er, -ster, -in, -es, -je, -tje, -kje, -pje N  A Suffigering -achtig, -ig, -erig, -lijk, -elijk, -loos, -eloos N  V Prefigering ont-, ver-, be- Suffigering -en, -eren, -ueren, -iseren

Klassen van naamwoorden Persoonsnamen (boer, ober, etc.) npers Stofnamen (melk, zand, glas, etc.) nstof Plaatsnamen (utrecht, parijs, etc.) nloc Verzamelnamen (leger, politie, etc.) nverz Eigennamen (michael, jan-peter, etc.) nnaam Abstracta (liefde, oorlog, rente, etc.) nabstr Overig (fiets, tafel, kat, etc.) n

N  N Suffigering Meeste suffixen in deze categorie zijn niet productief. Beperkt tot uitheemse woorden (-euse, -ice) Semantisch beperkt (-schap, -theek) Lexicaal beperkt (-dom) Soms N-klasse verandering door suffigering  Implementatie: suffix :: bronklasse\doelklasse.

Diminutief suffix (-je, -tje, -etje, -kje, -pje) Wel productief, sterk afhankelijk van N-klasse. Persoonsnamen: + bijna geen uitzonderingen Stofnamen: - enkele uitz. (biertje, chocolaatje) Plaatsnamen: - Verzamelnamen: - enkele uitz. (legertje) Eigennamen: + enkele uitz. (?michaelletje) Abstracta: +/- de meeste niet, enkele wel Overig: + nauwelijks uitz.

Diminutief suffix: Implementatie je :: n\n. je :: nnaam\nnaam. je :: npers\npers. Uitzonderingen: lexicaliseren.

N  A Suffigering -achtig, -ig, -erig, -lijk, -elijk, -loos, -eloos: Grote productiviteit, maar grammaticaliteit sterk afhankelijk van semantiek. Overige suffixen: Beperkt productief, lexicaliseren.

N  V Suffigering -eren Beperkte productiviteit, geen systeem. Lexicaliseren. -en Grote productiviteit. Kan met persoonsnamen, verzamelnamen, stofnamen en overige nouns. Implementatie: en :: npers\v. en :: nverz\v. en :: nstof\v. en :: n\v.

N  V Prefigering Grote productiviteit, geen systematiek. Grammaticaliteit sterk afhankelijk van semantiek. Kan niet met plaatsnamen, eigennamen en abstracta. Implementatie: ont :: v/(n/ensuf). ont :: v/(npers/ensuf). ont :: v/(nverz/ensuf). ont :: v/(nstof/ensuf).

Verba (werkwoorden) V  V V  N V  A Prefix ver-slapen, ont-steken, be-spreken Suffix krab-belen, red-deren V  N Prefix ge-klets Suffix sprek-er, leer-ling, raad-sel, kom-st V  A Suffix lees-baar, verkies-lijk, volg-zaam prat-erig, weiger-achtig

V  A Suffigering -achtig: babbelachtig, geefachtig, hebachtig, klaagachtig, regenachtig, schrijfachtig, schrikachtig, vergeetachtig, weigerachtig; -erig: bijterig, kletserig, opruimerig, schreeuwerig, slaperig, zeurderig, plakkerig, (stam eindigt op -el of -er) -ig: huiverig, *huivererig; kwetterig, *kwettererig; duizelig, *duizelerig; stuntelig, *stuntelerig

V  N Suffigering -erij: draverij, knoeierij, pocherij, poetserij, (krom)praterij, vleierij; (grondwoord eindigt op -el of -en (sjwa)) -arij: babbelarij, huichelarij, goochelarij, keuvelarij, rekenarij; (grondwoord eindigt op -eren) -atie: confrontatie, evacuatie, felicitatie, misinterpretatie, presentatie; ((bab(b) º el)en) Implementatie: babbel :: vel. arij :: vel\n. (present º eren) Implementatie: presenteren :: veren. arij :: veren\n.

V  V Prefigering

Referenties De elektronische ANS: http://oase.uci.kun.nl/~ans/ Morfologie - De woordstructuur van het Nederlands. Booij, G. en Van Santen, A. Amsterdam University Press, 1998.