Staatsvorming en centralisatie
Staatsvorming Vorsten konden hun gebied uitbreiden door -huwelijken -veroveren -koop Aan het einde van de ME werd vanuit Bourgondië een staat gevormd tussen Frankrijk en Duitsland De hertogen van Bourgondië waren oor- spronkelijk leenmannen van de Franse koning
Ontstaan Bourgondië Filips de Stoute(jongste zoon Franse koning -krijgt in 1363 Bourgondië in leen -maakt zich los van de Franse kroon -trouwt met Margaretha van Vlaanderen Jan zonder Vrees -erft Vlaanderen,Artois en Franche Comté -trouwt met Margaretha van Holland-Henegouwen
vervolg Filips de Goede -verovert Luxemburg -koopt Namen -erft Brabant en Limburg -erft Holland,Zeeland en Henegouwen -verwerft de bisdommen Luik en Utrecht -trouwt met Isabella van Portugal Karel de Stoute -verovert Lotharingen -trouwt met Margaretha van York -wil de koningskroon (gaat niet door) -sneuvelt bij Nancy bij verovering van Elzas
vervolg Maria van Bourgondië -stemt in met het Groot Privilege (erkent de rechten van de steden/adel) -trouwt met Maximiliaan van Habsburg (keizer van Duitsland en heerser over de Oostenrijkse erflanden)→ einde droom van zelfstandige Bourgondische staat (stamland Bourgondië gaat verloren)
vervolg Filips de Schone -trouwt met Johanna van Aragon Hun zoon Karel V heerst over groot deel van Europa -Bourgondische gebieden -Duitsland en Oostenrijkse erflanden -Spanje (en haar kolonies)
Centralisatie Bourgondische hertogen streven naar vergroting van hun macht dmv een centralisatiepolitiek -feodale legers→huurlegers -edelen vervangen door burgers in het bestuur(modern ambtenarenapparaat) -adel vervangen door juristen in de recht- spraak -instellen van de Staten Generaal (algemene standenvergadering samen- gesteld uit vertegenwoordigers van de Gewestelijke standenvergaderingen)
vervolg -instellen Orde van het Gulden Vlies (hoge adel aan zich binden) Bourgondische hertogen hadden een koninklijk hof -prachtige kastelen en paleizen -beschermden de cultuur→ schilders(bv Jan van Eyck) en beeldhou- wers naar hun hof→hun producten (wandtapijten,altaarstukken, kerken, grafmonumenten) verhogen aanzien van de hertogen -verzamelen kostbare handschriften
vervolg Dat kostte allemaal veel geld -hofleven -oorlogen -salaris ambtenaren Ze hadden inkomsten uit -hun eigen bezittingen -tollen -bedes (verzoek om geld→privileges) Dat was niet genoeg→ -leningen -pogingen tot instellen van vaste belastingen (uniform en centraal geïnd)
Verzet tegen de centralisatie -adel en geestelijkheid -benadrukken hun feodale rechten -willen geen belasting betalen -steden -benadrukken hun stadsrechten -willen alleen betalen in ruil voor nieuwe rechten
Engeland, Frankrijk en Duitsland Ook daar proberen vorsten hun macht te vergroten Engeland Door verloren 100 jarige oorlog met Frankrijk verzwakt hun positie→ Engelse parlement biedt tegenwicht (geen belastingheffing zonder hun toe- stemming) Rechten parlement vastgelegd in de Magna Charta(al in 1215)
Frankrijk 100 jarige oorlog versterkt hun positie→ Franse koning mag belasting heffen zonder toestemming parlement→ parlement overbodig (wordt niet meer bijeen geroepen) Duitsland In Duitsland was de macht van de keizer verzwakt (zie voorafgaande) Heersers van de deelstaten vergroten hun macht wel
Staatsvorming Aaneensluiten van een groot gebied onder 1 gezag Onder het vorstenhuis van Bourgondië alle Nederlandse gewesten in bezit proberen te krijgen Door aankopen Door uithuwelijken Door oorlogen
Voorbeeld: Bourgondië (1350-1500) Van een kleine streek naar een machtige ‘staat’ Vorsten die daarvoor zorgden: Filips de Stoute Filips de Goede Karel de Stoute
Bourgondische gebieden
Onder de Habsburgse vorst Karel de V wordt Habsburgse Rijk verder uitgebreid (bijvoorbeeld met Spanje)
Rijk van Karel V
Orde van het gulden vlies
Bourgondische paleizen
Jan van Eyck met altaarstuk
Magna Charta
100 jarige oorlog
Jeanne d’Arc