Symposium legal management “What is needed, we submit, is a sustained dialogue among scholars from a variety of disciplines – and sophisticated practitioners – about the organization and development of the legal profession. (…) ” Uit: Harvard Law School, program on the legal profession, Corporate purchasing project, How S&P 500 companies evaluate outside counsel, Boston: 2011.

Symposium legal management Welkom Ivar timmer, clustermanager law Kenniscentrum maatschappij en recht

inleiding Introductie Onderzoeksprogramma Presentatie Master Legal management Huishoudelijke mededelingen, Toelichting programma

onderzoeksprogramma Organizing legal services/ legal management Onderzoeksthema, kort gezegd: ‘Hoe juridische dienstverlening zodanig te organiseren dat optimale juridische kwaliteit ontstaat, in zo min mogelijk tijd en tegen zo laag mogelijke kosten per dienst’ Kernpunt: de kwaliteit van de organisatie van juridische dienstverlening heeft direct invloed op de (ervaren) kwaliteit van het recht. Immers: recht dat inhoudelijk correct wordt toegepast/ juridische dienstverlening die inhoudelijk van hoog niveau is, maar te laat, te duur, onbegrijpelijk of ontoegankelijk is wordt (terecht) niet gewaardeerd.

Legal management Zowel private als publieke juridische dienstverlening Legal management is in onze visie niet beperkt tot een rechtsgebied. Alle juridische sectoren/ rechtsgebieden hebben o.a. gemeen: kennisintensieve dienstverlening door inhoudelijke professionals mogelijke hulpmiddelen vooral informatie en IT ‘hoog schriftelijk gehalte’, veelal grote ‘informatieasymetrie’ tussen dienstverlener en klant/ burger Uitwisseling en één benadering is daarmee ons inziens zinvol

Legal management Apart vakgebied? Ja, deelgebied: Management – management van professional services – legal management (interdisciplinair: recht, organisatiekunde, informatica, sociale psychologie) Te organiseren juridische diensten spelen in een bijzondere context, waar vaak specifiek juridische thema’s spelen, zoals: Aansprakelijkheid, risicomanagement, precedentwerking, rechtvaardigheid, rechtszekerheid, rechtmatigheid, (beroeps)ethiek Juristen worden traditioneel niet geschoold in management en organisatie (uitzondering: gecombineerde opleidingen rechten-bedrijfskunde, HBO-Rechten). Onderwerpen komen o.a. in de metajuridica, juridische kwaliteitszorg en binnen juridisch-inhoudelijke thema’s wel aan de orde.

Organizing legal services, KMR Bachelor HBO-Rechten zorgt in Nederlandse praktijk voor vraagstukken op het gebied van functiedifferentiatie Legal management heeft sterk praktijkgericht karakter 7 onderzoekers Lopende onderzoeken: (Vervolg)onderzoek nieuwe rekentool en rekenmethode kinderalimentatie (Vervolg)onderzoek inkoop juridische dienstverlening door organisaties Atlas van de rechtspraktijk (i.s.m. Landelijk opleidingsoverleg HBO-Rechten, negen hogescholen en Sdu Uitgevers) Zie voor meer info de website en programmaboekje

Master legal management Een post-initiële praktijkgerichte master: juridische professionals > 3 jaar relevante werkervaring Docententeam mix van professionals en wetenschappers Leren vanuit de praktijk, uitwisseling tussen studenten uit verschillende rechtsgebieden/ sectoren Samengesteld uit: algemeen management, management toegespitst op de juridische praktijk, vaardigheden en juridische verdieping

beroepsperspectief Primair: naast (en niet boven) juridisch-inhoudelijke professionals zorg dragen voor optimale organisatie juridische dienstverlening Denk aan functies als: juridisch kwaliteitszorgmedewerker, projectmanager advocatuur/ notariaat/rechtspraak, compliance officers, informatiemanager, senior-contractmanager, legal process manager Ook leidinggevende functies bij afdelingen die grote juridische processtromen organiseren zoals bezwaar, claims, handhaving, vergunningen, etc.

