EU enlargement and EU finance: threats and challenges Roel Jongeneel Wageningen Universiteit (agrarische economie)

Introduction zEU enlargement yGeneral characteristics (countries, consumers producers) yEntry issues (integration, politics, Acquis, direct payments, structural funds, finance) zEU finance yIssues yPublic finance budget principles yPolitics

Which countries?

Consumers & demand z+ 100 million new consumers zSpent 30% of income on food zAre used to consume (dairy) prods. ycons. declined during transition yweak & incomplete recovery afterwards zDemand for ‘value added’ prods (cheese, fresh dairy) zIncome growth (yes) ; pop.growth (no)

Income per capita based on PPP

Producers & agr. supply zLarge share of pop lives on small farms (dual farm structure) zLow incomes, no sustainable livelihood zLow degree of market integration zDependence of public transfers for income zLand-reform induced fragmentation zSemi-subsistence farms as social buffer zInstitutions & social capital weak (property rights, credit, market channels, extension, …)

Transition-economy Evolution milk production

Productie in COE

Prijsverschil tussen EU en COE voor melk

Prijsverschil tussen EU en COE: tarwe

Handel tussen EU-15 en COE-10: agrarische producten en voedsel

Forms of integration Verschillende vormen van integratie zPreferentieel akkoord zVrijhandelszone zDouane unie zGemeenschappelijke markt zEconomische en monetaire Unie

Copenhagen criteria (1993) zStabiliteit van de instituties (democratie), mensenrechten; minderheden zEen functionerende markteconomie zConcurrentiepositie zKan verplichtingen van het lidmaatschap op zich nemen

Ontwikkelingen COE- landen zIntroductie eigendomsrechten en privatisering zPrijzen agrarische producten richting EU- prijzen zToelevering, verwerking, FDI zIntroductie ‘Acquis Communautair’ zEisen productkwaliteit, proceskwaliteit zBelang van éénduidig pad

Het pad naar toetreding COE- landen zEurope Agreements zPolitieke besluiten bij Europese tops zVerdrag van Amsterdam / Nice zAgenda 2000 z‘Double zero’ options zToetredingsonderhandelingen zBesluiten van Kopenhagen eind 2002 (toetreding in mei 2004)

Wat waren de belangrijkste issues op het terrein van de landbouwpolitiek? zToekenning directe inkomenstoeslagen (granen, runderen, etc.) zOmvang van de quota (melk, suiker, etc.) zSpeciale regelingen / overgangsperioden per land zWTO?

Directe inkomenstoeslagen I Argumenten tegen het verlenen van toeslagen zWas een compensatie voor een prijsverlaging zKan (vooral voor grote bedrijven in COE-landen) tot zeer hoge inkomens leiden: sociale spanningen zCOE-landen zijn veel meer geholpen met subsidies voor structuurverbetering (o.a. minder landbouw gericht) zDirecte inkomenstoeslagen eindigt vooral in de prijzen van productiefactoren (grond, eigendomsrechten)

Directe inkomenstoeslagen II Argumenten voor het verlenen van toeslagen zZonder inkomenstoeslagen in de COE-landen gaat het EU-budget in belangrijke mate naar de landbouw in de rijkere EU-landen zRechtvaardigheid (tussen vrijwel identieke producenten) binnen de vergrote EU en op lange termijn is in het geding

Quota zRelatief hoog prijsniveau maakt quota aantrekkelijk zReferentieperiode is belangrijk - verwachte groei consumptie - verwachte groei productie - belangen EU-15 producenten zPolitieke afweging / inkomenstoeslagen

Speciale regelingen zGrondeigendom zArbeid zProductdefinities zOvergangstermijnen

Structuurbeleid zVerschillende structuurfondsen - regionaal - sociaal - orientatie - visserij zPlattelandsbeleid (uit garantiefonds) zAbsorptiecapaciteit COE-landen zPositie COE-landen versus Zuidelijke lidstaten

Financiele dilemma’s Middelen nodig voor zVerdere hervorming prijs- => inkomensbeleid zInfasering toeslagen 10 toetredende landen (degressiviteit) zStructuurbeleid / plattelandsbeleid (modulatie) zToetreding Bulgarije en Roemenie zVoedselkwaliteit / voedselveiligheid z+Vele andere beleidsterreinen!

