GESTEENTEN

Gesteenten en mineralen

Waaruit zijn gesteenten opgebouwd ? Gesteenten zijn natuurlijke ophopingen die zijn opgebouwd uit mineralen. Sommige gesteenten bestaan uit 1 soort mineraal, anderen uit meerdere soorten mineralen. Vb : Graniet is opgebouwd uit 3 soorten mineralen die duidelijk in het gesteente te zien zijn.

Wat zijn mineralen ? Mineralen zijn natuurlijke verbindingen met een eigen vaste scheikundige samenstelling en een karakteristieke kristallijne structuur. Vbn : zie internet « wikipedia, lijst van mineralen »

Kristallijne roosteropbouw van mineralen Dat wil zeggen dat zij bestaan uit een regelmatige opstapeling van hun bouwstenen (atomen). Vb : Opbouw van zoutkristallen (NaCl)

Grafiet vs. Diamant Chemische formule : C Chemische formule : C Kleur : kleurloos, wit, grijs Hardheid : 10 Kristalvorm : octaëdrisch Chemische formule : C Kleur : Grijs –zwart Hardheid : 1,5 – 2 Kristalvorm : hexagonaal

De kringloop der gesteenten

Oorspronkelijk bestond de aardkorst enkel uit gestolde magma of lava = STOLLINGSGESTEENTE

Door verwering en transport werden de eerste stollingsgesteenten afgebroken en op andere plaatsen weer afgezet als losse sedimenten.

De losse afzettingen kunnen onder druk van de bovenliggende lagen en door natuurlijke cementatie omgezet worden in vaste sedimenten (diagenese). = SEDIMENTGESTEENTEN

Stollingsgesteenten en sedimentgesteenten kunnen ook betrokken worden bij gebergtevorming. Hierdoor kunnen ze door hoge druk worden samengedrukt of door hoge temperatuur worden herbakken. Hun uitzicht verandert hierdoor, ze ondergaan een metamorfose. = METAMORFE GESTEENTEN

Kringloop der gesteenten

Indeling van de gesteenten Stollingsgesteenten Indeling op basis van de plaats en de omstandigheden van stolling. Dieptegesteenten Stolling diep in de aardkorst Vb: Graniet Korrelige structuur en samenstelling van mineralen is duidelijk te herkennen

Stolling in gangen en spleten dichter bij het aardoppervlak 2. Ganggesteenten Stolling in gangen en spleten dichter bij het aardoppervlak => Snellere stolling Vb : Porfier Kleinere korrels dan graniet omdat kristallen kleiner zijn door de snellere stolling.

3. Uitvloeiingsgesteenten Stolling aan het aardoppervlak => zeer snelle afkoeling => Kristallen zijn microscopisch klein Vb : Puimsteen Zeer licht met poriën door ontsnappende gassen Vb : Basalt

Amorf of glazig gesteente (obsidiaan)

Sedimentgesteenten 1. Klastische sedimentgesteenten of gruisgesteenten Losse korrels van afgebroken gesteenten bezinken (sedimenteren). Indeling volgens korrelgrootte : grint > zand > silt (leem) > klei

De losse sedimenten worden samengeperst door de druk van de bovenliggende lagen. Grint Conglomeraat Zand Zandsteen Klei Schiefer

2. Organische sedimentgesteenten Gevormd uit afgestorven planten en dieren. Vb: krijt / kalksteen Kalk uit koralen, schelpen, skeletten,…. Vb : turf / bruinkool / steenkool Plantenresten bedolven onder andere sedimenten en die gaan inkolen

3. Chemische sedimentgesteenten Ontstaan door uitdamping van water => de in het water opgeloste mineralen slaan dan neer. Vb : Zoutafzettingen, druipstenen in grotten, …

Metamorfe gesteenten Door hoge druk en/of temperatuur kunnen gesteenten een omvormingsproces ondergaan. Zandsteen Kwartsiet Schiefer Fyllade (leisteen) Kalksteen Marmer

Verband tussen platentektoniek en voorkomen gesteentes