MEDISCH INTERNETGEBRUIK EN ZOEKSTRATEGIEEN Andromeda: advies over bibliotheek en informatie Marianne van der Heijden MEDISCH INTERNETGEBRUIK EN ZOEKSTRATEGIEEN Medisch Internetgebruik

Medisch Internetgebruik 1.Transport 2. Communicatie 3. Informatie 4. E-commerce Medisch Internetgebruik

Medisch Internetgebruik 1. Transport Technische verbindingen Internet als kanaal voor toegang tot databases Internet als transport medium voor doorsturen van bestanden Medisch Internetgebruik

Internetverbindingen Medisch Internetgebruik

Medisch Internetgebruik Internetcijfers Aantal mensen on line : Nederland 6,8 milj. (42,79 %) Europa 106 milj. Noord Amerika 161 milj. Wereld totaal 378 milj. Nua http://www.nua.ie -sept 2000) Medisch Internetgebruik

Medisch Internetgebruik Onderzoek Ernst&Young onder 121 ziekenhuizen http://www.ey.nl/gezondheidszorg 63% heeft eigen domeinnaam, maar slechts 34 % ook een website Onderzoek HON “Health care professionals experience of the medical Web” http://www.hon.ch/Survey/ResPoll/res_poll0.html/ 59% zoekproblemen Medisch Internetgebruik

Pubmed http://www.ncbi.nlm.nih.gov/PubMed/ Medisch Internetgebruik

Medisch Internetgebruik Andere databases Hosts als OVID, Dialog geven toegang tot databases als Medline, Psychinfo, Embase voor betaalde toegang Pubmed, Bibliotheken voor gratis toegang Medisch Internetgebruik

Medisch Internetgebruik FTP File transfer protocol voor het overzenden van bestanden met bv laboratoriumuitslagen Medisch Internetgebruik

Cochrane library: http://www.update-software.com/cochrane.htm Medisch Internetgebruik

Bibliotheken http://www.nl-menu.nl/nlmenu/bibliotheek/unibib.html Medisch Internetgebruik

2. Communicatie & Interactie E-mail Discussielijsten Nieuwsgroepen E-zine Chatten Webcam Medisch Internetgebruik

Medisch Internetgebruik Interactie Mechanische communicatie met de computer Spel - rijden en alcoholgebruik http://alcoholtest.volkswagen.nl/1INTRO.htm Test - zelftest werkstress http://www.ggzdrenthe.nl/idx_wszt.htm Opiniepeiling http://www.stemmen.net/ Je krijgt of een voorgeprogrammeerd antwoord. Bij de volkswagen kun je een “alcoholspel spelen” Dat bestaat uit een drietal behendigheidsspelletjes. Eerst doe je ze een keer in “nuchtere toestand” en daarna doe je ze nog een keer waarbij gesimuleerd wordt dat je drank op hebt. De GGZ Drenthe heeft een tweetal zelftests op haar site, een depressie-test en een werkdruk test. De test werken volgens hetzelfde principe als de test in populaire bladen. Je vult antwoorden in op een aantal vragen en je krijgt een terugkoppeling van het resultaat Een opiniepeiling zit eigenlijk tussen het automatische van de interactieve spelletjes en tests en echte Contact-communicatie. Er wordt om een mening gevraagd en die wordt later verwerkt in een einduitslag. Als voorbeeld een onderzoek naar geneesmiddelengebruik in de week van het geneesmiddel (was vorige week) Medisch Internetgebruik

Interactie scherm http://www.cnh.nl/opinie/index.php Voorbeeld van de uitslag van de zelftest werkdruk. Ik heb alle vragen met “soms” beantwoord en krijg dus ook een “middenpositie” antwoord. Dat kunt u zien aan het gele licht. Medisch Internetgebruik

