Herkennen van verbindingsklasse 5de jaar Natuurwetenschappen Wist je dat ... Deze taak als doel heeft jullie wegwijs te maken in het herkennen van organische stofklassen - jullie meer uitleg vinden op de volgende pagina - jullie daar geraken door op de pijl hieronder te drukken

Veel succes, breng de machine op gang en laat de wieltjes draaien! Het is de bedoeling dat jullie de volgende opdrachten proberen op te lossen. Er wordt een vraag gesteld en jullie hebben steeds de keuze uit 3 mogelijke antwoorden, te vinden in de tandwielen onderaan. Klik het tandwiel aan waarop volgens jullie het juiste antwoord staat. Is het antwoord inderdaad juist, dan start de machine en beginnen de tandwielen te draaien. Is het antwoord fout, dan blokkeert de machine en zullen er geen tandwielen draaien. Bij een fout antwoord dien je aandachtig de uitleg en/of tips te lezen en ga je nadien door middel van de pijl terug naar de vraag. Daar probeer je ditmaal juist te antwoorden. Heb je al de vragen van een opdracht juist opgelost dan rolt uit de machine een geel papier met ‘wist je datjes’ en kan je overgaan naar de volgende opdracht. Veel succes, breng de machine op gang en laat de wieltjes draaien!

Wat is de structuurformule van de verbinding voorgesteld door de rode lijnen?

Wat is de juiste naam van deze verbinding? propeen propyn propaan

Fout, want elk streepje telt voor één C-C binding; bij deze formule zien we drie C-C bindingen dus de schematische voorstelling zou zijn:

Fout, want elk streepje telt voor één C-C binding; bij deze verbinding zien we maar één C-C bindingen dus de schematische voorstelling zou zijn:

pentaan propaan propaan Geef aan om welk soort koolwaterstofverbinding (KWS) het hier gaat. Alifatisch verzadigd KWS Onverzadigd KWS alicyclisch verzadidgd KWS pentaan propaan

propeen Dit is een foute naam; de uitgang –een wijst op een dubbele binding in het molecule, propeen is de naam van een alkeen. propyn propaan propyn

propyn Dit is een foute naam; de uitgang –yn wijst op een drievoudige binding in het molecule, propyn is de naam van een alkyn. propeen propaan

propaan Alifatisch verzadigd KWS Wist je dat ... benzine bestaat uit een mengsel van alkanen - de getallen 95 en 98 bij superbenzine octaangetallen worden genoemd - deze niet slaan op de hoeveelheid octaan die in de benzine aanwezig is - deze getallen de klopvastheid van de motor aanduiden - de klopvastheid van de motor wordt verhoogd door het toevoegen van de volgende stof:

propaan Onverzadigd KWS Fout, bij onverzadigde KWS is er een dubbele binding aanwezig in het molecule. Alifatisch verzadigd KWS alicyclisch verzadidgd KWS

propaan alicyclisch verzadidgd KWS Deze verbinding behoort inderdaad tot de verzadigde KWS omdat het alleen maar enkelvoudige bindingen bevat, maar het is geen cyclische verbinding. Alifatisch verzadigd KWS Onverzadigd KWS

Geef de schematische voorstelling van dit molecule.

Tot welke stofklasse behoort deze verbinding? alcohol ester ether

Elk streepje staat voor één C-C binding Elk streepje staat voor één C-C binding. De gekozen schematische voorstelling verwijst naar volgende verbinding:

Elk streepje staat voor één C-C binding, hier zou het dus gaan om de volgende verbinding:

ether Wist je dat ... ether in de volksmond wordt gebruikt om di-ethylether aan te duiden - dit vroeger werd gebruikt als verdovings-middel – dit tegenwoordig wordt gebruikt om pleisterlijm te verwijderen - daartoe ook dissolvant wordt gebruikt - dissolvant ook wordt gebruikt om nagellak te verwijderen - dit het model is van een dissolvant-verbinding:

alcohol Deze verbinding is geen alcohol de algemene formule voor een alcohol is: R-OH ether ester

Deze verbinding is geen ester de algemene formule voor een ester is: alcohol ether

Duid de schematische voorstelling van dit molecule aan. kleurcode: rood: zuurstof zwart: koolstof wit: waterstof

Welke brutoformule hoort bij deze verbinding? C4H8O C5H10O C3H6O

Fout, want elk streepje telt voor één C-C binding, de vereenvoudigde structuurformule van deze verbinding zou zijn:

Fout, want elk streepje telt voor één C-C binding, de vereenvoudigde structuurformule van deze verbinding zou zijn:

Tot welke stofklasse behoort deze verbinding? C3H6O Tot welke stofklasse behoort deze verbinding? carbon-zuur aldehyde keton

