BORDEAUX SVH Wijncertificaat

Bordeaux § 8.81 Klimaat 45e breedtegraad Bodem Goede waterhuishouding Garonne Dordogne Linkeroever Rechteroever Tweestromenland Docentenhandleiding SVH Wijncertificaat - dia 2 § 8.81 Bordeaux Klimaat 45e breedtegraad Bodem Goede waterhuishouding Garonne Dordogne Linkeroever Rechteroever Tweestromenland De Bordeaux is het meest prestigieuze wijngebied ter wereld – geen ander gebied brengt zoveel V.Q.P.R.D. wijnen voort. Het landschap zelf is niet spectaculair: het heeft geen steile hellingen of ruige landschappen. Bordeaux ligt precies op 45e breedtegraad: op de helft tussen de evenaar en de noordpool. Door het gebied stromen twee rivieren: de Garonne en de Dordogne. Voorbij de stad Bordeaux komen ze ter hoogte van Margaux samen in de Gironde, die uitmondt in de Atlantische Oceaan. Het departement waartoe Bordeaux behoort, heet ook Gironde. De Garonne en de Dordogne verdelen het Bordeauxgebied in twee hoofdgedeelten: rechts van de Dordogne ligt de rechteroever, links van de Gironde en Garonne de linkeroever. Tussen beide rivieren ligt het gebied Entre-Deux-Mers (tussen twee ‘zeeën / tweestromenland). Dit gebied dankt haar naam aan de ligging: het ligt tussen de rivieren Garonne en de Dordogne. De wijnen van de linker- en rechteroever verschillen van karakter. De oorzaak hiervoor zijn de bodemverschillen, waardoor men op beide oevers ook verschillende druivenrassen aanplant. Aan de linkeroever bevat de bodem voornamelijk kiezel, zand en klei, vooral in de Haut-Médoc. De Cabernet Sauvignon is daar het meest bepalende druivenras. De wijnen kunnen vrij hard en lang houdbaar zijn. Aan de rechteroever bevat de bodem meer kalk en klei en minder kiezel. De Merlot is hier het meest aangeplante druivenras. In plaats van de Cabernet Sauvignon staat hier meer Cabernet Franc. De wijnen zijn zachter, rijper en aardser van smaak. Landkaartje: Bordeaux Foto: De Garonne stroomt door het Bordeauxgebied

Druivenrassen § 8.8.1 Blauw Cabernet Sauvignon Merlot Cabernet Franc Petit Verdot Malbec Carmenère Wit Sauvignon Sémillon Muscadelle Docentenhandleiding SVH Wijncertificaat - dia 3 § 8.8.1 Druivenrassen Blauw Cabernet Sauvignon Cabernet Franc Merlot Petit Verdot Malbec Carmenère Wit Sauvignon Sémillon Muscadelle Geschikte druivenrassen. Het terroir in de Bordeaux is ideaal voor enkele druivenrassen die uitstekende wijnen opleveren. Voor de rode wijnen van Bordeaux zijn twee blauwe rassen het belangrijkst: de Merlot en de Cabernet Sauvignon. De Merlot is eerder rijp dan de Cabernet en geeft wijnen met souplesse en rijpe, kruidige smaaktonen. De Cabernet Sauvignon geeft kracht en frisse tonen van rood fruit. Daarnaast zijn er nog andere druivenrassen, zoals de Cabernet Franc, Malbec, Petit Verdot en Carmenère. Voor de witte wijnen gebruikt men vooral Sémillon en Sauvignon. Foto1: handmatige oogst Foto 2: oogst met een plukmachine

Wijnen § 8.8.1 Assemblage Samenstelling wisselt Traditie Krachtige wijnen Traditionele vinificatiemethoden Op hout gerijpt Docentenhandleiding SVH Wijncertificaat - dia 4 § 8.8.1 Wijnen Assemblage Samenstelling wisselt Traditie Krachtige wijnen Traditionele vinificatiemethoden Op hout gerijpt Assemblage. Alle bordeauxwijnen zijn samengesteld uit meerdere druivenrassen. De samenstelling wisselt door de jaren heen, afhankelijk van de oogstresultaten. Hierdoor kunnen de wijnproducenten ieder jaar een hoog kwaliteitsniveau halen. Oogstproblemen met een bepaald ras kunnen ze compenseren met andere rassen, die in een bepaald jaar meer succes hebben. Traditie. Bordeauxwijn staat voor een bepaalde stijl: krachtige wijnen die volgens de traditionele vinificatiemethoden zijn geproduceerd en op hout hebben gerijpt. Die stijl is men lange tijd, tot recentelijk trouw gebleven. Door deze eeuwenlange kwaliteitstraditie is ‘Bordeaux’ uitgegroeid tot een betrouwbare merknaam. Foto 1: rvs gisttanks Foto 2: bijvullen van de houten vaten Foto 3: de druiven worden bij aankomst in de vinificatieruimte gecontroleerd en geselecteerd