Medisch Internetgebruik Chatten Met een of meerdere partners “live” praten via het toetsenbord IRC internet chat relay #beginners Webchat http://www.chat.nl Direct contact van de bezoeker van de site met een ander Nu heb ik zelf met chatten nog nooit, behalve wat onderhoudende momenten, enige nuttige resultaten behaald, maar het verhaal gaat dat er hele liefdes en trouwpartijen zijn opgebloeid. meestal vindt ik het gechat tamelijk oppervlakkig om niet te zeggen ronduit banaal. Het echte IRC-chatten werkt met aparte software. Tegenwoordig is het ook mogelijk om op uw eigen webpagina een chatbox op te nemen. Als je wilt kletsen, of dat nu online is of in real life, dan heb je een partner nodig die net op dat moment ook online is (of bijvoorbeeld bij de kapper irL). Veel chatboxen lossen dat op door de aanwezigheid van een leidende figuur aan te kondigen. Zo is de chatbox van Wim de Bie alleen open van .. tot .. Ook tijdelijke chatboxen kunnen heel succesvol zijn, zoals blijkt uit de chatbox die geopend was in de examen tijd door studenten van de TU. leerlingen konden daar hun verhaal kwijt. De studenten zeiden dat het heel succesvol was, maar dat de leerlingen meestal de stof wel al beheersten, maar door contact ondersteuning zochten. Medisch Internetgebruik

Medisch Internetgebruik Nieuwsgroepen Uitwisseling van berichten over een bepaald onderwerp die je ophaalt van de news-server USENET news://nl.gezondheid.medisch Discussieforum CNH http://www.cnh.nl Een belangrijke voorziening bij de virtuele gemeenschappen zijn de nieuwsgroepen, discussieforums opgebouwd rond een onderwerp. Nieuwsgroepen zijn eigenlijk de opvolgers van de zogenoemde conferenties van de Bulletin Boards. Voordat het interent bestond, bestonden er diverse BBS-en Bulletin boardsystemen, waar je met je PC en een modem kon inbellen en via e-mail achtige berichten kon discussiëren. later met de opkomst en zegetocht van Internet zijn de meeste BBS-en ondergebracht bij Internet.. Je zou de deelnemers aan zo'n nieuwsgroep ook als leden van een virtuele gemeenschap kunnen betitelen, maar het verband is wel erg los geworden. Om dat op te lossen is het discussieforum uitgevonden. op de website van een aanbieder, wordt de gelegenheid gegeven om discussies te voeren over een of meerdere onderwerpen die aan de orde zijn. deze discussies worden veelal gemodereerd (d.w.z. er is een redacteur die de bijdragen beoordeeld op relevantie) De redacteur heeft vaak ook de taak om de discussie aan te zwengelen en/of te sturen. U kunt dat eens bekijken hoe dat is opgelost in de virtuele gemeenschap van Stichting Carenet Holland. Medisch Internetgebruik

Medisch Internetgebruik Nieuwsgroepen scherm Hier een voorbeeld van een discussie uit de nieuwsgroep nl.gezondheid.medisch Het systeem werkt als volgt.: Alle internetgebruikers die dat willen kunnen zich abonneren op die nieuwsgroep en op een tijd dat het hun uitkomt bekijken zij de binnengekomen nieuwsgroepenberichten. Ze halen die zelf op bij een de speciale news-server van hun ISP (Internet service provider).. Internetgebruiker A stuurt een berichtje naar de nieuwsgroep. Internetgebruikers B en C sturen allebei een reactie op het bericht van A, en zo is een nieuwe Thread, een verhaallijn, of eigenlijk discussielijn ontstaan. De algemene verzameling van nieuwsgroepen heet USENET. De nieuwsgroepen zijn openbaar en dat is ook meteen de reden dat discussies toch vaak weer erg oppervlakkig of zelfs banaal worden. Een voorbeeld van een discussiegroep via USENET is nl.gezondheid.medisch Medisch Internetgebruik

