O1 week 2 Homeostase Diffusie osmose filtratie Anatomie / fysiologie O1 week 2 Homeostase Diffusie osmose filtratie FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2 1

Bij de mens zit er in verhouding meer water intracellulair dan extracellulair. Ja Nee Countdown 10 FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2

Infrastructuur van het menselijk lichaam FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2 3

Eencellige in de ‘oerzee’ FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2 4

Lichaamscel Elke lichaamscel is omringd door vocht AFI1 Lichaamscel Elke lichaamscel is omringd door vocht Dit vocht is INTERCELLULAIR vocht en bevindt zich in de interstitiële ruimte, weefselvocht Het vocht in de cellen noemen we INTRACELLULAIR vocht = celvocht. FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2 5 5

Vochtverdeling 27 ltr 9 ltr 3 ltr KOD COD Celmembraan capillairwand bloedplasma weefselvocht celvocht COD capillairwand KOD Celmembraan 9 ltr 27 ltr COD (colloïd osmotische druk) KOD (kristalloïd osmotische druk) FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2 6

Bij de mens zit er in verhouding meer water intracellulair dan extracellulair Ja Nee Countdown 10 Answer Now FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2

Door middel van osmose worden stoffen getransporteerd door een selectief permeabel membraan Ja Nee FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2

Infrastructuur van de meercellige Bij een meercellig organisme hebben zich organen ontwikkeld om dit milieu intérieur in stand te houden. Het in stand houden van het milieu interne wordt HOMEOSTASE genoemd. FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2 9

De hoogte van een boom is afhankelijk van de aanwezigheid van eiwitten in de kruin van de boom Ja Nee FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2

De lengte van een mens is afhankelijk van de aanwezigheid van eiwitten in het hoofd van de mens Ja Nee FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2

Het ontstaan van gerimpelde handen na langdurig in bad zitten komt eerder door de opname van water dan door de afgifte van water door de huid. Ja Nee FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2

Homeostase FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2 13

Homeostase Complexiteit van het menselijk lichaam heeft een goed afgestemd fysiologisch regelmechanisme nodig Homeostase is dat dynamisch evenwicht, d.w.z. niet steeds dezelfde waarden. (koorts) zowel lichamelijk als geestelijk FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2

Homeostase voorbeelden FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2

Homeostase FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2

Uitwisseling van stoffen: FILTRATIE AFI1 Uitwisseling van stoffen: FILTRATIE transport door een meer of minder permeabele wand. ook vaste deeltjes mee. nieren en vanuit de bloedbaan naar het interstitium. drukverschil FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2 17 17 17

Filtratie FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2

Cel Cel Cel Cel Cel Cel Cel Cel Cel Cel Cel Cel Legenda Arteriole CHD (capillaire Hydrostatische druk COD (colloid Osmotische druk) Arteriole Venule Cel Cel Cel Cel Cel Cel Filtratie Cel Cel Cel Cel Cel Cel FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2

Diffusie oppervlak http://www.johnkyrk.com/diffusion.html Selectief permeabel Geen wand Ondoorlaatbaar Doorlaatbaar DOORlaatbaar FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2

Diffusie NaCl 20 ST 2 ST 1 2 3 11 ST 1 Indien de zoutdeeltjes(ionen) de doorlaatbare membraan passeren 2 dan het NaCl (keukenzout) zich gelijkmatig over de bak verdelen over de hele bak 3 er gelijke concentraties Li en Re bestaan Theezetten: de bruine kleurstof verdeelt zich gelijkmatig over de gehele pot FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2

Diffusie temperatuur Warm water Koud water FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2

Selectieve permeabiliteit AFI1 Selectieve permeabiliteit selectie van de in- en output van de cel Bijvoorbeeld insuline verandert de permeabiliteit van de celwand voor glucose maakt uitwisseling tussen de cel en zijn omgeving mogelijk Verstoring door: Bacterie / virus / ontsteking Beschadiging, wondjes Tekorten FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2 23