Kwaliteitsindeling en classificatie § 8.8.1 Kwaliteitsindeling in appellations Algemene appellations Districts-appellations Gemeente-appellations Classificatie Ranglijsten die niet wettelijk geregeld zijn Classificatie van 1855 voor wijnen uit de Haut-Médoc Niveaus 1 tot en met 5 Docentenhandleiding SVH Wijncertificaat - dia 5 § 8.8.1 Kwaliteitsindeling en classificatie Kwaliteitsindeling in appellations Algemene appellations Districts-appellations Gemeente-appellations Classificatie Ranglijsten die niet wettelijk geregeld zijn Classificatie van 1855 voor wijnen uit de Haut-Médoc Niveaus 1 tot en met 5 Binnen de Bordeauxregio hanteert men twee indelingen: de kwaliteitsindeling en de classificaties. Kwaliteitsindeling: de indeling in appellations, die wettelijk is vastgelegd door het INAO. Het wettelijk toezicht valt hier onder het Conseil Interprofessionel de Vins de Bordeaux ( CIVB). Classificaties: dit zijn ranglijsten die niet wettelijk geregeld zijn, maar wel op het etiket voorkomen. Het bekendste voorbeeld hiervan is de classificatie van 1855 met de rangorde van de wijnen van de Haut-Médoc in Grand Cru Classés, in de niveaus 1 tot en met 5

Kwaliteitsindeling § 8.8.1 Algemene appellations AOC Bordeaux AOC Bordeaux Supérieur Docentenhandleiding SVH Wijncertificaat - dia 6 § 8.8.1 Kwaliteitsindeling Algemene appellations AOC Bordeaux AOC Bordeaux Supérieur De druiven voor de algemene appellations kunnen afkomstig zijn uit het totale Bordeauxgebied. Meestal komt het grootste deel van de druiven van deze wijnen echter uit middengedeelte van de Bordeauxstreek. Deze appellations produceren alle wijntypen: rood, rosé, mousserend (Crémant de Bordeaux), droog wit en zoet wit. Bovendien behoort een speciaal type rosé tot deze appellations: de Clairet. Deze is voller van kleur en smaak dan een doorsnee rosé. De naam is afgeleid van het Engelse woord ‘claret’, wat ‘rode wijn’ betekent. Etiket:

Kwaliteitsindeling § 8.8.1 Districts-appellations AOC Médoc AOC Haut-Médoc AOC Graves AOC Saint-Emilion AOC Pomerol AOC Sauternes etc Docentenhandleiding SVH Wijncertificaat - dia 7 § 8.8.1 Kwaliteitsindeling Districts-appellations AOC Médoc AOC Haut-Médoc AOC Graves AOC Saint-Emilion AOC Pomerol AOC Sauternes etc Binnen het Bordeauxgebied maakt men onderscheid in districten. In totaal zijn er meer dan veertig districtsappellations. Belangrijke voorbeelden zijn Médoc, Haut-Médoc, Graves, Saint-Emilion, Pomerol en Sauternes. Etiket: AOC Haut-Médoc. Cru Bourgeois.

Kwaliteitsindeling en classificatie § 8.8.1 Gemeente appellations AOC Pauillac AOC Saint-Estèphe AOC Saint-Julien AOC Margaux AOC Moulis-en-Médoc AOC Listrac-Médoc Docentenhandleiding SVH Wijncertificaat - dia 8 § 8.8.1 Kwaliteitsindeling en classificatie Gemeente appellations AOC Pauillac AOC Saint-Estèphe AOC Saint-Julien AOC Margaux AOC Moulis-en-Médoc AOC Listrac-Médoc Gemeente-appellations komen alleen voor op de linkeroever. Binnen de Haut-Médoc hebben zes gemeentes recht op een eigen appellation: Pauillac, Saint-Estèphe, Saint-Julien, Margaux, Moulis-en-Médoc en Listrac-Médoc. Etiket: AOC Saint Julien. Classificatie: Grand Cru classé en Medoc. Château Ducru-Beaucaillou

