Do not put content on the brand signature area Verstandig schuldbeheer Gert De Brabanter Kortrijk 26/11 Leuven 03/12

Do not put content on the brand signature area Orange RGB= 255,102,000 Light blue RGB= 180,195,225 Dark blue RGB= 000,000,102 Grey RGB= 150,150,150 ING colour balance Guideline Banking - Investments - Life Insurance - Retirement Services2 Aandachtspunten en praktijkvoorbeelden Doel Aanzetten tot interactie Starten van discussie Losweken van ideeën Opwekken van suggesties

Do not put content on the brand signature area Orange RGB= 255,102,000 Light blue RGB= 180,195,225 Dark blue RGB= 000,000,102 Grey RGB= 150,150,150 ING colour balance Guideline Banking - Investments - Life Insurance - Retirement Services3 Aandachtspunten Opnameperiode versus leningperiode Opname in functie van thesaurie, dus enkel wanneer geld nodig = thesauriebeheer dus idealiter via KT-financieringsinstrument (kaskrediet of voorschotten) Omzetten naar lening consolidatie start aflossingsplan = thesauriebeheer vastlegging rentevoet = schuldbeheer / intrestbeheer dus idealiter scheiden door lening en schuldbeheer afzonderlijk te benaderen Vastleggen rentevoet mag je niet laten afhangen van het toevallige ogenblik van opname lening. Margepolitiek banken (weerslag over ganse looptijd)

Do not put content on the brand signature area Orange RGB= 255,102,000 Light blue RGB= 180,195,225 Dark blue RGB= 000,000,102 Grey RGB= 150,150,150 ING colour balance Guideline Banking - Investments - Life Insurance - Retirement Services4 Aandachtspunten Opnameperiode versus leningperiode Saldo na opnames en aflossingen

Do not put content on the brand signature area Orange RGB= 255,102,000 Light blue RGB= 180,195,225 Dark blue RGB= 000,000,102 Grey RGB= 150,150,150 ING colour balance Guideline Banking - Investments - Life Insurance - Retirement Services5 Aandachtspunten Diversificatie financieringsbronnen Klassieke leningen: verschillende looptijden verschillende herzieningsperiodiciteiten zekerheid Uitgifte commercial paper korte termijnherziening korte termijnplaatsing voordeel van RV geen liquiditeitspremie voldoende volume, dus grotere besturen Korte termijnfinancieringsinstrumenten zoals kaskredieten en voorschotten flexibiliteit

Do not put content on the brand signature area Orange RGB= 255,102,000 Light blue RGB= 180,195,225 Dark blue RGB= 000,000,102 Grey RGB= 150,150,150 ING colour balance Guideline Banking - Investments - Life Insurance - Retirement Services6 Aandachtspunten Goede spreiding net als bij een beleggingsportefeuille Looptijd relatief, want in functie van gefinancierde Herzieningsperiodiciteit: niet elke renterisico moet afgedekt zijn herziening op basis van korte termijnrentevoet (bv 3 of 6-maandelijks) herziening op basis van middellange termijnrentevoet (bv 3 of 5-jaarlijks) zonder herziening, dus met een vaste rentevoet Herzieningsogenblik geen concentratie op bepaalde momenten te grote afhankelijkheid van marktevolutie vermijden

Do not put content on the brand signature area Orange RGB= 255,102,000 Light blue RGB= 180,195,225 Dark blue RGB= 000,000,102 Grey RGB= 150,150,150 ING colour balance Guideline Banking - Investments - Life Insurance - Retirement Services7 Aandachtspunten Schuldbeheer is niet voorbehouden voor grote besturen Schuldbeheer is het zo goed mogelijk managen van renteposities Schuldbeheer is niet speculeren Je neemt hoe dan ook een positie in: Ontlenen aan vaste rente en de rente is dalend: opportuniteitsverlies Ontlenen aan vaste rente en de rente is stijgend: winst Ontlenen aan variabele rente en de rente is dalend: winst Ontlenen aan variabele rente en de rente is stijgend: verlies Ook als je niets doet, neem je een positie in!

