Cursus “Frail and Elderly” Gedragsstoornissen Cursus “Frail and Elderly” 15 en 17 september 2008 M.J. Abbink-de Roos Verpleeghuisarts

Inhoud cursus SOORTEN GEDRAGSSTOORNISSEN OORZAKEN ONDERZOEK BEHANDELINGSMOGELIJKHEDEN

Soorten gedragsstoornissen POSITIEVE GEDRAGSSTOORNISSEN NEGATIEVE GEDRAGSSTOORNISSEN

Positieve gedragsstoornissen Wanen en hallucinaties Agressie Zwerven Ontremming Rusteloosheid Claimen Verwardheid

Negatieve gedragsstoornissen Depressie Lusteloosheid Slapeloosheid Eetlustverlies Angst

Oorzaken Omgeving/Opvoeding Psychiatrisch ziektebeeld Lichamelijk ziektebeeld

Beelden

Omgeving/opvoeding Gedrag is de manier waarop wij in contact komen en zijn met de mensen om ons heen, we leren het van onze omgeving/opvoeders. Door ons gedrag worden wij gezien.

Psychiatrische ziektes DEPRESSIE MANIE PSYCHOSES DELIER DEMENTIE

Depressie SLAAPSTOORNISSEN LUSTELOOSHEID (APATHIE) EETLUSTVERLIES

Manie ONRUST AGITATIE SLAAPSTOORNISSEN

Psychoses PARANOIA BORDERLINE

Delier VERWARDHEID OMFLOERST BEWUSTZIJN GEEN INPRENTINGSSTOORNISSEN LICHAMELIJKE AANDOENING

Dementie INPRENTINGSSTOORNISSEN PROBLEMEN BIJ MAATSCHAPPELIJK FUNCTIONEREN VERLIES VAN (ZIEKTE)INZICHT VERLIES VAN OVERZICHT DECORUMVERLIES

Lichamelijke ziektes INFECTIES SUIKERZIEKTE SCHILDKLIERAANDOENINGEN CEREBROVASCULAIR ACCIDENT

Infecties VEROORZAKEN DELIER DENK AAN: URINEWEGINFECTIES LUCHTWEGINFECTIES

Suikerziekte Bedenk dat zowel hypo- als hyperglycaemie gedragsstoornissen kan uitlokken.

Schildklieraandoeningen HYPOTHYREOÏDIE KAN APATHIE VEROORZAKEN HYPERTHYREOÏDIE KAN LIJKEN OP EEN MANIE

Cerebrovasculair accident Veroorzaakt afhankelijk van de plaats diverse gedragsproblemen. Bij een verstoring van het evenwicht tussen linker en rechter hersenhelft kan een houding van laissez faire of een onbehandelbare depressie ontstaan

Wanen en hallucinaties WANEN VAAK HET GEVOLG VAN EEN PSYCHIATRISCHE AANDOENING (GEORGANISEERD) HALLUCINATIES VAAK DOOR LIHAMELIJKE OORZAKEN (VISUS, MEDICATIE)

Agressie Gevolg van: opvoeding ontremming onbegrip

Ontremming DIVERSE GEBIEDEN: DECORUM EETLUST SEXUEEL

Zwerven Bij bejaarden vaak een teken van het verlies van oriëntatie in plaats, dus van dementie.

Rusteloosheid VAAK DOOR VERLIES VAN ORIËNTATIE IN TIJD EN PLAATS, DUS BIJ DEMENTIE

Claimen VERLIES VAN ORIËNTATIE IN PERSOON BORDERLINE PERSOONLIJKHEIDSSTOORNIS

Verwardheid ZOEK NAAR KOORTS, BLOEDARMOEDE EN SCHILDKLIERANDOENINGEN

Apathie, eetlustverlies Dit kunnen de eerste verschijnselen van een depressie zijn, maar ook wijzen op een c.v.a. of problemen in maag of slokdarm

Angst VERLIES VAN DURF TERUGTREKKEN SOMS LEIDEND TOT POSITIEVE GEDRAGSSTOORNISSEN ALS CLAIMEN EN AGRESSIE

Onderzoek Observatie Anamnese (m.n. medicatie ) Laboratoriumdiagnostiek Beeldvormend onderzoek

Observatie GEBRUIK EEN OBSERVATIE INSTRUMENT (R.A.I., G.I.P., 7 STAPPENPLAN) RAPPORTEER HET WAARGENOMEN GEDRAG

Medicatie anamnese Medicijnen die het functioneren van de hersenen beïnvloeden: Psychofarmaca Anti-parkinson medicatie Anti-hypertensiva Cytostatica cimetidine

Algemeen onderzoek TEMPERATUUR, BLOEDDRUK,POLS BLOEDONDERZOEK URINEONDERZOEK

Bloedonderzoek Bloedonderzoek op: Hb, Ht, BSE,TSH, Vitamine B12, foliumzuur, kreatinine, ureum, ALAT, GGT, glucose Bij verdenking op anaemie toevoegen: MCV, MCHC,MCH, leuco’s, ery’s, thrombo’s Bij gebruik van diuretica toevoegen: Na, K Bij verdenking op infecties toevoegen: VDRL

Beeldvormend onderzoek E.E.G. RÖNTGEN ONDERZOEK C.T. SCAN M.R.I. SCAN

Electro Encephalo Grafie differentiatie tussen M.Alzheimer en M. Creutzfeldt-Jacob aantonen van epilepsie

Computer Tomografie aantonen vasculaire dementie differentiatie met: hersentumor subduraal haematoom normal pressure hydrocephalus

Magnetic resonance Imaging differentieert tussen M. Alzheimer en vasculaire dementie

Behandeling OMGANGSADVIES MEDICAMENTEn

Omgangsadvies Vermijd zo mogelijk het uitlokken van het storend gedrag door consequente omgang met de patiënt van het hele team

Neurotransmitters Acetylcholine Dopamine Norepinefrine Serotonine Glutamaat

Effecten Verwardheid,hallucinaties en agressie bij gebrek aan acetylcholine Geheugenverlies en depressie bij gebrek aan dopamine en norepinefrine Depressie, agitatie en agressie bij gebrek aan serotonine Psychosen door gebrek aan glutamaat

Medicatie Benzodiazepinen Antipsychotica Antidepressiva Cholinesteraseremmers Anti-epileptica

Benzodiazepinen bij voorkeur kortwerkend: (oxazepam, temazepam,lorazepam) bruikbaar bij angst en agitatie

Antipsychotica bij voorkeur klassiek met aangrijpingspunt op alle neurotransmitters: (haldol, dipiperon, cisordinol ) Bruikbaar bij: wanen, hallucinaties, agressie, gestoordwaak/slaapritme

Antidepressiva Bij voorkeur Selectieve Serotonine Reuptake Inhibitors (paroxetine), als spoedig ontslag te verwachten is, anders zijn ook tricyclische antidepressiva (amitryptiline en nortryptiline) bruikbaar. Bij alle depressive symptomen en agressie

Choline-esterase remmers Bij Lewy Body disease: Bij apathie, wanen en hallucinaties bij andere vormen van dementie

Anti-epileptica Bij agitatie kan een anti-epilepticum rust bieden, het gaat dan met name om carbamazepine (Tegretol)en valproinezuur (Depakine)

Conclusie Vermijd zo mogelijk het uitlokken van het storend gedrag door consequente omgang met de patiënt van het hele team en gebruik alleen als het niet anders kan medicatie