Hoe verder? zVerdere hervorming EU landbouwbeleid zCEECs zijn daarvan een onderdeel zAfweging structuurbeleid toeslagen CEECs (positie Zuid Europa) zFDI / Ketens / Groei vraag zGeleidelijk proces met ‘significante’ politieke besluiten

EU finance: issues and challenges Roel Jongeneel Zie boek H3 en Reader bijdrage Petit (p.70 e.v.)

EU finance: agr. spending

US agricultural spending

Looking backward zEU outlays for agriculture grew from about 5 billion ECU in 1975 to €43 billion in These figures do not include government spending on agriculture by individual EU member countries. zThe CAP currently accounts for about 40 percent of the EU budget, but has required as much as 70 percent in earlier years. zBecause outlays were tied to agricultural production and exports, and both production and exports were was increasing, outlays rose rapidly and strained the resources of the EU. zHigh budget outlays on agriculture precipitated several budget "crises," leading to a series of policy reforms aimed at bringing agricultural expenditures under control. zUS total outlays are much lower than EU’s (20 billion dollar in 1998). Support per farm is similar. Support fluctuates more (complementarity, disaster payments)

EU financien: besch.middelen zEigen Middelen Besluit => bepaalt hoogte en systeem van eigen middelen verkrijging (abs. maximum) zFinanciële Perspectieven => meerjarig financieel kader per beleidscategorie (1a/1b), incl.flexibiliteitsreserve ( , EuRaad) zBegroting=> jrl. Uitgaven en inkomsten (sluitend); bevat vastleggingskredieten (meerjarig) en betalingskredieten

EU financien: fin.kaders Eigen Middelen Besluit Financiele Perspectieven Begroting  In 1970: aandeel landbouw in tot.begr 80%; nu ca. 40%  In 82-86: GLB uitgavengroei > 15%/jr.; scheidslijn zelfvrz.  In 1988: introductie van Richtsnoer (fin.displ.: uitgavengroei < 0.75% van BNP groei; later nog strakkere Fin.Perspectieven (1999))

Public finance zGovernment task criteria => derived from market failures-approach zIncludes efficiency considerations (quasi- public goods, lump sum payments rather than price distortions, etc) zFinancial discipline: budget-norms zSubsidiarity principle (plattelandsbeleid)

Member state contributions zAfdracht BNI (NL €2.3 miljard/ 50%) zAfdracht BTW (NL €1.2 miljard/27%) zAfdracht douane- en landbouwheffingen (NL €1.1 miljard/ 23%; other countries 11%)

EU &net position Netherlands zEU creates a 10% general income increase zAgr.spending €44,4 billion (0.47% of BNI) out of total €90,6 billion (0.96% of BNI) (2003 realised) zNL biggest (and increasing) net payer: €180/cap (could rise to € in 2007) zNet receiver untill 1990; changed position due to MacSharry (low cereals share) and changes in structural funds (enlargement) zNegotiations meerjarenbegroting (Balkenende/Zalm negotiated Dutch rebate €1 billion)

Benefits and costs zLusten/lastendiscussie sterk gefocust op schatkistpositie zSpeciale situatie NL (rijk, Rotterdam-effect, weinig granen, rel.weinig support) zDiscussie vaak te eng: de economische baten en kostenbalans valt nog steeds gunstig uit voor NL (kleine open economie, afh. van landbouw export mglkh.)

Benefit and costs EU D NL D NL +ND EU S NL P NL P WM = P EU Exp EU C NL C EU EU budget fractie B NL NL EXP

CAP politics and finance zPreoccupation with national interests (in particular budget/contrib) zTendency to most expensive menu-choice zBudgettary pressure induces reforms (Petit) zThe more ‘visible’ the payments the more they are subject to repeated public debate (dir.paym., time inconsistency, modulation)

Political economy (Petit) stakeholders & pressure groups Downward nominal price rigidity Budget limitations External pressure Closure of policy decisions shortlong-term term

Thanks © Wageningen UR