Osmose is diffusie van het oplosmiddel NaCl 2 ST NaCl 20 ST 1 2 3 NaCl 20 ST 2 ST NaCl 20 ST 2 ST 1 de scheidingswand is niet permeabel (doorlaatbaar) voor zout. Er kan geen diffusie optreden maar wel druk van het zout (NaCl) 2 zuigkracht van het zout trekt water aan, water van Re => Li 3 er ontstaat evenwicht tussen waterdruk hoge kolom en zuigkracht van het zout Osmose is diffusie van het oplosmiddel 24 FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2

Uitwisseling van stoffen: OSMOSE Osmose vindt altijd plaats wanneer twee vloeistoffen gescheiden zijn door een gedeeltelijk doorlaatbare (semipermeabele of beter selectief permeabele) wand. Voorwaarde is een concentratieverschil in opgeloste stoffen die niet vrij de wand kunnen passeren. FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2 25

Uitwisseling van stoffen: OSMOSE AFI1 Uitwisseling van stoffen: OSMOSE Vaak concentratieverschillen van keukenzout (NaCl) dat zich in een vloeistof splitst in de ionen Na+ en Cl-. Osmose = waterdiffusie Met het water worden ook stoffen meegesleurd (als ze door de membraanporiën kunnen). FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2 26 26 26

Osmose Hoge concentratie Hogere concentratie lage concentratie AFI1 Osmose Hoge concentratie Hogere concentratie lage concentratie lagere concentratie Osmotische druk FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2 27 27 27

Osmotische waarde = Zuigkracht = osmotische druk COD = Colloïd Osmotische druk = in het bloed de zuigkracht voornamelijk bepaald door de eiwitten in het bloed Molecuulgewicht, hoe hoger hoe groter de aanzuigende werking 28 FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2

Osmose voorbeelden Rimpelvingertjes na lang in bad liggen Hoogte van bomen wordt beperkt door de maximale osmostische zuigkracht, dus veel eiwitten in de kruin Hongeroedeem FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2

Osmose animatie FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2

Uitwisseling van stoffen: ACTIEF TRANSPORT AFI1 Uitwisseling van stoffen: ACTIEF TRANSPORT Op veel plaatsen in het lichaam is het nodig stoffen energetisch ‘bergopwaarts’ te transporteren ofwel tegen hun elektrochemisch verval oftewel tegen de concentratiegradiënt in. In tegenstelling tot de passieve processen is bij deze processen altijd energie (ATP oftewel glucose) nodig. Het betreft hier voornamelijk ionen transport, vandaar dat we spreken van IONENPOMPEN FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2 31 31 31

Homeostase FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2

Actief transport (kost energie) Enzymatische pomp of ionenpomp (bijvoorbeeld Na/K pomp) soort draaideur effect. Endocytose (buiten de cel naar binnen de cel) Fagocytose (vaste stoffen) Pinocytose (vloeistoffen) Exocytose (binnen de cel naar buiten de cel) zweetklieren FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2 33

Natrium / kalium pomp Na Bloed Cel K Na Bloed Cel K Intracellulair: veel K, weinig Na Extracellulair: weinig K, veel Na Door diffusie verplaatsing Na en K Natrium / kalium pomp Cel K Na Bloed Door actief transport probeert de cel: K terug te zuigen Na eruit te gooien Cel K Na Bloed Dit kost energie (glucose = suiker) 1 celmembraan 2 pomp (schematisch) FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2 34

Fagocytose = opnemen door insluiting Capillairwand Leukocyt Bacteriën Diapedese Leukocyten (witte bloedcellen) verlaten bloedvat (diapedese). Ruimen bacteriën op door fagocytose. 35 FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2

Herhaling van de vragen FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2

Door middel van osmose wordt water getransporteerd door een selectief permeabel membraan Ja Nee Countdown 10 FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2

De hoogte van een boom is afhankelijk van de aanwezigheid van eiwitten in de kruin van de boom Ja Nee Countdown 10 FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2

De lengte van een mens is afhankelijk van de aanwezigheid van eiwitten in het hoofd van de mens Ja Nee Countdown 10 FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2

Het ontstaan van gerimpelde handen na langdurig in bad zitten komt eerder door de opname van water dan door de afgifte van water door de huid. Ja Nee Countdown 10 FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2

Samenvatting Grofweg zijn er 4 soorten transport te onderscheiden: Filtratie 2. Diffusie Osmose 4. Actief transport Energie FHV2011 / Anatomie & fysiologie periode 1 week 2 41