Leefbaarheid en Vitaliteit van dorpen: Mythes en Uitdagingen Dr Frans Thissen Universiteit van Amsterdam

Mythes en uitdagingen “Machtige beelden”: het autonome dorp Veranderingen: van autonoom dorp naar woondorp Mythes over leefbaarheid en sociale vitaliteit: De betekenis van voorzieningen voor de leefbaarheid De betekenis van sociale samenhang voor de sociale vitaliteit van dorpen Uitdaging: Hoe kunnen leefbaarheid en sociale vitaliteit ontstaan op basis van nieuwe voorwaarden? Mythes duiken op bij grote veranderingen (individualisering, krimp, verdwijnen voorzieningen)

Krimp in het Groene Hart Krimp aantal inwoners is (groeiende) realiteit: Maar er lijkt zelden sprake van stagnatie (vraaguitval) Belangrijker is verandering bevolkingssamenstelling Vergrijzing / Ontgroening Toename alleenstaanden Toename ‘anderen’

Opzet presentatie Begrippen: Leefbaarheid en sociale vitaliteit De sociale veranderingen in dorpen Van autonoom dorp naar woondorp Leefbaarheid in autonome dorpen en woondorpen De voorwaarden voor gemeenschapsinitiatieven Sociale samenhang en sociale vitaliteit van dorpen Omgaan met verandering (zoals krimp)

Leefbaarheid en sociale vitaliteit Leefbaarheid: (leefbaar dorp is waar) “bewoners naar tevredenheid leven en waar terugkerende problemen, zorgen en ergernissen beperkt zijn” Veronderstelde leefbaarheid Ervaren leefbaarheid Sociale vitaliteit: “de bijdragen van bewoners aan hun omgeving … waar waardevolle zaken tot stand komen dankzij vrijwillig handelen van bewoners” Verbindende sociale vitaliteit Vernieuwende sociale vitaliteit

Sociale veranderingen in dorpen

Sociale veranderingen in dorpen Het ‘Autochtone’ dorp : Bloei van het autochtone dorp tijdens de Wederopbouw: 1950-1970 Nieuwe welvaart bleef in het dorp Het autonome dorp als ‘machtig beeld’ De opkomst van het Woondorp : Verplaatste consumptie (mobiliteit) Algemene schaalvergroting van het leven (sociale en economische domein) Schaalverkleining (culturele en politieke domein)

Verschillen tussen bewoners Autonome dorp Je bent er geboren of opgegroeid, je komt ‘van het dorp’ Je werkt er en je doet er je boodschappen: je woont ‘op het dorp’ Woondorp Je bent er gaan wonen om de mooie woning en aangename woonomgeving Voor je sociale contacten en voorzieningen ben je niet afhankelijk van het dorp

Van het autonome dorp naar het woondorp In dorp geboren en getogen bewoners (leefpaden) Activiteiten in het eigen dorp (dagpaden) Traditioneel referentiekader: Uitgedragen door bepaalde bewoners en bestuurders Woondorp Bewoners die zich ooit in dorp hebben gevestigd (leefpaden) Activiteiten buiten het dorp waar men woont (dagpaden) Opkomend referentiekader: Uitgedragen door bepaalde bewoners

Verschillende beoordeling van de leefbaarheid Autonome dorp Oordeel over de voorzieningen in het dorp is belangrijk “We hebben nog een kleine supermarkt en we hebben nog een bakker … Want als je dat niet meer hebt op een dorp … en dat zouden we misschien meer moeten gaan beseffen met z’n allen” Woondorp Oordeel over de eigen woning en de woonomgeving is belangrijk “Eigenlijk hebben we heel doelbewust voor dit dorpje gekozen want het is … de Parel van de Zak. En die Zak sprak ons vreselijk aan … Het landschap trok ons ontzettend”

Leefbaarheid in het autonome dorp Ontwikkeling aantal inwoners Ontwikkeling aantal voorzieningen Ontwikkeling Leefbaarheid

Leefbaarheid in het woondorp Regiovorming Ontwikkeling gemeenschaps-initiatieven (voorzieningen) Ontwikkeling woonfunctie binnen de streek Ontwikkeling Leefbaarheid Ontwikkeling aantal inwoners voorzieningen Ontwikkeling Leefbaarheid Autonome dorp:

Gemeenschapsinitiatieven: Loil Gemeenschapsinitiatieven: zijn voorzieningen als resultaat van de leefbaarheid Voorziening gecreëerd door de dorpssamenleving: initiatieven van bewoners Voorwaarden voor gemeenschapsinitiatieven: Woonsituatie: ruimtelijke kwaliteit Ruimten om elkaar te ontmoeten (binnen en buiten)

Sociale samenhang in dorpen Hoofdactiviteit hebben binnen het dorp Gebruik van dorpsvoorzieningen Familie in het dorp hebben Zich vooral dorpsbewoner voelen Organiseren en bezoeken dorpsactiviteiten Dorpsraad bezoeken Trots zijn op het dorp Actief zijn in dorpsverenigingen Bereid actie te voeren voor het dorp

Sociale samenhang in dorpen Autonoom gericht Lokaal betrokken Hoofdactiviteit hebben binnen het dorp Gebruik van dorpsvoorzieningen Familie in het dorp hebben Zich vooral dorpsbewoner voelen Organiseren en bezoeken dorpsactiviteiten Dorpsraad bezoeken Trots zijn op het dorp Actief zijn in dorpsverenigingen Bereid actie te voeren voor het dorp

Sociale vitaliteit van dorpen

Omgaan met krimp (Zeeland) Onverkende paden Krimp is realiteit, maar er is sprake van grote regionale en lokale verschillen Verandering van bevolkingssamenstelling is belangrijker dan ontwikkeling aantal inwoners (vergrijzing / alleenstaanden / anderen) Ontwikkelingen zijn uitdagingen voor diverse beleidssectoren

Op pad! Mythes Uitdagingen Bevolkingsgroei is doel op zich Concurrentie tussen steden en dorpen nodig Woningen bouwen is nodig om te groeien Leefbaarheid stimuleren door voorzieningen op korte afstand Kwaliteit is het doel Samenwerking en afstemming Behouden van vastgoedwaarde Leefbaarheid stimuleren door bevorderen sociale samenhang: Verbeteren woonkwaliteit Ontmoetingsfunctie creëren Voorzieningen bereikbaar houden

Leefbaarheid en Vitaliteit van dorpen: Mythes en Uitdagingen Dr Frans Thissen Universiteit van Amsterdam http://thissen.net/rural/GroeneHart/