Voorstel leeronderzoek 2009 Oostelijk Gelderland Dr Frans Thissen Opleiding Sociale Geografie Universiteit van Amsterdam

Opleiding Sociale Geografie UvA

Opleidingen: Sociale Geografie Sociale Geografie Planologie Planologie Internationale Ontwikkelingsstudies Internationale Ontwikkelingsstudies

Uitgangspunten leeronderzoek UvA Sociale Geografie Onderwijsdoelstellingen staan centraal: – Mogelijkheden tot training in verschillende vormen van dataverzameling: 1. Afnemen gestructureerde vragenlijst 2. Afnemen open / diepte interview 3. Afnemen groepsinterview / focusgroep 4. Veldwaarneming – Dataverzameling moet binnen drie dagen afgerond kunnen worden – Na het veldwerk moeten gegevens snel in verwerkbare vorm beschikbaar zijn Onderzoeksthema: – Actueel maatschappelijk thema – Buiten de Randstad – Aansluiting bij de expertise van de stafleden – Relevant: maatschappelijk draagvlak

Veldwerkthema’s in voorgaande jaren 1987De zorgzame samenleving voor ouderen op de Bevelanden 1991Ruimtelijke keuzevrijheid Zeeuwsch-Vlaanderen 1992Ouderen op het Drentse platteland 1993Participatie van vrouwen op het Friese platteland 1995Ouderen en de lokale samenleving in O-Gelderland 1998Sociale cohesie en verenigingen in Drenthe 2000Leefbaarheid in de ogen van jonge huishoudens op het platteland van West-Vlaanderen 2001Ouderen in de dorpen van de Kop van Noord-Holland 2004 Starten in de Veenkoloniën: de verzelfstandiging van jongeren in een agrarisch-industrieel plattelandsgebied 2005De betrokkenheid van jongeren in de Westhoek op hun omgeving 2006De sociale draagkracht van dorpen in de gemeente Borsele 2007De betekenis van dorpshuizen voor maatschappelijke participatie in dorpen van gemeente Littenseradiel 2008Maatschappelijke ongelijkheid en sociale samenhang in de Vlaamse Ardennen

Aanleiding voor het voorstel Expertise op het gebied van sociaal-ruimtelijke ontwikkelingen op het platteland: 1. Diverse leeronderzoeken op Nederlandse en Vlaamse platteland 2. Opdrachtonderzoek naar leefbaarheid en sociale cohesie in dorpen 2. Expertise op het gebied van de sociale integratie van ouderen 1. Europese onderzoeken naar ouderen op het platteland 2. Diverse leeronderzoeken in Nederland 3. Leeronderzoek Oostelijk Gelderland 1995

1.Sociaal-ruimtelijke ontwikkelingen op het platteland Autonome dorp (oude verscheidenheid):  Bloei van het autochtone dorp tijdens de Wederopbouw:  Nieuwe welvaart bleef in het dorp  Het autonome dorp als ‘machtig beeld’ Woondorp (nieuwe verscheidenheid):  Verplaatste consumptie (mobiliteit)  Algemene schaalvergroting van het leven

Van een oude naar een nieuwe verscheidenheid Autonome dorpen In dorp geboren en getogen bewoners (leefpaden) Activiteiten in het eigen dorp (dagpaden) Woondorpen Bewoners die zich ooit in dorp hebben gevestigd (leefpaden) Activiteiten buiten het dorp waar men woont (dagpaden)

Van een oude naar een nieuwe verscheidenheid Autonome dorpen In dorp geboren en getogen bewoners (leefpaden) Activiteiten in het eigen dorp (dagpaden) Traditioneel referentiekader: Uitgedragen door bepaalde bewoners en bestuurders Somber perspectief op leefbaarheid en sociale cohesie Woondorpen Bewoners die zich ooit in dorp hebben gevestigd (leefpaden) Activiteiten buiten het dorp waar men woont (dagpaden) Opkomend referentiekader: Uitgedragen door bepaalde bewoners Positiever perspectief op leefbaarheid en sociale cohesie

Voorzieningen in het autonome dorp ‘de spiraal omlaag’ Ontwikkeling aantal inwoners Ontwikkeling aantal voorzieningen Ontwikkeling Leefbaarheid

Voorzieningen in het woondorp: ‘de spiraal omhoog’ Ontwikkeling Leefbaarheid Ontwikkeling gemeenschaps- initiatieven Ontwikkeling woonfunctie binnen de streek Regiovorming

Sociaal-ruimtelijke ontwikkelingen op het platteland Loil (gemeente Montferland) 1994: oude parochiebibliotheek werd gesloten 1995: Bewonersinitiatief (Contactraad Loil): Nieuwe dorpsbibliotheek, op basis van vrijwilligerswerk Prijs: ‘Kern met Pit’ Bevordering van dorpstrots – lokaal bewustzijn

Lopende activiteiten Begeleiding SCP-project “Sociale staat van het platteland” LNV / Movisie: Kennisdag Sociaal Vitaal Platteland Variya: 10 jaar Kulturhus in Overijssel Provincie Friesland: Betekenis dorpshuizen / MFC’s Provincie Oost-Vlaanderen: Achterstelling en sociale cohesie in Ronse Gemeente Terneuzen / Woongoed Zeeuws-Vlaanderen: Krimp en Vitale dorpen Provincie Noord-Holland / Zuid-Holland: Krimp buiten de Randstad

2.Sociale integratie en het welbevinden van ouderen OPERA  6 landen, 59 dorpen, 1824 respondenten 65+, Onderzoek ESAW  6 landen, respondenten 50-90, 2002 – 2003, Deel van mondiaal onderzoek Aging Well BARP  Initiatief vanuit 6 landen: Betekenis van 50+ migranten voor regionale economie en sociale leven van plattelandsgebieden Leeronderzoeken  Drenthe, Oostelijk Gelderland, Noord-Holland, Zeeland (Borsele)

Leefbaarheid, sociale cohesie en community care in de gemeente Borsele Sociale draagkracht van dorpen : Wmo: Zorg wordt in de eigen omgeving, maar ook door de eigen omgeving gegeven Wat is de betekenis van leefbaarheid en sociale cohesie voor de community care in kleine dorpen ?

Zorgontvangen en Zorgverlenen

3.Leeronderzoek 1995 Oostelijk Gelderland In hoeverre bestaan er tussen ouderen in verschillende typen woonmilieus in Oostelijk Gelderland verschillen in woongeschiedenis en welke kenmerken van hun sociaal- economische positie en hun sociale netwerk hangen hiermee samen? Wat is de betekenis van ouderen met een verschillende woongeschiedenis voor de eigen woonplaats en de eigen regio?

Gevraagde medewerking -Draagvlak voor het project in het onderzoeksgebied en draagvlak voor het onderzoeksthema 1. Aanspreekpunt / Begeleidingscommissie 2. Bijdrage aan het onderwijsprogramma in Amsterdam 3. Aanleveren van steekproeven van relevante groepen bewoners 4. Draagvlak verwerven voor andere vormen van dataverzameling (groepsinterviews in dorpen) 5. Ondersteuning tijdens de veldwerkweek (maandag 20 april 2009 en vrijdag 24 april 2009) 6. Aanleveren van beschikbare en relevante gegevens -Zoeken van financiering voor onderzoeksambities

Gevraagde medewerking

Concept Steekproefvoorstel

Voorstel leeronderzoek 2009 Oostelijk Gelderland Dr Frans Thissen Opleiding Sociale Geografie Universiteit van Amsterdam