Jeroen van Breda Vriesman Stelsel in transitie Jeroen van Breda Vriesman

Hoeveel meters gemaakt, hoeveel te gaan? Stelsel in transitie Hoeveel meters gemaakt, hoeveel te gaan? 2

Langer leven & vergrijzing Pensioenvermogen / premie Lage rente Uitdagingen te over Langer leven & vergrijzing Pensioenvermogen / premie Lage rente Eenvoud en kosten Verdeling geaccepteerd? Solidariteit houdbaar? Samen of individueel? ... 3

Hoeveel meters gemaakt?    4

Verdeling (1): jong – oud via doorsneepremie  Verdeling (1): jong – oud via doorsneepremie bron: Boon-Bovenberg, Netspar NEA-paper 36 ‘Relict uit verleden’; ‘olifant in de kamer’ (Frijns) Stiekeme omslagfinanciering (jong  oud) Systeemrisico bij vergrijzing Tot nu toe: taboe 5

Probleem groter door veranderingen arbeidsmarkt Minder vaste banen, vooral jongeren bron: CBS (2012) 6

Verdeling (2): helderheid eigendom  Verdeling (2): helderheid eigendom Afgebakend eigendom  solidaire buffers Buffers voor intergenerationele verdeling schokken Acceptatie neemt af: verdeelregels ex ante ontbreken; legitimiteit sociale partners Overheid verdeelt ook Noodzaak heldere eigendomsrechten Risico meer bij deelnemer/verzekerde Dynamiek arbeidsmarkt, diversiteit levenslooppaden 7

Verdeling (3): laag – hoog opgeleid  Verdeling (3): laag – hoog opgeleid Grote waardeoverdracht laag hoog opgeleid (kort  lang leven) in 2e pijler Wel gecompenseerd in AOW: hoger opgeleiden meer premie (Bonenkamp e.a. 2011) Overdrachten per saldo: hoog  laag opgeleid mannen  vrouwen Probleem: herverdeling 2e pijler verdraagt zich slecht met ‘uitgesteld loon’ ? 8

Eenvoud (1): markt en regels  Eenvoud (1): markt en regels Ooit: uitvoering pensioenfonds of verzekeraar? Nu: pensioenfonds verzekeraar bank ppi multi-opf api buitenland LAM, RAM, FTK1, FTK2, FTK1+, Solvency II ... etc. 9

Eenvoud (2): uitvoeringskosten  Eenvoud (2): uitvoeringskosten Pensioenfonds potentiële winnaar kosten pensioenbeheer Gemiddeld €125 per deelnemer = 3,5% van premie Grote spreiding ABP-PFZW €84, rest gemiddeld €155 Fondsen 1.000-10.000 deelnemers: van €84 tot €1.061 Vermogensbeheer Gemiddeld 0,53% van vermogen Spreiding tussen 0,03% en 1,18% Sommige mensen komen (veel) te kort bron data: Lane Clark & Peacock, oktober 2013 10

Keuzevrijheid (1): verplichtstelling  Keuzevrijheid (1): verplichtstelling Consensus kleine verplichtstelling Wel valt te twisten over optimale omvang 2e pijler Macro-economische effecten sparen Liquiditeit groter probleem dan solvabiliteit Grote verplichtstelling? Marktprikkels Met behoud voordelen collectiviteit Rol sociale partners / werkgever 11

Keuzevrijheid (2): rendement  zekerheid  Keuzevrijheid (2): rendement  zekerheid Meer risico bij klant  meer keuzevrijheid Kunnen kiezen = kunnen sturen Mijlpaal: mijnpensioenoverzicht.nl Alle aanbieders werken aan stuurmiddelen klant Mogelijkheid herverzekeren Risico’s afdekken moet mogelijk blijven 12

Flexibiliteit: pensioen en ander vermogen  Flexibiliteit: pensioen en ander vermogen Bijvoorbeeld: pensioen  woningvermogen Uit opgebouwde aanspraak Uit premieruimte Woning = pensioen in natura Toenemend belang ouderen: drempel intramurale zorg omhoog huren stijgen sneller dan pensioeninkomen + Mogelijkheid verzilvering 13

Opgeteld: hoeveel meters gemaakt?  Doorsneepremie Eigendomsrechten Verdeling laag-hoog opgeleid Eenvoud Keuzevrijheid – verplichtststelling Uitruil rendement en zekerheid Flexibiliteit vermogen       14

Meest systeemkritische hefbomen? Verdeling jong – oud Doorsneepremie Spelregels verdeling schokken Eigendom aanspraken Keuzevrijheid en flexibiliteit ( eenvoud) Met behoud voordelen collectiviteit Verdere discussie over toekomst stelsel onvermijdelijk 15

Dus: agendapunten Vereenvoudiging Actuarieel faire premie / degressieve opbouw Helder eigendom Incl. marktconsistente waardering en toewijzing buffers Meer eigen risico = meer keuzevrijheid Zekerheid  rendement/risico Verplichtstelling Bescherming consument: kleine verplichtstelling Marktprikkels, met behoud voordelen collectiviteit Vereenvoudiging 16

17