Virtuele gemeenschappen ‘Virtual community’ club Internetgebruikers gegroepeerd rond thema Seniorenweb http://www.seniorenweb.nl Leefwijzer (chronisch zieken) http://www.leefwijzer.nl Reumadorp http://www.reumadorp.nl Een hele andere manier om communicatie vorm te geven is via virtuele gemeenschappen. Een belangrijke virtuele gemeenschap is ontstaan rondom de Website: het Seniorenweb. Ouderen kunnen hier voor al hun Internetbehoeftes terecht. Er zijn speciaal voor hen bedoelde informatiestukjes en er zijn speciale communicatiekanalen waarin ze met elkaar kunnen communiceren. Want juist het behoren bij een gemeenschap, deel uit maken van een community, maakt dat de discussies veel minder triviaal worden en daadwerkelijk in een behoefte voorzien. Zo is er het verhaal van de oude dame die werd beroofd van haar tasje. Ze gaat naar de politie en naar huis. Thuis gaat ze niet zitten kniezen, maar ze logt in op het Seniorenweb en verteld haar verhaal. Van alle kanten krijgt deze dame ondersteuning en hartversterkende woorden aangeboden.Een prima oplossing lijkt het. Een virtuele gemeenschap van het eerste uur is "De digitale stad". In 1994 opgericht en bedoeld als experiment voor 3 maanden. het hield destijds in gratis toegang een e-mailadres en de mogelijkheid tot surfen op het internet De digitale stad heeft een hele plattegrond, gegroepeerd rond thematische pleinen. De "huizen" die mensen kunnen bouwen zijn de privé-homepagina's van de "bewoners" van de digitale stad. Je ziet op het centrale plein al de verdelingen: Je kunt informatie opvragen, naar het café voor de chat, naar de zijpaden om door te klikken naar andere sites of naar de nieuwsgroepen voor andere informatie. Er zijn veel meer soortgelijke digitale steden die op dezelfde manier zijn opgebouwd. Medisch Internetgebruik

Reumadorp scherm http://www.reumadorp.nl/ Nog een mooi voorbeeld van zo'n virtuele gemeenschap is het reumadorp Het opstarten van deze pagina lukt niet altijd. Het reumadorp werkt alleen als je de speciale plugin "shockwave" op je computer hebt geïnstalleerd. Dat is niet standaard het geval, en ook niet altijd mogelijk. Veel mensen gaan nog Internet op met bijvoorbeeld een computer met een 486-processor. Zolang er alleen gewerkt wordt met e-mail(elektronische post) en de basisbrowsertechnieken om op het web te surfen, dan gaat dat prima, maar de moderne uitbreidingen van aanvullende software die meer animaties mogelijk maakt, dan blijkt dat heel veel computers dat niet aankunnen. Als u zo'n toepassing op uw Website wilt gebruiken, moet u zich wel realiseren dat een deel van de mensen die dus niet kunnen gebruiken. Het reumadorp noemde ik als mooi voorbeeld, want het is een zogenoemd "pilot project" van het nationaal Reumafonds. Honderd reumapatiënten, die door hun ziekte niet meer de deur uit kunnen krijgen van het fonds een computer compleet met Internetaansluiting en alle toeters en bellen die daarbijhoren. In het reumadorp (een website) zijn diverse activiteiten te beleven, zoals nieuwsvoorziening in de krantenkiosk en chatten in het café en dergelijke. De opzet lijkt er op die van de digitale stad. Het aardige nu van Het reumadorp is dat de doelgroep waarvoor het is bedoeld ook inderdaad toegang kan krijgen tot die voorzieningen, en dat zo het isolement, waarin veel reumapatiënten verkeren doorbroken kan worden. Het project is gestart op 4 maart en zal in de loop van het jaar worden geëvalueerd. Medisch Internetgebruik

Medisch Internetgebruik E-zine Elektronische nieuwsbrief op WWW te raadplegen of in uw mailbox he@lth on the internet http://www.wellcome.ac.uk./healthinfo Medisch Internetgebruik