Kwaliteitsindeling en classificatie § 8.8.1 Eerste en tweede wijnen Omvang van de bezittingen Verschillen in terroir per wijngoed Jonge en oude stokken Docentenhandleiding SVH Wijncertificaat - dia 9 § 8.8.1 Kwaliteitsindeling en classificatie Eerste en tweede wijnen Omvang van de bezittingen Verschillen in terroir per wijngoed Jonge en oude stokken Een van de belangrijkste verschillen tussen Bordeaux en veel andere wijngebieden is de gemiddelde grootte van de bezittingen. Door deze grote omvang kunnen er binnen hetzelfde wijngoed verschillen bestaan in terroir. Een gemiddeld château heeft meerdere terroirs, waarop ze meestal het druivenras planten dat er het best bij past. Een deel van de wijngaarden heeft bovendien jongere en een ander deel oudere druivenstokken. Deze verschillen leveren dat een grote variatie aan wijnen op die de wijnmaker apart laat rijpen. Pas in een later stadium vindt de selectie plaats. Hierdoor kunnen er verschillen bestaan tussen de druiven van hetzelfde wijngoed, en dus ook verschillen in de smaak en kwaliteit van de wijnen. Bij die selectie gebruikt de wijnmaker alleen de meest interessante wijnen voor de assemblage van de ‘eerste wijn’. Van de wijnen die over zijn, maakt hij de ‘tweede wijn’. In heel matige jaren gaat zelfs niet alle beschikbare wijn in de tweede wijn. Op deze manier kunnen wijnmakers in de Bordeaux een hoog kwaliteitsniveau bereiken, zelfs in jaren het enigszins tegen zit. De wijnmaker stimuleert de bewaking van de kwaliteit door een eerste wijn met een hoog kwaliteitsniveau te maken, die hij kan laten verouderen en tegelijkertijd een tweede wijn die men jonger kan drinken. Enkele domaines gaan daarbij zo ver dat ze sommige jaren helemaal geen eerste wijn maken. Het bekendste voorbeeld daarvan is Château d’Yquem in Sauternes. Deze maakt alleen in de beste jaren de eerste wijn. Foto 1: Cos-d’Estournel in Saint-Estèphe tweede wijn: Les Pagodes de Cos Foto 2: Het torentje van Château Latour Tweede wijn: Les Forts de Latour

Médoc en Haut-Médoc § 8.8.2 Linkeroever van de Gironde Onderlaag van kiezel Druivenrassen Cabernet Sauvignon Merlot Cabernet Franc Petit Verdot Docentenhandleiding SVH Wijncertificaat - dia 10 § 8.8.2 Médoc en Haut-Médoc Linkeroever van de Gironde Onderlaag van kiezel Druivenrassen Cabernet Sauvignon Merlot Cabernet Franc Petit Verdot De Médoc is een groot wijngebied op de linkeroever van de rivier Gironde. Het is een langwerpige strook van wijngaarden die in zuidoostelijke richting loopt van de Atlantische Oceaan tot aan de stad Bordeaux. Het gebied is vlak: het hoogste punt ligt op 43 meter. Tussen de kust en het wijngebied liggen bossen. Wie door de Médoc rijdt, ziet dat het niet volledig beplant is met wijngaarden. Terroir en druivenrassen ‘Médoc’ is de verzamelnaam voor het hele district. Binnen de Médoc neemt de Haut-Médoc een bijzondere plaats in. Dit is het kerngebied waar het wijngebied van Bordeaux zijn grote naam aan te danken heeft. In de Haut-Médoc zorgt de onderlaag van kiezel voor een goede afwatering en houdt warmte vast, wat belangrijk is voor de rijping van de Cabernet Sauvignon, het bepalende druivenras in de Haut-Médoc. In de wijnen geeft de Cabernet Sauvignon vooral tannine en aroma’s van rood fruit, zwarte bessen (Cassis) en ceder. De Merlot is de tweede druif van de Haut-Médoc. Hij geeft de uiteindelijke assemblage zijn zachte, soepele smaak en aroma’s van laurier en leer. De overige toegestane druivenrassen gebruikt men niet veel. De Cabernet Franc geeft een fruitige geur. De Petit Verdot geeft de wijn kracht en kleur. Verder zijn de Malbec en de Carmenère toegestaan. Foto: Château Palmer

