Bijeenkomst Contactpersonen NAH NAH en Psychiatrie Veranderingen in gedrag en emotie Bijeenkomst Contactpersonen NAH 22 april 2010

Indeling Definitie Enkele cijfers Wanneer komt de psychiater in beeld? Taak van de psychiater Hoe gaat de psychiater te werk? Casuïstiek Aanbevelingen

Definitie NAH NAH is alle hersenletsel niet voor of rondom de geboorte ontstaan, dat een onherstelbare breuk in de levenslijn tot gevolg heeft.

Enkele cijfers Incidentie NAH totale bevolking bedraagt 80.000-90.000 81% van de in het ziekenhuis opgenomen patiënten wordt zonder nazorg naar huis toe ontslagen 50% van hen krijgt problemen in de chronische fase

Enkele cijfers II Bron: Hersenstichting 2010 Elke dag 110 personen CVA Per jaar 41.000 75% overleeft In Nederland 216.500 personen die een CVA hebben gehad 70% blijvend last van stoornissen op gebied van cognitie, emotie, gedrag, communicatie en persoonlijkheidsverandering

Enkele cijfers III Bij 68.000 van de 845.000 binnen de GGZ geregistreerde in behandeling zijnde personen is er sprake van NAH gerelateerde problematiek (GGZ sectorrapport “ Op waarde geschat” 2009) Onderzoek GGZ Oostbrabant: 8% van bij poli’s aangemelde patiënten heeft NAH gerelateerde problematiek

Wanneer psychiater in beeld? - Gedragsproblemen - Psychiatrisch beeld ( psychotische ontregeling/stemmingsproblematiek) - Overbelasting van de omgeving

Zoektocht naar overbelasting/overvraging Taak van de psychiater Zoektocht naar overbelasting/overvraging

LET OP: Onze ervaring is: In 9 van de 10 gevallen speelt overvraging vanuit het onvoldoende onderkennen van neuropsychologische functiestoornissen en communicatieve problematiek een rol (met stoornissen in gedrag en emotie ten gevolge)

Voorbeelden - Bij Afasie wordt meer begrip en communicatievaardigheid verondersteld dan aanwezig is……..Gevolg: Misverstanden Bij geheugenproblemen wordt ervan uitgegaan dat meer onthouden wordt dan mogelijk is………Gevolg: Irritatie Aandachtsproblemen en prikkelgevoeligheid worden niet eens gezien……. Gevolg: Overprikkeling

Kans op overvraging groter door - Gebrek aan motorische problemen - Hoe subtieler de afwijkingen en beperkingen hoe groter de kans op overschatting - Jonge leeftijd

Hoe gaat de psychiater te werk? Allereerst de diagnostiek cliënt Somatisch neurologische aspecten, o.a. EMV score, PTA, lokalisatie Premorbide functioneren Systeeminteractie voor en na het letsel Neuropsychologische functies Psychiatrisch toestandsbeeld Persoonlijkheidsverandering na letsel(emoties,drive, impulscontrole) Communicatieve functies

Diagnostiek Cliënt in huidige omgeving Waar kijk je naar? Hoe gaat de omgeving met de cliënt om? Hoe wordt er gecommuniceerd? Begrijpt men elkaar? Benadert men de cliënt op het niveau dat hij heeft? Houdt men rekening met de cognitieve stoornissen? Wat speelde er in het systeem voor het letsel en hoe beïnvloedt dat nu de interactie?

Na diagnostiek volgt integratie Alle aspecten bepalen samen wat het probleem is Het gaat om het maken van een geïntegreerde werkhypothese Dan kan bepaald worden in welke sector de aanpak moet plaatsvinden De psychiatrie doet zijn deel

Casuïstiek Werkvoorbereider bouwbedrijf,al 32 jaar Man, 58 jaar, hersenstaminfarcten mei 2008 Na korte ZH-opname naar huis toe ontslagen met fysiotherapie en logopaedie in 1-ste lijn NPO werd niet verricht (later wel)

Hij verwoordt zijn klachten Mijn gezondheid - Verdriet Boos. Angst. Futloosheid. Geen reserves. Slecht slapen. - Kan rode draad niet vasthouden, afwijken hoofdzaken bijzaken. Niet weten wat het doel is. Niet weten wat ik heb verteld of wil vertellen. Problemen met lezen. Geen beslissingen kunnen nemen, ook thuis in het huishouden - Niet begrepen worden thuis; Gevolg ruzie i.v.m opvliegendheid Vrouw loopt bij psycholoog Moet nu zelf naar psychische afdeling NAH Boekel Een mooie auto waarvan de motor stuk is

Echtgenote meldt: - Hele leven stond in het teken van werk - In de weekends was hij altijd fietsen om de accu op te laden voor de volgende werkweek - Ik stond er altijd alleen voor (ook voor opvoeding kinderen) - Hij heeft altijd een heel opvliegend karakter gehad Veel ruzies. En nu nog meer - Vroeger was hij nooit thuis. Nu altijd. Kan er niet mee omgaan - Ben zelf depressief. Bij psycholoog

Diagnostiek Anamnese - Op 13-jarige leeftijd contusio cerebri (fiets versus auto) waarna 5 weken coma. Geen revalidatie - Daardoor problemen met geheugen en altijd snel opvliegend - Na contusio gedoubleerd op Mulo, daarna toch diploma behaald. Daarna MTS. - Op 17-jarige leeftijd val met fiets tegen auto. Linker arm/schouder verbrijzeld. Blijvende functiebeperking linker arm.

Vervolg anamnese - “ Werken met de handen ging niet meer” - Besloot door te leren , mede onderdruk van ouders; “dan maar werken met het hoofd” - Na MTS naar HTS - Ging moeizaam maar hij beschrijft zichzelf als echte doorzetter - Diploma behaald. Vanaf die tijd werkvoorbereider

Conclusie/Integratie - Depressief toestandsbeeld bij status na NAH met op grond van NAH cognitieve functiestoornissen en verscherping premorbide persoonlijkheidsmake-up - Premorbide NAH en anamnestisch al chronische cognitieve overbelasting door overvraging werk en zichzelf (persoonlijkheid) - Broze evenwicht zowel op werk als in systeem volledig verstoord

Behandelplan - Medicatie (SSRI) - Opvragen NPO’s, bestudering daarvan door neuropsycholoog (o.a om mogelijkheden m.b.t cognitieve revalidatie te bepalen) - Psycho-educatie - Systeembehandeling/ondersteuning - Samenwerking organiseren met UWV en bedrijfsarts - Aandacht rouwverwerking

Aanbevelingen - Cliënt begrijpt niets - Cliënt onthoudt niets - Je overvraagt hem dan niet want wat cliënt kan komt er vanzelf wel uit - Besteedt minstens zoveel aandacht aan de behandeling en begeleiding van d omgeving van de cliënt als aan hemzelf - Houdt rekening met de fase van de rouwverwerking waar cliënt en omgeving zich in bevindt - Goede systeemdiagnostiek is van belang, al in een vroeg stadium

Als laatste Dank voor uw aandacht Monique van Lanen-Stijntjes Psychiater NAH Huize Padua NAH Boekel