Leven in het Heelal Paul Groot Afdeling Sterrenkunde Radboud Universiteit Nijmegen

Wat is er nodig voor leven? Stabiliteit (tijd voor ontwikkeling) Vloeibaar water Energiebron Bescherming voor ‘buitenwereld’ Zuurstof?

Vloeibaar water Elke ster kent een ‘bewoonbare zone’: De afstand van een ster waarin water vloeibaar is. Alleen Aarde zit hier in!

Energie bron Leven is ‘exotherm’: het heeft energie van buiten nodig. Bij Aarde: Zon en Aardwarmte

Bescherming Kosmische straling en UV stralen beschadigend voor DNA

Bescherming Ozon is goede bescherming tegen UV straling

Leven mogelijk buiten Aarde? Binnen het zonnestelsel: * Mars * Europa * Enceladus * Titan?

Mars Al heel lang fascinatie van mensheid

Mars

Waar verder in Zonnestelsel? Jupiter? Europa!

De Galileische manen Ontdekt door Galileo Galilei met eerste telescoop IoEuropaGanymedesCallisto

Io Europa: Biljartbal

Io Europa San Francisco

Io Europa

Io Europa IJs Vloeibaar water Steen en ijs IJzer/nikkel kern

Onder`aardse’ oceaan op Europa Hoe kan dat? Waarom is het niet heel diep bevroren? Omdat Jupiter Europa (en Io) warm houdt!

Getijdeverhitting door Jupiter

Voorwaarden Leven: Europa Stabiliteit (tijd voor ontwikkeling) ✔ : Baan stabiel Vloeibaar water  ✔ : Diepe oceaan Energiebron ✔ : Getijdeverhitting Jupiter Bescherming voor ‘buitenwereld’ ✔ : Dikke ijslaag!

Leven op Europa?

Oefenen in Lake Vostok Lake Vostok

Titan Enceladus

Oorsprong Water Geisers

Voorwaarden Leven: Enceladus Stabiliteit (tijd voor ontwikkeling)  ✔ : Baan stabiel Vloeibaar water  ✔ : Vloeibaar water onder ijs Energiebron ? : Niet bekend… Bescherming voor ‘buitenwereld’  ✔ : Dunne ijslaag!

En elders? In 1995: eerste planeet rond een andere zon-achtige ster ontdekt: 51 Peg B Sindsdien: 699 planeten gevonden. Waarvan al 25 in ‘zonnestelsels’: meerdere planeten rond 1 ster. De meeste zijn zwaar (> Jupiter) en in korte baan rond ster. Geoff Marcy & Michel Mayor

Resultaten: massa’s Aarde

Resultaten: perioden Aarde

Resultaten: banen Mercurius 0 =Cirkel 1 = ongebonden

Leefbaar? Leefbare zone

Resultaten: stelsels

Tekens van leven? Kunnen we andere tekenen van leven opvangen? Basis achter het SETI project (Search for ExtraTerrestrial Intelligence)

Drake Equation Kans op radio-uitzendend leven, opgezet door Frank Drake P = kans op radio-uitzendend intelligent leven N stars = Aantal sterren in de Melkweg f p = Fractie planeten per ster f h = Fractie bewoonbare planeten per ster f life = Fractie bewoonbare planeten per ster met leven f int. = Fractie leefbare planeten met intelligent leven f radio = Fractie beschavingen die radio uitstralen

Sterren in de Melkweg N stars = 200 miljard

Fractie sterren met planeet f p = 2

Fractie planeet in leefbare zone f h ~ 1

Fractie leven f life = ?

Fractie intelligentie f int = ?

Fractie radio f radio = ?

Toekomst * Ontwikkelingen gaan razendsnel! * Kepler is net met 2 jaar verlengd: goed voor 'Aardes' * Radio telescopen (LOFAR, SKA) steeds gevoeliger * Optische telescopen (VLT/E-ELT/JWST) steeds beter in bestudering Kepler planeten Zijn we alleen? Geen idee! Misschien wel, waarschijnlijk niet.