Médoc en Haut-Médoc § 8.8.2 Twee districts-appellations AOC Médoc AOC Haut-Médoc Zes gemeente-appellations AOC Saint-Estèphe AOC Pauillac AOC Saint-Julien AOC Margaux AOC Moulis-en-Médoc AOC Listrac-Médoc Classificatie van 1855 Crus Bourgeois Docentenhandleiding SVH Wijncertificaat - dia 11 § 8.8.2 Médoc en Haut-Médoc Twee districts-appellations AOC Médoc AOC Haut-Médoc Zes gemeente-appellations AOC Saint-Estèphe AOC Pauillac AOC Saint-Julien AOC Margaux AOC Moulis-en-Médoc AOC Listrac-Médoc Classificatie van 1855 Crus Bourgeois In de Médoc bestaan acht appellations: twee districtsappellations (Médoc en Haut-Médoc) zes gemeente-appellations Zes gemeentes van de Haut-Médoc hebben een eigen A.O.C. Vier daarvan liggen langs de rivier: Saint-Estèphe, Pauillac, Saint-Julien, Margaux. De appellations Moulis-en-Médoc en Listrac-Médoc liggen meer landinwaarts. De beroemdste wijnen komen uit de vier gemeentes langs de rivier. De topwijnen zijn altijd assemblages, en altijd rood. De wijnen van Saint-Estèphe zijn krachtig met veel tannines. Dat betekent dat ze lang kunnen rijpen. De A.O.C. Pauillac is het summum voor de Bordeaux-liefhebber. Van alle gemeente-appellations bevat de Pauillac gemiddeld de grootste hoeveelheid Cabernet Sauvignon. De Pauillac wijnen hebben meestal veel kleur en een behoorlijke hoeveelheid tannines. Deze wijnen rijpen langzaam, maar het uiteindelijke resultaat zijn uitstekende wijnen: drie van de vijf Premiers Grands Crus Classés komen uit Pauillac: Lafite-Rothschild, Mouton-Rothschild en Latour. De structuur van de ondergrond is vrijwel overal in Saint Julien hetzelfde. Alleen de afstand van de rivier kan leiden tot kleine verschillen in het microklimaat. De wijnen uit de Saint-Julien hebben een hoge gemiddelde kwaliteit: tachtig procent is opgenomen in de classificatie van 1855. De wijnen zijn buitengewoon harmonieus en hebben een buitengewone finesse, een solide structuur en een diepe rode kleur. Margaux is zowel de naam van de appellation als van het beroemde château. Château Margaux is een van de vijf Premiers Grand Crus van de Haut-Médoc. De beste wijnen komen uit het deel ten oosten van het dorpje Margaux, waar de bodem veel kwartskiezel bevat. Daar ligt ook Château Margaux. De wijnen van deze wijngaarden krijgen zachtheid, als ze lang genoeg gerijpt hebben. Daarom noemt men de wijnen van de A.O.C. Margaux de ‘meest zachte’ van de Médoc. Listrac-Médoc en Moulis-en-Médoc Deze twee gemeente-appellations verschillen van de andere vier, die hierboven zijn behandeld: Geen van de wijnen uit deze gemeente is in de classificatie van 1855 opgenomen. De wijngaarden liggen verder van de rivier de Gironde. Classificatie van 1855 en de andere Crus De kwaliteitsindeling is wel wettelijk geregeld, de classificatie niet. Deze zijn dus geen onderdeel van de A.O.C. wetgeving, maar mogen wel op het etiket vermeld worden. Hoewel niet wettelijk geregeld, kan een classificatie meer invloed hebben dan de kwaliteitsindeling. In de Médoc bestaan de volgende classificaties: Grands Crus Classés Grands Crus Classés (de classificatie van 1855) De bekendste en oudste classificatie van de wijnen van de Médoc (en Haut-Brion uit de Graves) dateert van 1855. Hierin zijn Médoc wijnen en ook enkele Sauternes en Barsac wijnen meegenomen. Deze heeft vijf niveaus. De hoogste is de Premier (1e) Grand Cru Classé, en de laagste is de Cinquième (5e) Grand Cru Classé. De Kamer van Koophandel van Bordeaux heeft deze indeling opgesteld en gepresenteerd tijdens de wereldtentoonstelling van Parijs. Het uitgangspunt vormde de prijzen die men in het buitenland voor de wijnen betaalde. De indeling is sindsdien op één uitzondering na ongewijzigd gebleven: in 1973 promoveerde Château Mouton-Rothschild tot de status van Premier Grand Cru Classé. De indeling van 1855 is sindsdien dezelfde gebleven. De situatie in de Haut-Médoc is in die tijd echter wèl veranderd: er zijn châteaus verdwenen en bijgekomen; sommige châteaus zijn kwalitatief vooruitgegaan, andere zijn blijven steken. Omdat de indeling van 1855 niet meer verandert, kunnen deze veranderingen niet meer in de classificatie worden verwerkt. Voor de eigendommen die niet in de classificatie van 1855 staan, is in 1932 het klassement ‘Cru Bourgeois’ ingesteld, en in 2003 is deze klassering aangepast. Etiket:

Graves § 8.8.3 Districts-appellations AOC Graves AOC Graves Supérieures Gemeente-appellation AOC Pessac-Léognan Docentenhandleiding SVH Wijncertificaat - dia 12 § 8.8.3 Graves Districts-appellations AOC Graves AOC Graves Supérieures Gemeente-appellation AOC Pessac-Léognan Ten zuiden van de stad Bordeaux begint het wijngebied van de Graves De Graves is een vredig landschap, onderbroken door bossen en valleien. Het ontleent zijn naam aan de bodemgesteldheid – Graves is afgeleid van ‘graveleux’, wat ‘kiezel- en grindhoudend’ betekent. Deze kiezel zit in de bovengrond met zand en klei. De ondergrond bestaat uit ijzerhoudende leem en kalk. Direct ten zuiden van Bordeaux zijn de gronden met de meeste kiezel. Daar liggen de grootste en bekendste domeinen, waaronder châteaus als Haut-Brion en Pape Clément. Deze liggen in de gemeente Pessac, een voorstad van Bordeaux. Binnen het district Graves heeft men in 1987 de gemeente-appellation Pessac-Léognan ingesteld. Classificatie Naast de kwaliteitsindeling in appellations heeft de Graves sinds 1959 een eigen classificatie: vijftien châteaus mogen zich ‘Grand Cru Classé’ noemen. Deze wijnen komen allemaal uit de gemeente Pessac-Léognan. In tegenstelling tot de classificatie van 1855 heeft de classificatie van Graves geen onderlinge rangorde. Hij geldt voor zowel rode als witte wijnen. Sommige châteaus maken alleen witte wijn, sommige maken alleen rode wijn, en andere maken witte wijn én rode wijn. Van al deze châteaus is Château Haut-Brion als enige ook opgenomen in de classificatie van 1855, als Premier Grand Cru Classé. Foto: Graves Etiket: AOC Pessac-Léognan