Meer info Brochure in programmaboekje http://www.hva.nl/opleiding/deeltijd/master-legal-management/ Voorlichtingsavond, donderdag 25 april a.s., 19-21 uur Namens de opleiding zijn aanwezig: Rob van Otterlo, Catherine Dutscher, Hanneke Wegman, Ivar Timmer Aarzel niet hen aan te spreken..

Programma Nu: Rob van Otterlo over onderzoek naar inkoop juridische dienstverlening en verband met ‘legal management’ Daarna: start workshoprondes Ronde 1: Helaas is Eddy Bauw verhinderd. Deelnemers aan deze workshop kunnen deelnemen aan een van de andere twee workshops: Bert Westerink, Bibliotheek (derde verdieping) Harm Cammel, Groote Zaal (hier) Ca. 30 minuten pauze 15.30 uur, start workshopronde 2 in Bestuurskamer (eerste verdieping), Bibliotheek (derde verdieping), of Groote Zaal (tweede verdieping) 16.15 uur Borrel

JURIDISCHE ZAKELIJKE DIENSTVERLENING: DE MARKT ONDER DE LOEP HvA Symposium 18 april 2013 JURIDISCHE ZAKELIJKE DIENSTVERLENING: DE MARKT ONDER DE LOEP PROF. DR. ROB C.H. VAN OTTERLO Lector Organizing Legal Services

Het onderzoek Onder (grote) gebruikers van juridische diensten Ontwikkelingen in de juridische markt Wordt vervolgd, ook in MKB

Veranderingen in de markt Meer concurrentie en prijsdruk ‘in de legal market’ Kritischer (interne) cliënt Vraag naar gratis diensten (commodities) Bij veel vraagstukken van bedrijfsjuristen/overheidsjuristen/legal counsel: ‘make or buy’ Capaciteit inkopen – mogelijkheden voor HBO-juristen? Commoditization (Susskind): mogelijkheden voor HBO-juristen? Opkomst nieuwe partijen in de markt: bijv. Legadex, Lexpartners, middelgrote accountancy-kantoren met ’legal’

Wat wil de markt Steeds professionelere dienstverlening (oplossingen voor juridische problemen i.p.v. juridische hoogstandjes Kritisch op prijs/kwaliteit verhouding en transparantie mbt de factuur Maatwerk; standaardisatie van proces en inhoud (mogelijkheden voor onze MLM ’s!); outsourcing (?); toenemend belang ICT (bijv. Automatic document assembly) Excellente juridische diensten, maar ook: ‘kwaliteit’ is ‘hygiënefactor’ Duurzame klant/leverancier-relaties Goede opleidingen – postinitieel PO-markt voor HBO-juristen? Vaardigheden/hands on van juristen steeds belangrijker

Wat willen de interne en externe markten? WAT HEEFT DE KLANT NODIG: WAT IS HET BELANG VOOR DE ORGANISATIE VAN HET OPLOSSEN VAN EEN SPECIFIEK PROBLEEM, EN WAT IS HET RISICO VAN HET NIET OPLOSSEN VAN HET PROBLEEM? WELKE WAARDEPROPOSITIE (‘CUSTOMER INTIMACY’, ‘PRODUCT LEADERSHIP’, ‘OPERATIONAL EXCELLENCE’) WILLEN WE COMMUNICEREN (ZIE OOK DE JONG ET AL, 2010)

Wat wordt steeds belangrijker? Projectmanagement en de vaardigheden die daarbij horen Continue persoonlijke ontwikkeling van juristen, zowel WO als HBO Leidinggevende vaardigheden Kennis van organisatiekunde/bedrijfskunde in de juridische omgeving (MLM) in het algemeen en van de eigen business (zowel profit- als non profit) in het bijzonder Juridische studies moeten breder worden (bedrijfseconomie; bedrijfskunde; organisatiekunde; et cetera – slechts een deel van de afgestudeerde WO-juristen gaat naar de toga-beroepen, maar iedereen moet opgeleid worden met Civiel Effect! Relatiemanagement, zowel intern (legal t.o.v. de business) als extern (jur. dienstverleners t.o.v. hun klanten) Ambitie