Medisch Internetgebruik Webcam Eenzijdige communicatie via een videocamera die “live” opnamen verstuurd live keizersnede op site van Margriet http://www.margriet.nl Een andere vorm van communiceren via Internet, maar nog zonder direct contact is de Webcam. De webcam is een videocamera, waarmee beelden die live worden opgenomen op het scherm van de bezoeker verschijnen. Een aardig voorbeeld daarvan is de webcam, die was geïnstalleerd in de olifantenstal van dierentuin Amersfoort. veel internetbezoekers hebben zo via de webcam de geboorte van het laatste nieuwe olifantje Indra kunnen volgen. Of het wagentje wat op Mars landde destijds. Ik heb hierbij het adres opgegeven van de NASA. Het marswagentje is nu helaas niet meer, maar wel andere interessante informatie. Medisch Internetgebruik

Medisch Internetgebruik 3. Informatie WWW =World Wide Web sinds 1993 http://public.web.cern.ch/Public/ACHIEVEMENTS/web.html Organisaties + individuen presenteren zich http://www.thuiszorgmb.nl Projecten met nieuws en archief http://www.farmazorg.nl Medisch Internetgebruik

Farmazorg http://www.farmazorg.nl Medisch Internetgebruik

Medisch Internetgebruik Informatie Encyclopedieën Medische vraagbaak http://www.medischevraagbaak.nl handboeken Wheeless’ textbook of Orthopeadics http://wheeless.belgianorthoweb.be/ tijdschriftartikelen Webmedlit http://webmedlit.silverplatter.com Medisch Internetgebruik

Internet == Bibliotheek A good description of the World Wide Web ... "It's as if the Library of Congress had exploded in midair. There's all kinds of information strewn over the countryside, approximately laid out according to its logical relationship. If you want a particular piece of information, it's probably not there, although some corpuses of data have landed intact. And the professional librarians haven't arrived yet to sort out the mess..." From: David Brooks on the WWW. In dit citaat wordt een vergelijking gemaakt tussen Internet en een bibliotheek. Dit citaat illustreert heel goed de chaos die iemand ervaart die Internet benadert met het idee daar informatie te vinden. Ook geeft dit citaat een goede indruk van de foutieve vergelijking die veel mensen maken van Internet met een bibliotheek, of met een bibliotheekcatalogus. De vergelijking is overigens wel begrijpelijk, want in beide gevallen gaat het om een verzameling documenten die informatie bevatten. Medisch Internetgebruik

Internet =/= Bibliotheek Waarom is Internet niet om te zoeken? de selectie de meta-informatie het opsporen van informatie Maar op drie punten is er een principieel verschil de selectie : iedere bibliotheek, ook een openbare bibliotheek past een selectie toe voor de opbouw van zijn collectie, dat betekent ook dat je weet wat je er kunt vinden: voor documentatie over de tot standkoming van de Nederlandse grondwet moet je niet in een medische bibliotheek zijn, en een chirurgisch handboek over appendectomie vindt je niet in de bibliotheek van de Tweede kamer. Hetzelfde geldt voor een bibliografisch bestand als de Medline: de daarin vermelde documenten zijn geselecteerd en alleen die selectie al geeft een kwaliteitsindicatie. Internet is vrij, niemand selecteert en er zit van alles de meta-informatie: iedere bibliotheek bewerkt de documenten zodanig dat ze hanteerbaar worden: er wordt een cataloguskaartje, of een catalogusrecord van gemaakt bestaande uit een formele titelbeschrijving met vermelding van een aantal vaste gegevens zoals auteur, titel en uitgever en jaar van uitgave. Bovendien voegt een bibliotheek informatie toe in de zin van rubriceringen, trefwoorden, abstracts teneinde deze informatie makkelijk te kunnen vinden op het moment dat het gezocht wordt.Internetdocumenten bestaan uit HTML-pagina's, waaraan je wel meta-informatie kunt meegeven zoals naam en titel en trefwoorden, maar dit is op geen enkele manier controleerbaar, of zelfs maar gestandaardiseerd. het opsporen van informatie: iedere bibliotheek heeft als doel informatie uit de verzameling desgevraagd weer te kunnen opsporen en tevoorschijn halen. Medisch Internetgebruik

