BEDRIJFSGEGEVENS 2013  Lichte zandgrond met 4,5% organische stof  Neerslagoverschot: 300 mm/jr Bedrijf  Oppervlakte: 55 ha  Blijvend grasland: 11 ha  Vruchtwisseling: 44 ha  Vanggewas in maïs: Italiaans raaigras  Melkkoeien: 81  Jongvee: 6/10 koeien  Melkproductie per koe: kg/jr  Intensiteit: kg melk/ha Melkveevoeding weideperiode  Beweidingsperiode: tot 1 september  Beweidingsduur: 2 x 3 uur/dag Stalperiode  Gemengd (60 %) graskuil en (40 %) maïskuil  MKS, mengvoer en mineralensupplementen  Ruw eiwit rantsoen:14-15 % Bemestingsmanagement  Digestaat: 39 ton/ha  Dunne fractie digestaat: 19 ton/ha  Dikke fractie digestaat: 2 ton/ha  Stikstof uit kunstmest15 kg /ha  Stikstofbinding klaver: 33 kg/ha Milieudoelen Ammonikemissiemax. 30 kg N per ha N bodemoverschotmax. 79 kg N per ha N bedrijfsoverschotmax. 126 kg N per ha Nitraatuitspoeling max. 50 mg per litre P bodemoverschotmax. 1 kg P per ha P bedrijfsoverschotmax. 1 kg P per ha Fosforuitspoelingmax. 0,15 mg per liter Broeikasgassenmin. - 30% van 1990 NO x -emissiemax. 3 kg N per ha Strategieën en maatregelen Minimale hoeveelheid mineralen in kringloop Optimaliseren benutting Door: Lage veebezetting Veel maïsteelt plus vanggewas Weinig beweiding (dagen en uren) Weinig tot geen kunstmest (N en P) Optimaal tijdstip drijfmesttoediening Vruchtwisseling Systeemontwikkeling ha blijvend grasland en 44 ha in vruchtwisseling Vanggewas Italiaans raaigras Onderzaai Inzaai na maïsoogst Grasonderzaaien in de maïs Gras-klaver 3 jaar 23 ha Maïs 3 jaar 21 ha Maïskolvensilage (MKS) 6 ha Maïskuil 15 ha Mestbe- en verwerking Drijfmest Dikke fractie Digestaat Vergisten Scheiding Dunne fractie Biogas Opwerken Aardgasnet Trekker Bemesting gewas op maat (N & P) Sleuvenvloer NH 3 -emissiearme mesttoediening Mestscheiding Schroefpersfilter Vaste fractie Zodenbemesting Groen gas EnergieMineralen Raffineren Stikstof Fosfaat Rest Hydrolyse Elektra Energieproductie Vergister Drijfmest in de rij

OverschotNL 1995NL 2011PioniersDe Marke Verschil- 40 %- 46 %- 62 % Augustus Knowledge Transfer Centre De Marke Hengelo (Gld) Ontwikkeling Duurzame Melkveehouderij die voldoet aan de Milieunormen KERNTHEMA’S  Efficiënte mineralenbenutting (stikstof & fosfor/fosfaat)  Terugdringen gasvormige emissies (broeikasgassen en NH 3 ) OnderzoekVoorlichting OnderwijsInterregionale uitwisseling D AIRYMAN is een Europees project met 14 partners in 10 regio’s van 7 landen in noordwest Europa. D AIRYMAN streeft naar een versterking van de plattelandsgemeenschappen in deze regio’s waar melkveehouderij de belangrijkste economische activiteit en een vitale vorm van landgebruik is. Nitraatuitspoeling mg/l bovenste grondwater (gemiddeld totale oppervlakte) Stikstofoverschot (kg/ha) Ammoniakemissie Stal Mestopslag Zodenbemesting Mestinjectie bouwland Stikstofkunstmest Beweiding TOTAAL 20,1 kg N/ha Efficiëntie bedrijf 100 % (80 %) BODEM VEE MESTGEWAS Fosfaatstromen (kg/ha) Tussen haakjes cijfers van K&K bedrijven (2011, 2012) Aanvoer:35(63) Kunstmest:0(17) Veevoer: 32 (44) Depositie: 2(2) Overige:1(0) Afvoer:34(51) Melk & dieren:33(51) Overige:1(0) Overschot: 1 (8) Fosfaat (P 2 O 5 ) = P x 2,3 DAIRYMAN Knowledge Transfer Centre’s Trévarez (Bretagne – Frankrijk) Derval (Pays de la Loire – Frankrijk) De Marke (Nederland) Moorepark/Solohead (Ierland) Hillsborough (Noord Ierland) Hooibeekhoeve (Vlaanderen – België) Gembloux (Wallonië – Belgie) Bildungs- und Wissenszentrum für Viehhaltung, Gruenlandwirtschaft, Wild und Fischerei (Baden- Württemberg – Duitsland) Lycée Technique Agricole (Luxemburg) 4