Kwaliteitsproblemen Met toenemende prijsdruk staan opleidingsmodellen zowel bij de advocatuur en notariaat als bij de bedrijfs- en overheidsjuristen onder druk Aard van de business is leidend voor de benodigde juridische kennis, daarmee moet na de initiële opleiding nog veel kennis aangebracht worden – de praktijk heeft steeds meer behoefte aan zeer specifieke kennis – denk bijv aan combi Recht/ICT Geen enkele juridische afdeling maar ook geen enkel advocaten- of notariskantoor is over de hele linie goed, de legal counsel zal daarom in belangrijke mate een regisseur worden van processen (make or buy; outsourcing; insourcing; et cetera) en projecten De vraag naar juridische diensten verandert sneller dan het aanbod kan bijhouden en er is, zelfs al in het (grotere) MKB sprake van toenemende internationalisering

BUSINESS MODEL VERDIENMODEL WORDT ANDERS, VEROORZAAKT DOOR PRIJSDIFFERENTIATIE: WELKE MARKTEN WIL JE ALS ZAKELIJKE DIENSTVERLENER (NOG) BEDIENEN? WAT WORDT JE AMBITIE/STRATEGIE/FOCUS: CUSTOMER INTIMACY (MAATWERK – HOGE TARIEVEN); OPERATIONAL EXCELLENCE (STANDAARD DIENSTVERLENING TEGEN GEMIDDELD TARIEF); PRODUCT LEADER (SUPER SPECIALIST, TECHNISCH INHOUDELIJK GEORIËNTEERD, INNOVATIEF – HOGE TARIEVEN). EXCELLENT IN ÉÉN VAN DE DRIE, MAAR INDIEN NODIG MARKTCONFORM IN DE ANDERE TWEE!

SUCCESFACTOREN JURIDISCHE DIENSTVERLENING, ZOWEL INTERNE COUNSEL ALS EXTERNE COUNSEL INTERESSANT WERK (GOED WERK/INTERESSANTE OPDRACHTEN/LAGE OVERHEAD) EXCELLENTE JURIDISCHE KWALITEIT/SPECIALISATIE/MAATWERK: “IF YOU DO A SUPERIORJOB THERE WILL BE MORE DEMAND FOR YOUR SERVICES THAN YOU CAN MEET” BEPERKT AANTAL RECHTSGEBIEDEN/DISCIPLINES WERK MET EEN HOGE MATE VAN ‘VISIBILITY’ TASK-FORCE-AANPAK MBT O.A. M&A/MULTIDISCIPLINARITEIT AANTREKKEN VAN DE ‘BESTE’ AFGESTUDEERDE JURISTEN (WO EN HBO); CONNECTIES MET (LOCALE) UNIVERSITEITEN EN HOGESCHOLEN; CONNECTIES MET PROGRAMMA ‘S ALS MLM

Tot slot: zorg voor een gezonde bedrijfsvoering!

LITERATUUR AUGUST J. AQUILA, BRUCE W. MARCUS (2004). CLIENT AT THE CORE. MARKETING AND MANAGING TODAY’SPROFESSIONAL SERVICES FIRM. JOHN WILEY & SONS, HOBOKEN, NEW JERSEY. ROB VAN OTTERLO (2010). ORGANISATIE VAN PROFESSIONAL SERVICES. HANDBOEK ZAKELIJKE DIENSTVERLENING IN HET JURIDISCH DOMEIN. BJU, DEN HAAG. R.C.H. VAN OTTERLO (2009). DE MODERNE BALIE IN INTERNATIONAAL PERSPECTIEF. IN: HET NEDERLANDSE RECHTSBESTEL IN EUROPEES PERSPECTIEF. JUSTITIËLE VERKENNINGEN, 4-09, P.70-80, DEN HAAG, BOOM JURIDISCHE UITGEVERS, 2009. MIKE SCHULTZ & JOHN E. DOERR (2009). PROFESSIONAL SERVICES MARKETING. HOW THE BEST FIRMS BUILD PREMIER BRANDS, THRIVING LEAD GENERATION ENGINES, AND CULTURES OF BUSINESS DEVELOPMENT SUCCESS. JOHN WILEY & SONS, HOBOKEN, NEW JERSEY. RICHARD SUSSKIND (2008). THE END OF LAWYERS. RETHINKING THE NATURE OF LEGAL SERVICES. NEW YORK.

Wij wensen u een interessante middag! Start workshopronde 1 Wij wensen u een interessante middag!