Medisch Internetgebruik Zoeken naar Known item exact antwoord te geven b.v. adres, exacte naam van een geneesmiddel Onderwerpsgericht geen exact antwoord mogelijk b.v. nieuwste data over toepassing van een middel Medisch Internetgebruik

Medisch Internetgebruik Zoeken via Webgids een internet directory, handmatig ingedeeld via boomstructuur, doorwandelen via hyperlinks ook verzameling links Zoekmachine een database ingericht door robotje woord matching, ranking van resultaat Medisch Internetgebruik

Medisch Internetgebruik Webgidsen Yahoo http://www.yahoo.com WWW Virtual Library http://vlib.org/Medicine.html Startpagina http://start.pagina.nl + dochters NL-menu http://www.nl-menu.nl Medisch Internetgebruik

GG -pagina http://geestelijke-gezondheidszorg.pagina.nl/ Medisch Internetgebruik

Medisch Internetgebruik Zoekmachines Alta Vista http://www.altavista.nl Google http://www.google.com Vindex http://www.vindex.nl Ilse http://www.ilse.nl Medisch Internetgebruik

Conclusies werkgroep Information Retrieval Tools Internet search engines: conclusions of our research Search engines differ in depth of indexing. Search engines make mistakes: They are subject to changes in indexing policy. (“indexing fluctuations”) They forget documents completely (“document fluctuations”) They miss documents in their result sets (“element fluctuations”). Internet search engines: recommendations related to fluctuations Fluctuations are “normal”; do not be surprised; do not worry. Do not try to find a simple explanation to fully understand what happens. Known item searchers should repeat the search when using an engine with many element fluctuations; use other search terms when using an engine with many document fluctuations: repeat later. http://www.cwi.nl/cwi/projects/IRT/ Medisch Internetgebruik

Problemen met zoekmachines alle zoekmachines omvatten slechts een fractie van het totale WWW binnen het door de zoekmachine geïndexeerde deel wordt ongeveer eenderde van de te vinden sites ook daadwerkelijk gevonden de zoekresultaten van een zoekmachine zijn over langere tijd genomen inconsistent het duurt meestal maanden voordat een nieuwe site wordt geïndexeerd en nog langer voordat zogenoemde "dode" links verwijderd zijn Medisch Internetgebruik

Medisch Internetgebruik Metazoekmachines Doorzoekt meerdere zoekmachines Metacrawler http://www.metacrawler.com/ Surfboard http://www.surfboard.nl MESA (personen) http://mesa.rrzn.uni-hannover.de/ Medisch Internetgebruik

Medische gidsen en zoekmachines MedHunt http://www.hon.ch/MedHunt/ Medical World Search http://www.mwsearch.com/ OMNI http://www.omni.ac.uk - browse -mesh Dutchess http://www.kb.nl/dutchess.ned/ bladeren - 44 e.v. Medisch Internetgebruik

Medisch Internetgebruik Zoekstrategie Stap 1: soort (bibliografisch, statistisch, opinie) Stap 2: medium (handboek,, Medline, Internet) Stap 3: bron (WWW, FAQ, nieuwsgroep) Stap 4: formulering (synoniemen, spelling) Stap 5: klaar voor start (download, kladblok) Stap 6: evaluatie (waardering, opslaan strategie) Medisch Internetgebruik

Medisch Internetgebruik Zoekwijzer begin een puur medische vraag in Medline, ga pas het Net op als u daar niets vinden kunt zoek eerst in een 'portal' - site of medische zoekmachine voor u naar algemene zoekmachines gaat begin een onderwerpsgerichte zoekvraag bij de website van een gerenommeerde instelling en kijk wat voor links zij aanbieden Medisch Internetgebruik