C4H8O Fout, TIP: kijk naar het algemene model van de verbinding en tel het aantal H-, C- en O–atomen C5H10O C3H6O

C5H10O Fout, TIP: kijk naar het algemene model van de verbinding en tel het aantal H-, C- en O–atomen C4H8O C3H6O

C3H6O keton Wist je dat ... Dit keton aceton wordt genoemd – dit naast glucose een brandstof is voor de hersenen - dit als enige brandstof kan worden aangemaakt in het menselijk lichaam uit vetten – het molecule hieronder een voorstelling is van een vet of lipide:

C3H6O carbon-zuur Deze verbinding is geen carbonzuur; een carbonzuur heeft als functionele groep: keton aldehyde

C3H6O aldehyde Deze verbinding is geen aldehyde; een aldehyde heeft als functionele groep: Carbon-zuur keton

Welk van de volgende stofklasse vind je terug in het lipide? carbon-zuur ester keton

ester ester Lipide Als we kijken naar de drie lange ketens: om welke koolwaterstoffen gaat het hier? Alifatisch verzadigde KWS Onverzadigde + verzadigde KWS Onverzadigde KWS

Carbon-zuur Lipide Lipide Fout: voor een carbonzuur zou je de volgende functionele groep moeten terugvinden: ester keton

keton keton Lipide Lipide Fout: voor een keton zou je de volgende functionele groep moeten terugvinden: Carbon-zuur ester

2 3 1 Lipide Lipide Welke keten is een verzadigd KWS? ester Onverzadigde + verzadigde KWS ester Lipide Lipide 1 Welke keten is een verzadigd KWS? 2 3 2 3 1

Onverzadigde KWS ester Lipide Lipide Er zijn inderdaad onverzadigde KWS-ketens aanwezig, maar de drie ketens zijn niet allemaal onverzadigd. Een onverzadigd KWS is een keten die een dubbele binding bezit. Onverzadigde + verzadigde KWS Alifatisch verzadidgde KWS

Alifatisch verzadidgde KWS ester Lipide Lipide Er is inderdaad een verzadigde KWS-keten aanwezig, maar de drie ketens zijn niet allemaal verzadigd. Een verzadigd KWS is een keten die alleen enkelvoudige C-C bindingen bezit. Onverzadigde + verzadigde KWS Onverzadigde KWS

3 Wist je dat ... Lipide Lipide ester Onverzadigde + verzadigde KWS 3 ester Lipide Lipide Wist je dat ... naast deze chemische verbindingen er ook nog vele andere in het menselijk lichaam voorkomen - eiwitten die in het lichaam voorkomen aminozuren bevatten

Onverzadigde + verzadigde KWS 1 ester Lipide Lipide Deze keten is geen verzadigd KWS omdat het 2 keer een dubbele binding bevat. 2 3

Onverzadigde + verzadigde KWS 2 ester Lipide Lipide Deze keten is geen verzadigd KWS omdat het 1 keer een dubbele binding bevat. 3 1

Amino- zuur Als je weet dat een aminozuur een amine- en een carbonzuurfunctie bevat, welk van de onderstaande algemene formules is dan die van een aminozuur?

Welk van de volgende verbindingen is een aminozuur?

amide + carbon- zuur Amino- zuur Fout want deze verbinding bezit een aldehydefunctie (-CHO) ipv een carbonzuurfunctie (-COOH)

Amino- zuur Amino- zuur Fout want deze verbinding bezit een amidefunctie (-CONH2) ipv een aminefunctie (-NH2)

Amino- zuur Wist je dat ... Aminozuren ook voorkomen in bier en zorgen voor een goede of slechte schuimvorming – er ook alcohol in bier zit – er verschillende alcoholen bestaan – je nu kan ontdekken welk alcohol er in bier zit

Amino- zuur Deze verbinding bezit wel degelijk een aminefunctie (-NH2) maar bevat geen carbonzuurfunctie, we vinden hier een ketonfunctie terug (-CO-)

Amino- zuur We vinden in deze verbinding een carbonzuurfunctie terug, maar geen aminefunctie, het gaat hier om een amidefunctie (-CONH2).

