Huishoudelijk werk 1. Definities 2. Basiskeuzen 3. De industriële revolutie in het huishouden 4. Rondvraag in de klas: verdeling van huishoudelijke taken 5. TOR-tijdsbestedingsonderzoek: formele arbeid en huishoudelijk werk

1. Definities Huishouden: (1) onder hetzelfde dak wonen; (2) met elkaar in reciproke relatie staan. Huishoudelijk werk: In brede zin: het huishouden beheren. Maar het takenpakket is historisch variërend. Vele taken kunnen worden uitbesteed. In beperkte hedendaagse zin: dagelijkse taken (maaltijden bereiden, schoonmaken, kleding verzorgen) onregelmatige taken (klussen, tuinieren, organisatie). Daarnaast: kinderverzorging en -opvoeding

2. Basiskeuzen Basiskeuzen in de uitwisselingen met de omgeving: intensiteit van de uitwisselingen: doen of laten doen (externaliseren, uitbesteden); aard van de uitwisselingen: reciproke relaties, marktrelaties, redistributie; al dan niet kapitaalintensieve goederen aankopen en gebruiken.

2. Basiskeuzen: (1) intensiteit van de uitwisselingen Meer laten doen: kleding, bereid voedsel kopen; crèches, opvangouders; extreme vorm: leven in een hotel, serviceflat. Meer zelf doen: self-banking; te assembleren meubels; self-service, consument is magazijnarbeider in supermarkt; gebruik van kapitaalintensieve goederen.

2. Basiskeuzen: (2) aard van de uitwisselingen reciproke relaties: b.v. buurtnetwerk, beroep doen op familie b.v. LETS (local exchange trade system) marktrelaties (commodificatie) alle goederen en diensten die aan marktprijzen worden gekocht redistributie: tussenkomst van de overheden. B.v. bejaardenzorg, kinderopvang, dienstencheques

2. Basiskeuzen: (3) kapitaalintensieve goederen al dan niet kapitaalintensieve goederen aankopen/gebruiken

3. De industriële revolutie in het huishouden (#1) momentum: jaren 1920-40 domeinen: energievoorziening, consumptiegoederen, kapitaalgoederen idee van het “rationele” huishouden (cross over van nijverheid: ergonomie, arbeidsprocessen) belang van reclame: idee van meer vrije tijd, vooral voor vrouwen

3. De industriële revolutie in het huishouden (#2) paradox: “meer werk voor moeder” (R.S. Cowan), want: minder huishoudelijke hulp; kleinere huishoudens (minder arbeidsverdeling); hogere productiestandaarden qua hygiëne en kinderopvoeding.

4. Rondvraag in de klas: verdeling van huishoudelijke taken Aangenomen dat je met je partner samenwoont en jullie het werk verdelen, in welke volgorde zou je onderstaande taken aan je partner overlaten? 1=taak die je het eerst/meest zou overlaten; 7=taak die je het laatst/minst zou overlaten. (a) maaltijden bereiden, (b) schoonmaken, (c) boodschappen doen, (d) kleding en linnen verzorgen, (e) klussen uitvoeren, (f) tuinieren, (g) organiseren, administreren, vervoeren.

5. Tijdsbestedingsonderzoek Joeri Minnen Vakgroep SOCI/TOR Joeri.Minnen@vub.ac.be 02/629.39.49

Voorstelling tijdsbestedingsonderzoek Formele arbeid en huishoudelijke werk

Data - TOR’99 TOR’99 (16 – 75 jaar) en TOR’04 (18 – 75 jaar) Tijdsbesteding aan de hand van 7-dagenregistratie + 2 vragenlijsten Continue registratie TOR’88 (3 dagen / 21 – 40 jaar)

Tijdsbudget onderzoek Data - TOR’99 Tijdsbudget onderzoek Het meten van gedragingen Dagboekjes Voordelen t.o.v. survey onderzoek

Data - TOR’99 – TOR’04 TOR’99 TOR’04 Formele arbeid 20:49 20:43 Huishoudelijk werk 19:32 18:52 Kinderzorg 2:27 2:32 Persoonlijke verzorging 15:39 15:33 Slapen, rusten, vrijen 61:15 61:08 Opleiding 2:39 2:33 Sociale participatie 9:05 10:16 Vrije tijd 26:53 27:24 Wachten 0:11 Onderweg 7:03 7:19 Overige 2:21 1:23 TOTAAL 168 uur

