Soft Systems Methodology Een doelbewuste aanpak voor action research Hans de Bruin Hogeschool Zeeland 16 maart 2011

Learning for Action Learning for Action: A Short Definitive Account of the Soft Systems Methodology and its use for Practitioners, Teachers and Students Peter Checkland and John Poulter Wiley, 2006

Achtergrond De Soft Systems Methodology (SSM) is een zeer praktische aanpak om alledaagse, problematische situaties te verbeteren. Problematische situaties kenmerken zich door complexiteit, meestal veroorzaakt doordat mensen verschillende wereldbeelden erop nahouden. In SSM worden wereldbeelden over een problematische situatie opgesteld en worden activiteiten gedefinieerd om de situatie te verbeteren. In essentie is dit group learning. Voorbeelden van problematische situaties zijn makkelijk te vinden. Een ICT onderneming hoort van zijn klanten dat ze niet klantvriendelijk genoeg zijn: hoe wordt de onderneming klantvriendelijk? Bij het opstellen van de requirements voor een nieuw product komen tegengestelde belangen boven water; hoe gaan we hiermee om? Het gaat goed met mijn zaak; moet de zaak groeien? Hoe kan van een afwachtende burger een zelfredzame burger worden gemaakt?

Achtergrond Action-based research Onderzoek naar oplossingen voor complexe situaties waarin gecontroleerde experimenten niet mogelijk zijn Ingrijpen in de situatie i.p.v. observeren van de situatie Is het wetenschappelijk? Ja, niet in de zin van herhaalbaarhied, wel in de zin van verdedigbaar. SSM is een methodologie i.p.v. een methode SSM biedt een raamwerk Verzameling principes

Achtergrond: systems thinking Systems thinking is a framework that is based on the belief that the component parts of a system will act differently when the systems relationships are removed and it is viewed in isolation. The only way to fully understand why a problem or element occurs and persists is to understand the part in relation to the whole. Hard versus soft systems: Hard systems — involving simulations, often using computers and the techniques of operations research. Useful for problems that can justifiably be quantified. Soft systems — for systems that cannot easily be quantified, especially those involving people holding multiple and conflicting frames of reference. Bron: wikipedia

SSM cycle Finding out Modelbouw Rich picture Stakeholders en hun belangen en aandachtspunten Normen en waarden, machtsverhoudingen Modelbouw Wereldbeeld expliciteren in de vorm van een purposeful activity model Discussie aan de hand van de wereldbeelden (purposeful activity models) Hier is een activiteit in model; bestaat deze activiteit in het echt? Wie doet het? Hoe? Wanneer? Wat heb je er voor nodig? Kan het anders? Scenario-technieken Bepaal de acties om de situatie te verbeteren Wenselijk en (sociaal, cultureel) acceptabel

1: Finding out; making rich pictures

1: Finding out; analysis one (the intervention itself)

1: Finding out; analysis two (social)

1: Finding out; analysis three (political)

2: Making purposeful activity models

3: Using models to structure discussion Here is an activity in this model; does it exist in the real situation? Who does it? How? When? Who else could do it? How else could it be done? … etc. Scenario-based techniques, for example Class-Responsibilities-Collaborators (CRC) cards

4: Defining action to improve

Overview

Slotopmerkingen SSM is een nuttig raamwerk Zie het ook als een raamwerk Pas het aan indien nodig Gestructureerde aanpak voor het tacklen van complexe situaties Voorkomt “langs elkaar heen praten” Focust de discussies Verdedigbare resultaten