A.S. TMS ADAM SMITH MOREEL KADER Vraag Historie Wealth of Nations Invisible hand, MS en IS Conclusie Vraag

A.S. TMS Vraag Wat heeft Adam Smith bedoeld met de INVISIBLE HAND?

A.S. TMS Enige data Adam Smith: 1723 – 1790 Theory of Moral Sentiments 1759 Frankrijk , Turgot, Quesnay An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations 1776

A.S. TMS Enige data Spinning Jenny 1769 Stoommachine 1775 Boston teaparty 1789 hervorming staatsfinanciën obv WoN 1789 Bastille

A.S. TMS Situatie Engeland Mercantilisme (oppotten, vasthouden) Binnenlandse obstakels voor handel en nijverheid: oGilden oTollen en accijnzen oVerbod te werken in andere stad

A.S. TMS Vraag Waarom heeft Adam Smith zijn Wealth of Nations geschreven? (ps TMS heeft hij niet geschreven. Het is zijn redactie van college-aantekeningen van zijn studeneten.

A.S. TMS Waarom WoN? Oplossing voor maatschappelijk probleem Principiële goedheid van natuur en mensen (Stoa) Uniciteit en waardevolheid van ieder individu Gemeenschap belangrijker is dan individu 10 jaar gewerkt als kluizenaar aan WoN

A.S. TMS Invisible hand Één maal genoemd in WoN, geen verdere uitleg

A.S. TMS Invisible hand TMS, ondertitel: An essay towards an analysis of the principles by which men naturally judge concerning the conduct and character, first of their neighbours and afterwards of themselves.

A.S. TMS Invisible hand Mutual sympathy Impartial spectator Alle mensen samen één groot organisme Eigen talenten ontwikkelen

A.S. TMS Mutual Sympathy Een verwant voelen met mensen ipv dieren, planten ed. Zoeken van waardering door andere mensen; waardering door anderen essentieel. Van nature aanwezig Ontwikkelt zich vanzelf in omgang met medemensen dmv. voorbeeld, beloning en straf. Openingszin

A.S. TMS Impartial Spectator Ondertitel Twee momenten in iedere handeling Van nature aanwezig Ontwikkelt zich vanzelf in omgang met medemensen dmv. voorbeeld, beloning en straf.

A.S. TMS Impartial spectator Twee momenten in iedere handeling o1e: eigenbelang o2e: belang van de betrokken anderen Resultaat oTevredenheid oSchaamte

A.S. TMS Vraag Hoe kun je in de huidige tijd het kader (voor inkadering van het eigenbelang) onderhouden dat Adam Smith bedoelde met de Invisible hand?

A.S. TMS Onderhoud IH Godsdienst? Cultuur Moraal Wetgeving/ rechtspraak

A.S. TMS Cultuur/ Moraal Traditie/verhalen tbv deugden als: Self command Propriety of conduct Prudence Benevolence Justice Temperance Magnanimity

A.S. TMS Vrije markt Een vrije markteconomie in een samenleving bestaat bij de gratie van de vrijwillige naleving van de leden van die samenleving van plichten als rechtvaardigheid, waarheidslievendheid en betrouwbaarheid. Als mensen geen ontzag hebben voor die plichten schrompelt de samenleving ineen. Die plichten zijn de mensen van nature ingeplant, maar door hun rede te gebruiken en daarover met elkaar van gedachten te wisselen wordt het hen duidelijk dat deze regels in feite overeenkomen met de goddelijke regels; wie ze gehoorzaamt wordt beloond en wie ze breekt wordt gestraft. Aldus Adam Smith. (TMS III 5, 2/3)

A.S. TMS Invisible hand Interpretaties in afgelopen 2,5 eeuw. Goddelijke wijsheid Een natuurwet oSpencer: survival of the fittest (1862) oDarwin: evolutietheorie (1859)

A.S. TMS Conclusie IH geen natuurwet Een markering van de markt door een juridisch en moreel kader. Economische wetenschap heeft kader verwaardloosd.

A.S. TMS Huidige tijd EU: vrij verkeer van omensen, ogoederen, okapitaal en odiensten Schotten tussen verschillende soorten fin. instellingen in Europa zijn opgeheven

A.S. TMS Huidige tijd In de EU verdampt het kader van de waarden van nationale staten en van religie. Er is wel één munt ingevoerd die bestaat bij de gratie van een vertrouwenwekkende autoriteit. NB Geld is een schuld die gedekt moet worden door een vertrouwenwekkende autoriteit.

A.S. TMS Vraag Zijn er gemeenschappelijke Europese waarden die kunnen dienen als kader voor het vertrouwen in de euro?