Sauternes en de andere zoete wijnen van Bordeaux § 8.8.4 Bijzonder microklimaat Warm en vochtig najaar Riviertje de Cirons Pourriture noble Botrytis cinerea Druivenrassen Sémillon Sauvignon Muscadelle Docentenhandleiding SVH Wijncertificaat - dia 13 § 8.8.4 Sauternes en de andere zoete wijnen van Bordeaux Bijzonder microklimaat Warm en vochtig najaar Riviertje de Cirons Pourriture noble Botrytis cinerea Druivenrassen Sémillon Sauvignon Muscadelle Er zijn verschillende methodes om zoete wijnen te maken. In Bordeaux maakt men ‘Vins moelleux’ en ‘Vins liquoreux’. Deze twee wijntypes zijn beide wit en zoet, maar verder zijn er grote verschillen: Vins moelleux: dit zijn zijn vrij eenvoudige zoete witte wijnen. Een bekend voorbeeld is de Graves Supérieures. Die maakt men meestal door toevoeging van zoete, ingedikte most aan de droge wijn. Dit wijntype is halfzoet (demi-sec, halbtrocken). Vins liquoreux: dit zijn zijn volle en honingachtige zoete witte wijnen van druiven die aangetast zijn door de pourrtire noble. Een andere naam voor deze wijnen is ‘edelzoete wijnen’ genoemd of ‘botrytiswijnen’, naar de schimmel die de edele rotting veroorzaakt: de botrytis cinerea Het optreden van de edele rotting vereist een bijzonder microklimaat, met een warm en vochtig najaar. Voor een vochtige lucht zijn kleine riviertjes vaak belangrijk, in dit geval de Cirons. In de herfst stroomt koud water van de Cirons in het warmere water van de Garonne. Hierdoor ontstaat een ochtendnevel, die blijft hangen tot rond het middaguur. Dan verjaagt de warme zon de mist. De wisselwerking tussen vocht en warmte biedt een ideaal klimaat voor de ontwikkeling van de schimmel botrytis cinerea, die de druivenschil aantast. Hierdoor verliezen de druiven veel vocht, zodat een geconcentreerd, extreem zoet sap overblijft. De ‘edele rotting’ tast de druiven echter niet gelijkmatig aan, waardoor het vaak nodig is om verschillende malen achter elkaar te plukken. De ervaren plukkers plukken alleen de mooie door rot ineenschrompelde druiven. Daarom moet dit druif voor druif gebeuren. Achter de plukker komt een controleur, die kijkt of de juiste druiven zijn geplukt en er geen goede druiven zijn blijven zitten. Dit proces vergt veel tijd, waardoor de oogst lang kan duren: tot oktober en zelfs november. Ondertussen mag het niet hevig gaan regenen, want dan gaat de (resterende) oogst verloren. De productie van deze liquoreuze wijnen is een riskante en arbeidsintensieve onderneming . Door de zorgvuldige oogst en de lage opbrengst aan druiven per hectare zijn de wijnen dan ook kostbaar. Etiket: AOC Sauternes

Sauternes en de andere zoete wijnen van Bordeaux § 8.8.4 Liquoreuze wijnen Linkeroever AOC Sauternes AOC Barsac AOC Cérons Tweestromenland AOC Cadillac AOC Loupiac AOC Sainte-Croix-du-Mont AOC Côtes de Bordeaux Saint-Macaire Docentenhandleiding SVH Wijncertificaat - dia 14 § 8.8.4 Sauternes en de andere zoete wijnen van Bordeaux Liquoreuze wijnen Linkeroever AOC Sauternes AOC Barsac AOC Cérons Tweestromenland AOC Cadillac AOC Loupiac AOC Sainte-Croix-du-Mont AOC Côtes de Bordeaux Saint-Macaire De wijnen van Sauternes en Barsac zijn meegenomen in de classificatie van de Médoc in 1855. Men gebruikte voor dezelfde klasses iets andere namen. Château d’Yquem kreeg als enige de classificatie Premier Cru Supérieur. De beste wijnen van deze wijnen kunnen lang rijpen en krijgen dan een uitstekende kwaliteit. Tijdens de rijping verandert ook de kleur – extreem oude Sauternes van meer dan 50 jaar oud krijgt zelfs een oranje-achtige kleur. Tweestromenland : Cadillac, Loupiac, Saint-Croix-du-Mont, Côtes de Bordeaux Saint-Macaire De liquoreuze wijnen van de rechteroever van de Garonne hebben gemeenschappelijke kenmerken. Ze hebben een lichtere en minder rijke smaak dan de wijnen van Sauternes. Pourriture noble treedt hier bovendien minder vaak op. Foto 1: De wijngaarden van Château d’ Yquem. Het Château is op de achtergrond Foto 2: tros druiven aangetast door pourriture noble (edelrot)