Formele Arbeid en Huishoudelijk werk

Gender issues Mannen en vrouwen hebben een verschillende tijdsbesteding Op basis van de tijd besteed aan 11 hoofdrubrieken kunnen we het geslacht van de respondent voorspellen in meer dan 80% van de gevallen Tijdsbesteding is GENDERSPECIFIEK

Gender issues TOR’99 TOR’04 Man Vrouw Formele arbeid 26:10 15:22 25:11 16:12 Huishoudelijk werk 13:27 25:44 13:56 23:53 Kinderzorg 1:17 3:39 1:26 Persoonlijke verzorging 15:20 15:58 14:53 16:13 Slapen, rusten, vrijen 60:21 62:11 61:56 Opleiding 2:30 2:48 2:39 2:27 Sociale participatie 8:32 9:40 10:12 10:21 Vrije tijd 30:17 23:24 30:11 24:34 Wachten 0:11 Onderweg 7:37 6:28 7:33 7:06 Overige 2:12 2:31 1:23 1:22 TOTAAL 168 uur

Gender issues 18-75 jaar FArbeid HHwerk Kinderz. Totaal Voltijds werkende man TOR’99 42:30 12:31 2:08 57:09 TOR’04 43:25 11:47 2:22 57:34 Deeltijds werkende man 36:23 10:08 1:01 47:32 33:36 14:33 1:59 50:08 Niet werkende man 3:33 16:59 1:04 21:36 2:03 19:12 0:49 22:04 Voltijds werkende vrouw 37:52 18:53 3:37 60:22 38:43 18:09 4:02 60:54 Deeltijds werkende vrouw 23:04 28:17 5:30 56:51 26:04 24:42 5:45 56:31 Niet werkende vrouw 1:51 30:04 4:48 36:43 1:12 28:27 4:06 33:45 Incl. verplaatsingen

Gender issues Traditionele rollenpatronen blijven Werklast voltijdsen: verschil van +- 3u30’ Verschil loonarbeid vrs HHwerk + kinderzorg Deeltijds/niet-werkenden vrs voltijds werkenden Mannen/vrouwen HHwerk + opvoeding Drukke leeftijd?

Gender issues 21-40 jaar FArbeid HHwerk Kinderz. Totaal Voltijds werkende man TOR’88 42:16 12:18 1:58 56:32 TOR’99 42:20 11:09 3:05 56:34 TOR’04 44:48 10:34 3:25 58:48 werkende vrouw 34:58 20:02 2:22 57:22 38:19 17:11 4:43 60:15 37:23 16:34 5:59 59:57 Deeltijds werkende vrouw 27:55 19:51 5:15 53:01 23:02 26:00 7:57 57:00 28:16 21:09 9:18 58:43 Incl. verplaatsingen

Gender issues Aanpassingsstrategieën in combinatie werk en gezin Verschil in werklast tussen mannen en vrouwen is in vergelijking met 1988 toegenomen Werklast voltijds en deeltijds werkende vrouwen is toegenomen sinds 1988 Voor deeltijdsen blijft het toenemen

Gender issues Voltijds werkenden vrouwen meer gericht op buitenhuis werk, deeltijdsen het omgekeerde Reden: voltijdse baan minder goed te combineren met zware gezinslast (21 tot 40 jaar -> jonge kinderen, zware financiële lasten) Voltijds werkende mannen in 2004 meer loonarbeid (~wet van de sterksten – geschoolden)

Gender issues

Gender issues

Gender issues Cumulatieve percentages Deeltijdsen even actief als voltijds werkende vrouwen (ma-vr) Ritme van de totale werklast loopt opvallend parallel Wel andere invulling!!

Gender issues Deeltijds werkende vrouwen Naast loonarbeid, ook overdag en ’s avonds veel huishoudelijke arbeid ’s Morgens en ’s avonds kinderzorg en opvoeding

Gender issues Voltijds werkende vrouwen Aandeel huishoudelijk werk en kinderzorg aanzienlijk minder ’s Avonds wel tijd voor huishouden en kinderen

Gender issues Deeltijds is nieuwe buffer in het huishouden Vroeger waren dit de huisvrouwen in het kostwinnersmodel nu 2-VERDIENERSSAMENLEVING

Gender issues 2-verdieners hebben een hoger werkbelasting Tijdsdruk en stress gaan hand in hand met combinatie arbeid en andere huishoudelijke taken Vrouwen combineren het meest Vrouwen geen dubbele week maar WEL dubbele verantwoordelijkheid