Medisch Internetgebruik Startpunten 1 Artsennet: http://www.knmg.nl Biomednet: http://www.bmn.com/ Cliniweb: http://www.ohsu.edu/cliniweb Digitaal ziekenhuis: http://www.ziekenhuis.nl EBM: http://www.shef.ac.uk./~scharr/ir/netting Martindale’s health science guide: http://www-sci.lib.uci.edu/HSG/HSGuide.html Medisch Internetgebruik

Evidence based Medicine http://www.shef.ac.uk./~scharr/ir/netting Medisch Internetgebruik

Medisch Internetgebruik Startpunten 2 Medical matrix: http://www.medmatrix.org Medscape: http://www.medscape.com Ministerie VWS: http://www.minvws.nl NL-menu Gezondheidszorg http://www.nl-menu.nl/nlmenu/gz/home.html Virtual hospital http://www.vh.org Medisch Internetgebruik

Medisch Internetgebruik Gebruik zoekmachines welke beperkingen stelt de zoekmachine zelf neem de tijd om 'Over deze machine’ of ‘Help’ te lezen kijk of u Power Search, of Advanced Search kunt doen soms kunt u een 'speciale collectie' aanklikken stel u zoekvraag aan meerdere zoekmachines kijk bij metazoekmachines welke search engines zij gebruiken Medisch Internetgebruik

Medisch Internetgebruik Zoekvraag de taal van de zoekmachine hoeft niet dezelfde te zijn als de taal waarin u uw zoekvraag stelt maak uw zoekvraag zo specifiek mogelijk, gebruik zo veel mogelijk trefwoorden u kunt ook zoeken door alleen maar links te volgen tik Booleaanse operatoren in hoofdletters in kijk of u iets uit kunt sluiten gebruik zoveel mogelijk trefwoorden, spellingsvarianten en synoniemen tik zoveel mogelijk losse woorden in, dus woorden niet aan elkaar schrijven Medisch Internetgebruik

Medisch Internetgebruik Resultaat kijk of u iets over uw zoekvraag terug kunt vinden. (u heeft gezocht op: ...) gebruik de mogelijkheid van de zoekmachine zelf om de zoekvraag aan te passen c.q. te verkleinen kijk of u uw zoekvraag in kunt perken naar Land - Domein - etc. kijk of er Real Names bijzitten, of andere suggesties van de zoekmachine gebruik de optie "meer van dit” of vergelijkbare sites Medisch Internetgebruik

Medisch Internetgebruik Beoordeling sites Auteur Doel Reikwijdte Inhoud Presentatie Aanbeveling ook: http://www.quick.org.uk/ Medisch Internetgebruik

Medisch Internetgebruik Kwaliteitsselectie Geselecteerde bronnen bij organisaties zoals OMNI Sites die de Code van HON hebben onderschreven Voor patiënten-informatie project n.a.v. Patiënt en Internet: Gezondheidsportaal Vertrouwen in gerenommeerde instellingen Medisch Internetgebruik

Gezondheidsportaal http://www.rvz.net/RVZ%20demosite/index.html Medisch Internetgebruik

Nationale Atlas Volksgezondheid http://www.zorgatlas.nl/ Medisch Internetgebruik

Medisch Internetgebruik 4. E-commerce Verkoop medicijnen http://www.pharmaplaza.com Verkoop Advies http://www.bmas.nl On line afhandelen van administratieve processen http://www.ohra.nl Medisch Internetgebruik

Medisch Internetgebruik ehealth Ernst & Young ondersteunen u daarbij via eDiagnostics eScan eContiuous Strategy eRisk Solutions htp://www.ey.nl/gezondheidszorg Medisch Internetgebruik

Medisch Internetgebruik Andromeda Adviesbureau voor bibliotheek en informatie Internetcursussen voor medisch bibliothecarissen: basis, webbouw, zoeken http://www.bureau-andromeda.nl Internet terminologie Medische links Medisch Internetgebruik