Entre-Deux-mers § 8.8.5 Tussen Dordogne en Garonne AOC Entre-Deux-Mers Droge witte wijn Sauvignon Sémillon Muscadelle Docentenhandleiding SVH Wijncertificaat - dia 15 § 8.8.5 Entre-Deux-mers Tussen Dordogne en Garonne AOC Entre-Deux-Mers Droge witte wijn Sauvignon Sémillon Muscadelle De Entre-Deux-Mers ligt tussen de Dordogne en de Garonne. De naam van het gebied – ‘tussen twee zeeën’ - is ontleend aan de eb- en vloedbewegingen van de Atlantische Oceaan, die ver stroomopwaarts in deze rivieren nog merkbaar zijn. Het is een schilderachtig landschap met veel kleine dorpen, riviertjes, heuvels en valleien. De wijnboeren verbouwen er dezelfde druivenrassen als in de rest van de Bordeauxstreek, maar de kwaliteit van de wijnen is lager. Bijna de helft van alle Bordeaux wijnen komen uit dit gebied. Het grootste deel daarvan is rood, maar de naam Entre-Deux-Mers staat voor eenvoudige, droge witte wijn. Dat komt doordat de appellation Entre-Deux-Mers alleen voor witte wijn geldt. Rode wijn uit dit gebied komt als Bordeaux of als Bordeaux Supérieur op de markt. Foto: Wijngaarden in de Entre-Deux-Mers

Libournais § 8.8.6 Rechteroever van de Dordogne Rode wijnen Merlot Cabernet Franc Districts-appellations AOC Saint-Emilion AOC Pomerol AOC Fronsac AOC Côtes de Francs AOC Côte de Castillon Docentenhandleiding SVH Wijncertificaat - dia 16 § 8.8.6 Libournais Rechteroever van de Dordogne Rode wijnen Merlot Cabernet Franc Districts-appellations AOC Saint-Emilion AOC Pomerol AOC Fronsac AOC Côtes de Francs AOC Côte de Castillon Aan de rechteroever van de Dordogne liggen de gebieden Saint-Emilion, Pomerol, Fronsac, Côtes de Francs en de Côte de Castillon. De verzamelnaam hiervoor is de Libournais, genoemd naar de belangrijkste stad van de rechteroever: de havenstad Libourne. Het hele gebied heeft hetzelfde aantrekkelijke landschap als Entre-Deux-Mers en straalt een vredige rust uit, minder imposant dan de Médoc. Op de linkeroever van de Garonne heeft de Cabernet Sauvignon een hoge kwaliteit; hier op de rechteroever daarentegen is de Merlot dominant. De tweede druif is de Cabernet Franc. De Cabernet Sauvignon is van ondergeschikt belang. De meeste wijnen van de rechteroever zijn voller, zachter, minder strak, en gemakkelijker te drinken dan die van de Médoc. Dat houdt niet in dat ze eenvoudiger zijn: sommige wijnen van de châteaus uit Saint-Emilion en Pomerol zijn duurder dan de Premiers Crus van de Haut-Médoc. De Libournais heeft alleen districtsappellations, en men maakt vrijwel alleen rode wijnen. De appellations van Saint-Emilion en Pomerol zijn de meest bekende. De omliggende gebieden maken geen mindere wijnen, maar ze zijn minder bekend, en hebben vaak een goede prijs-kwaliteit verhouding. Foto: Château Soutard in de Saint-Emilion