Wat is de brutoformule van de verbinding voorgesteld in de figuur? kleurcode: rood: zuurstof zwart: grijs wit: blauw C2H5OH CH3CHO CH3OH

C2H5OH Wat is de juiste naam van deze verbinding? ethoxy- ethaan ethanal ethanol

CH3CHO Fout, elk grijs bolletje stelt een koolstofatoom voor, elk blauw bolletje stelt een waterstofatoom voor en het rode bolletje stelt een zuurstofatoom voor. C2H5OH CH3OH

CH3OH Fout, elk grijs bolletje stelt een koolstofatoom voor, elk blauw bolletje stelt een waterstofatoom voor en het rode bolletje stelt een zuurstofatoom voor. C2H5OH CH3CHO

ethanol C2H5OH Hoeveel dubbele bindingen bevat ethanol? 1 2 pentaan

ethanal C2H5OH Fout, de uitgang –al duidt op de aanwezigheid van de functionele groep –CHO, met een dubbele binding (tussen welke atomen?). Ethanal is een aldehyde. ethoxy- ethaan propyn ethanol

ethoxy- ethaan C2H5OH Fout, de –oxy- in de naam duidt op de aanwezighed van de groep R-O-R’. Ethoxyethaan is een ether waarbij R en R’ beide overeenkomen met -CH3CH2. ethanal ethanol

C2H5OH Wist je dat ... ethanol C2H5OH Wist je dat ... ethanol door een chemische reactie met zuurstofgas kan omzetten in azijnzuur – azijn uit de keukenkast een oplossing is van 7 % azijnzuur in water –in laboratoria azijnzuur wordt gebruikt in pure vorm (100 %)

ethanol 1 C2H5OH Fout, alcoholen zoals ethanol zijn lineaire, verzadigde verbindingen. 2

ethanol 2 C2H5OH Fout, alcoholen zoals ethanol zijn lineaire, verzadigde verbindingen. 1

Wat is de wetenschappelijke naam van deze stof? azijn-zuur Wat is de wetenschappelijke naam van deze stof? methaan-zuur methyl-ethanoaat ethaan-zuur

Wat is de structuurformule van ethaanzuur? azijn-zuur Wat is de structuurformule van ethaanzuur?

methyl-ethanoaat azijn-zuur Fout, methylethanoaat is een ester terwijl azijnzuur een carbonzuur is. methaan-zuur ethaan-zuur

methaan-zuur azijn-zuur Fout. Net zoals azijnzuur is methaanzuur wel een carbonzuur, maar de gebruiksnaam of triviale naam van methaanzuur is mierenzuur en niet azijnzuur. methyl-ethanoaat ethaan-zuur

ethaan-zuur azijn-zuur Het gevaarsymbool dat op een fles azijnzuur staat afgebeeld zie je hier: Wat is de betekenis ervan? O Oxiderend C Corrosief Xn Schadelijk pentaan

ethaan-zuur azijn-zuur Fout, dit is de structuur-formule van ethanol, zoals reeds eerder besproken.

ethaan-zuur azijn-zuur Fout, dit is de structuurformule van ethanal (triviale naam: aceetaldehyde).

Wist je dat ... ethaan-zuur azijn-zuur C Corrosief ethaan-zuur azijn-zuur Wist je dat ... chemische elementen juist moeten worden geëtiketteerd – deze etiketten voorzien moeten zijn van de juiste gevaarsymbolen - twee gevaarsymbolen heeft

Het gevarensymbool voor oxiderende stoffen is: ethaan-zuur azijn-zuur Het gevarensymbool voor oxiderende stoffen is: C Corrosief Xn Schadelijk

Xn Schadelijk ethaan-zuur azijn-zuur Het symbool dat schadelijke stoffen aanduidt wordt als volgt weergegeven: O Oxiderend C Corrosief

Tot welke stofklasse behoort de verbinding die voorgesteld wordt in de figuur? halogen-iden aminen alkanen

Koolstof-jood-methaan halogen-iden Wat is de wetenschappelijke naam van deze verbinding? Koolstof-jood-methaan Chloor-ethaan Chloor-methaan

amide + carbon- zuur Amino- zuur alkanen Amino- zuur Fout, alkanen bestaan enkel uit de elementen C en H terwijl de verbinding uit het figuurtje nog een derde element bevat, namelijk Cl. halogen-iden aminen

Fout, deze verbinding bezit geen aminefunctie (-NH2) aminen Amino- zuur Fout, deze verbinding bezit geen aminefunctie (-NH2) halogen-iden alkanen

Wist je dat ... Chloor-methaan halogen-iden je de laatste vraag goed beantwoord hebt – je hiermee het einde van de opdracht bereikt hebt – je de wieltjes goed doen draaien hebt. Proficiat!

Koolstof-jood-methaan halogen-iden Fout, de stof “koolstof-jood-methaan” bestaat helemaal niet. (Waarom?) TIP: de “Cl” in de figuur duidt op één element, niet op twee. Chloor-ethaan Chloor-methaan

Koolstof-jood-methaan Chloor-ethaan halogen-iden Fout. TIP: Wat zijn de brutoformules van methaan en ethaan? Vergelijk deze met de stof in het figuurtje. Koolstof-jood-methaan Chloor-methaan