Do not put content on the brand signature area Orange RGB= 255,102,000 Light blue RGB= 180,195,225 Dark blue RGB= 000,000,102 Grey RGB= 150,150,150 ING colour balance Guideline Banking - Investments - Life Insurance - Retirement Services8 Aandachtspunten Indekkingen via een afzonderlijk FM-contract kunnen een waarde hebben kunnen te gelde worden gemaakt zijn dagelijks consulteerbaar staan los van de financiële instelling die de initiële lening verstrekt

Do not put content on the brand signature area Orange RGB= 255,102,000 Light blue RGB= 180,195,225 Dark blue RGB= 000,000,102 Grey RGB= 150,150,150 ING colour balance Guideline Banking - Investments - Life Insurance - Retirement Services9 Aandachtspunten Portefeuillebenadering oog hebben voor de volledige portefeuille aan leningen eventueel geheel van gemeente en ocmw het geheel is meer dan de afzonderlijke delen oog hebben voor de toekomstige financieringsnoden scheiden van thesaurie en beheer van renterisico indekkingen = ideaal bij portefeuillebenadering

Do not put content on the brand signature area Orange RGB= 255,102,000 Light blue RGB= 180,195,225 Dark blue RGB= 000,000,102 Grey RGB= 150,150,150 ING colour balance Guideline Banking - Investments - Life Insurance - Retirement Services10 Aandachtspunten Hou het eenvoudig geen te moeilijke constructies geen veelvoud aan constructies “Als ik het niet begrijp, dan doe ik het niet.” Hou het overzichtelijk beperk het aantal leningen werk met pakketten en groepeer leningen door voor te financieren Win informatie in en vorm een eigen visie Elk bestuur is verschillend en heeft andere noden

Do not put content on the brand signature area Orange RGB= 255,102,000 Light blue RGB= 180,195,225 Dark blue RGB= 000,000,102 Grey RGB= 150,150,150 ING colour balance Guideline Banking - Investments - Life Insurance - Retirement Services11 Praktijkvoorbeelden Delayed IRS Bestuur is zeker van bepaalde financieringsnoden in de toekomst: Specifiek project: bijvoorbeeld start bouw: ziekenhuis sporthal/gemeentehuis wegenwerken … Geheel van investeringsplannen in het algemeen Bestuur verwacht dat de rente zal stijgen Wenst nu reeds (gedeeltelijk) het renteniveau vast te leggen

Do not put content on the brand signature area Orange RGB= 255,102,000 Light blue RGB= 180,195,225 Dark blue RGB= 000,000,102 Grey RGB= 150,150,150 ING colour balance Guideline Banking - Investments - Life Insurance - Retirement Services12 Praktijkvoorbeelden Delayed IRS Voorjaar 2009: Bestuur weet dat nieuwe leningen worden opgenomen eind 2009 Bestuur verwacht dat rente zal stijgen Bestuur sluit Delayed IRS af: Zal 20 jaar 3.98% betalen door de structuur startend vanaf eind 2009 Zal 20 jaar de IRS Ask Duration ontvangen door de structuur vanaf eind 2009 Eind 2009: Bestuur gaat lening aan: Zal 20 jaar de IRS Ask Duration betalen via de lening die eind 2009 wordt aangegaan Delayed IRS treedt in voege Resultaat: rentevoet die ingaat op eind 2009 wordt begin 2009 reeds vastgelegd aan 3.98% en dit voor 20 jaar

Do not put content on the brand signature area Orange RGB= 255,102,000 Light blue RGB= 180,195,225 Dark blue RGB= 000,000,102 Grey RGB= 150,150,150 ING colour balance Guideline Banking - Investments - Life Insurance - Retirement Services13 Praktijkvoorbeelden Delayed IRS Rentevoet lening vlottend (bepaald in de toekomst) Rentevoet structuur vast (nu reeds bepaald) Maar ook: Rentevoet lening vast (bepaald in de toekomst) Rentevoet structuur vast (nu reeds bepaald)