Libournais § 8.8.6 AOC Saint-Emilion AOC Saint-Emilion Grand Cru AOC Saint-Emilion Grand Cru Classé Satellieten AOC Lussac-Saint-Emilion AOC Montagne-Saint-Emilion AOC Puisseguin-Saint-Emilion AOC Saint-Georges-Saint-Emilion Docentenhandleiding SVH Wijncertificaat - dia 17 § 8.8.6 Libournais AOC Saint-Emilion AOC Saint-Emilion Grand Cru AOC Saint-Emilion Grand Cru Classé Satellieten AOC Lussac-Saint-Emilion AOC Montagne-Saint-Emilion AOC Puisseguin-Saint-Emilion AOC Saint-Georges-Saint-Emilion Niet Libourne, maar Saint-Emilion is echter de informele wijnhoofdstad van dit gebied. Deze stad ligt bovenop een grote kalkrots. De hele stad en veel châteaus zijn met kalksteen gebouwd. De bodem van de rechteroever bestaat echter niet alleen uit kalk, maar ook uit klei, kiezel en ijzer. Binnen de districtsappellation van Saint-Emilion maakt men onderscheid in Grands Crus en Grands Crus Classés. Omdat deze indeling wettelijk is vastgelegd, is het dus een kwaliteitsindeling, en geen classificatie. Er is dus wel een A.O.C. Saint-Emilion Grand Cru Classé, want dit is een wettelijk vastgelegde aanduiding, maar er is officieel geen A.O.C. Pauillac Grand Cru Classé, omdat dit geen wettelijke aanduiding is: het is een classificatie. Onderstaande indeling geldt voor de appellation Saint-Emilion, aan de zuidkant van de rivier de Isle. De wijngebieden aan de zuidkant van de rivier noemt men de satellieten van Saint-Emilion. Ieder gebied heeft een eigen A.O.C: Lussac-Saint-Emilion Montagne-Saint-Emilion Puisseguin-Saint-Emilion Saint-Georges-Saint-Emilion De gemiddelde kwaliteit van deze appellations is uitstekend en vergelijkbaar met de wijnen met de appellation Saint-Emilion. Foto: Het centrum van het stadje Saint-Emilion Etiket: AOC Saint-Emilion Grand Cru

Libournais § 8.8.6 AOC Pomerol AOC Lalande de Pomerol AOC Fronsac AOC Canon-Fronsac AOC Bordeaux Côtes de Francs AOC Côtes de Castillon Docentenhandleiding SVH Wijncertificaat - dia 18 § 8.8.6 Libournais AOC Pomerol AOC Lalande de Pomerol AOC Fronsac AOC Canon-Fronsac AOC Bordeaux Côtes de Francs AOC Côtes de Castillon Pomerol is met 785 hectare veel kleiner dan Saint-Emilion, maar minstens zo beroemd. Een plateau van 35 meter hoog is de kern van het gebied. De bodem bevat veel klei, kiezel en ijzer. Vijfenzeventig procent van de aanplant bestaat uit Merlot druiven. De meest kostbare wijn van de hele Bordeauxstreek is de château Petrus. Deze bestaat vrijwel geheel uit Merlot. In het westen liggen de satelliet van Pomerol: Lalande de Pomerol. De Isle en haar vallei vormen de grens tussen Pomerol en Fronsac. Er zijn grote verschillen tussen deze twee districten: het landschap van Pomerol is zacht glooiend, terwijl Fronsac een wirwar van kleine heuvels en valleien is. Het is een afwisselend landschap van bossen en wijngaarden. De wijnen van Canon-Fronsac en Fronsac zijn rood en lijken op elkaar. Ook hier zijn de Merlot en de Cabernet Franc de belangrijkste druiven. Bordeaux Côtes de Francs en Côte de Castillon Aan de oostelijke kant van Saint-Emilion liggen de Côtes de Francs en de Côte de Castillon. De Côtes de Francs liggen ten noorden van Côtes de Castillon. Het is een groen vredig gebiedje met veel heuvels. De klei- en kalkhoudende bodem leent zich goed voor wijnbouw. Het klimaat is hier droger en warmer dan elders in de Bordeaux. De wijnen zijn vergelijkbaar met de wijnen van Saint-Emilion. Ook hier zijn de Merlot en de Cabernet Franc het belangrijkst. De Côtes de Francs heeft een beperkte productie van witte wijnen. Foto: wijngaarden in de Pomerol Etiket: AOC Pomerol

Bourg en Blaye § 8.8.7 AOC Côtes de Bourg AOC Premières Côtes de Blaye AOC Blaye AOC Côtes de Blaye Docentenhandleiding SVH Wijncertificaat - dia 19 § 8.8.7 Bourg en Blaye AOC Côtes de Bourg AOC Premières Côtes de Blaye AOC Blaye AOC Côtes de Blaye Naast de ‘Libournais’ zijn er nog twee wijngebieden op de rechteroever: Bourg en Blaye. Het wijnbouwgebied Blaye is uitgestrekt. Slechts een deel ervan is beplant met wijngaarden. Omdat de Côtes de Bourg zo heuvelachtig is, noemt men het ook het Zwitserland van de Gironde. Het stadje Bourg ligt strategisch, hoog op een krijtrots. De wijntypes en gebruikte druivenrassen van Bourg en Blaye zijn dezelfde als die in de rest van de Bordeaux. Het grootste deel van de wijnen van Côtes de Bourg is rood. De Merlot is het belangrijkste ras, en daarnaast staat er veel Malbec. De wijnen zijn vrij vol van smaak, en zachter dan veel andere Bordeauxwijnen. De kwaliteit van deze wijnen wordt momenteel beter. Blaye heeft drie appellations.De rode wijnen er zijn veruit het belangrijkst, en vergelijkbaar met die van Bourg. Daarnaast produceert dit gebied ook witte wijn, meer dan de Côtes de Bourg. De drie A.O.C.’s van Blaye zijn: - A.O.C. Premières Côtes de Blaye - A.O.C. Blaye - A.O.C. Côtes de Blaye Foto : wijngaarden in de Côtes de Bourg Etiket: AOC Côtes de Bourg