Do not put content on the brand signature area Orange RGB= 255,102,000 Light blue RGB= 180,195,225 Dark blue RGB= 000,000,102 Grey RGB= 150,150,150 ING colour balance Guideline Banking - Investments - Life Insurance - Retirement Services14 Praktijkvoorbeelden Forward fixing Inventaris en analyse van de portefeuille RVHerz. EVV A jrl03/1006/20 B jrl02/1103/14 C jrl04/1206/22

Do not put content on the brand signature area Orange RGB= 255,102,000 Light blue RGB= 180,195,225 Dark blue RGB= 000,000,102 Grey RGB= 150,150,150 ING colour balance Guideline Banking - Investments - Life Insurance - Retirement Services15 Praktijkvoorbeelden Forward fixing Wat zijn de mogelijkheden? Afwachten of ingrijpen? Wat is de huidige rente? Wat zijn de renteverwachtingen? RVHerz. EVV A jrl03/1006/20 B jrl02/1103/14 C jrl04/1206/22

Do not put content on the brand signature area Orange RGB= 255,102,000 Light blue RGB= 180,195,225 Dark blue RGB= 000,000,102 Grey RGB= 150,150,150 ING colour balance Guideline Banking - Investments - Life Insurance - Retirement Services16 Praktijkvoorbeelden Forward fixing Forward rentevoet bepalen die ingaat op de herzieningsdatum voor een volgende herzieningsperiode Op basis van de forward curve (marktconcensus) RVHerz. EVVFF voor 5jr A jrl03/1006/ B jrl02/1103/ C jrl04/1206/

Do not put content on the brand signature area Orange RGB= 255,102,000 Light blue RGB= 180,195,225 Dark blue RGB= 000,000,102 Grey RGB= 150,150,150 ING colour balance Guideline Banking - Investments - Life Insurance - Retirement Services17 Praktijkvoorbeelden Forward fixing + verlengen van herzieningsperiode Forward rentevoet bepalen die ingaat op de herzieningsdatum voor de volledige resterende periode Op basis van de forward curve (marktconcensus) RVHerz. EVVFF voor 5jr FF tot EVV A jrl03/1006/ B jrl02/1103/ C jrl04/1206/

Do not put content on the brand signature area Orange RGB= 255,102,000 Light blue RGB= 180,195,225 Dark blue RGB= 000,000,102 Grey RGB= 150,150,150 ING colour balance Guideline Banking - Investments - Life Insurance - Retirement Services18 Praktijkvoorbeelden Forward fixing + verlengen van herzieningsperiode Forward rentevoet bepalen die ingaat op de herzieningsdatum voor de volledige resterende periode Op basis van de forward curve (marktconcensus) RVHerz. EVVFF voor 5jr FF tot EVV Beslissing bestuur A jrl03/1006/ FF + Vastleggen tot EVV B jrl02/1103/ FF C jrl04/1206/ FF + Vastleggen tot EVV

Do not put content on the brand signature area Orange RGB= 255,102,000 Light blue RGB= 180,195,225 Dark blue RGB= 000,000,102 Grey RGB= 150,150,150 ING colour balance Guideline Banking - Investments - Life Insurance - Retirement Services19 Praktijkvoorbeelden Forward fixing Eenvoud Zekerheid In leningen zelf addendum aan contract onherroepelijk Is alternatief voor afgescheiden product Financial Markets (delayed IRS) leningen worden herzien op KT-rentevoet afzonderlijk contract zet KT-rentevoet om in LT-rentevoet verhandelbaar portefeuillebeheer Herzieningsmodaliteiten behouden Verlengen van de herzieningsperiode (omzetting naar vaste rentevoet) Variante: nieuwe rentevoeten onmiddellijk laten ingaan door verrekening forward rentevoet met huidige rentevoet lening