Bergerac § 8.8.8 Bergerac is geen district van Bordeaux Zelfde druivenrassen Zelfde technieken AOC Bergerac AOC Côtes de Bergerac AOC Montravel AOC Côtes de Montravel AOC Haut-Montravel AOC Pécharmant AOC Monbazillac AOC Saussignac AOC Rosette Docentenhandleiding SVH Wijncertificaat - dia 20 § 8.8.8 Bergerac Bergerac is geen district van Bordeaux Zelfde druivenrassen Zelfde technieken AOC Bergerac AOC Côtes de Bergerac AOC Montravel AOC Côtes de Montravel AOC Haut-Montravel AOC Pécharmant AOC Monbazillac AOC Saussignac AOC Rosette Bergerac behoort niet tot het departement Gironde, maar is een onderdeel van de Périgord. Bergerac heeft altijd geleden onder de macht van Bordeaux. Het machtige Bordeaux beschouwden Bergerac als een gevaarlijke concurrent en belemmerde de handel van Bergerac. Het is dus geen district van Bordeaux. Hoewel de wijnen erg op die van Bordeaux lijken, mogen ze geen Bordeaux heten – het gebied heeft dus duidelijk minder prestige dan Bordeaux. Vanwege het gebruik van dezelfde druivenrassen en dezelfde technieken beschouwt dit boek deze streek echter als onderdeel van het Bordeauxgebied. De verschillen in bodemsamenstelling hebben gevolgen voor de aanplant van druivenrassen en de wijntypes die men ervan maakt. In Bergerac maakt men alle gangbare wijntypes: wit, rood en rosé. Voor de rode wijnen is de Merlot het belangrijkste druivenras. De witte wijnen variëren er van droog tot liquoreux. Van oudsher heeft Bergerac een goede reputatie op het gebied van zoete witte wijnen. Omdat de wijnboeren van Bergerac dezelfde druivenrassen gebruiken als in de Bordeaux, zijn deze wijnen goede alternatieven voor de liquoreuze wijnen van Bordeaux. De appellationwetgeving heeft een algemene appellation Bergerac en enkele districten. Meestal staan deze voor een bepaald wijntype, zoals wit of rood. Enkele districten zijn zo klein dat je de wijnen ervan zelden tegenkomt. Landkaartje: Bergerac Etiket: AOC Haut-Montravel. Dit is een AOC binnen de AOC Montravel.

Omgeving Bordeaux § 8.8.9 AOC Côtes de Duras AOC Côtes de Marmandais AOC Buzet Docentenhandleiding SVH Wijncertificaat - dia 21 § 8.8.9 Omgeving Bordeaux AOC Côtes de Duras AOC Côtes de Marmandais AOC Buzet Ook langs de oevers van de Garonne liggen enkele kleine wijngebieden die Bordeaux-achtige wijnen produceren. Na als de Bergerac behoren deze officieel niet tot het Bordeauxgebied, maar ze maken wijnen die veel op de Bordeauxwijnen lijken. De vlakke vallei van deze rivier is vrij vruchtbaar: behalve voor wijnbouw is het een ideale streek voor de groente- en fruitteelt. Drie districten hebben een bescheiden bekendheidom hun wijn. De wijnproducenten gebruiken vooral druivenrassen die ook in de Bordeaux zijn aangeplant. Côtes de Duras De wijnen lijken sterk op met die uit de Entre-Deus-Mers. Duras is vooral bekend om de frisse, fruitige witte wijnen van de Sauvignondruif. De kalkbodem van Duras bevordert de kwaliteit van de Sauvignon. Rode en rosé wijnen komen ook voor, Het verschil met Bordeauxwijnen is dat deze wijnen ook als mono-cépage kunnen voorkomen, terwijl Boredeauxwijnen altijd assemblages zijn. Côtes de Marmandais Wijnbouw vindt hier plaats aan beide zijden van de brede vallei van de Garonne. Het grootste deel van de wijnen is rood. Buzet De A.O.C. Buzet ligt verder stroomafwaarts aan de Garonne. Het grootste deel van de wijnen uit dit gebied is rood. De Cabernet Franc en de Cabernet Sauvignon zijn de belangrijkste druiven. De kwaliteit van de wijnen is door de jaren heen constant goed. Landkaartje: Foto: wijngaarden van Duras Etiket: AOC Côtes de Duras. Moelleux = zoet

Einde